DİNİ MUSİQİNİN BƏ'Zİ         
PRİNSİPLƏRİ HAQQINDA
         
Səadət Seyidova          
1   2   3   4  
English English
        

Hər üç dinin - yəhudilik, xristianlıq və müsəlman oxumalarının əsasını birsəsli oxuma tərzi tutur. Bu həm şərq xalqlarının musiqi təfəkkürü ilə, həm də monoteizmin ideologiyası ilə əlaqədardır:

1. Allah tərəfindən verilən səs ən mükəmməldir əqidəsi vokal ifanı.

2. "Allah tərəfindən bəxş olunan səs, insan əməlinin nəticəsi olan alətlərdən mükəmməldir" əqidəsi instrumental müşayətsiz ifanı.

3. Təksəsli oxuma, hətta xor (kollektiv) oxumaların unison ifası allahın vahidlik rəmzi ilə bağlı olub islam dini oxumalarının ifa qanunlarının əsasını qoyur.

Təksəsli oxuma tərzi barəsində ədəbiyyatda belə yanlış fikirlərə rast gəlmək olur ki, təksəslilik musiqini çoxsəslinin o biri səslərlə birləşib çətinlik yaratmasından azad edib. Beləliklə, çoxsəslilik təksəslinin mürəkkəb forması kimi tarixin inkişaf mərhələsində meydana gəlməsi fikri ortaya atılır. M.Xarlap qeyd edir ki, musiqişünasları düşündürən "çoxsəslinin nə vaxt yaranması" problemini, təksəslinin nə vaxt yaranması ilə əvəz etsələr, daha düzgün olar. Belə ki, musiqi əvvəlcə çoxsəsli yaranmışdır.(6)" Skrebkov isə yazır:

"Təksəsli oxuma çoxsəsli oxumanın bir növ monodik təkrarıdır. Təksəsliliyə kollektivdən yaranma kimi baxmaq lazımdır."(7)

Şifahi әn'әnәli professional sәnәti çәtinlikdәn azad edilmiş, mürәkkәblikdәn - bәsitliyә enәn sadә yaradıcılıq sahәsi yox, әksinә, mürәkkәb musiqi modeli vә sistemә salınmış qanunlar külliyyatıdır.

İslamın mühafizəkar meylinə baxmayaraq ümumi inkişaf prosesində ibadət oxumaları ilə yanaşı dini oxumaların yeni janrları meydana çıxır. Bu oxumalarda ifaçılıq qanunlarının reqlamenti müəyyən qədər yumşalır. Dini musiqinin mövzu dairəsi genişlənir və yeni yaranmış janrlarda fəlsəfi, didaktik və sairə xüsusiyyətlər nəzərə çarpır. Bu janrların musiqi mətni də məzmuna uyğun xarakter alır. Musiqi mətninin melodik ifadəsindəki müəyyən ritm, intonasiya yeniliyi, musiqi məntiqinin sərbəstliyi və lad dairəsinin genişlənməsi, kadans xüsusiyyətlərinin parlaqlığı bu dini oxumaları dünyəvi elementlərlə zənginləşdirir. Məhz dini musiqi janrlarının inkişafı, onların xalq nümayəndələri ifasında səsləşərək milli hiss və ehtiraslarla aşılanıb, cilalanması dünyəvi xarakter daşıyan yeni professional sənətin meydana gəlməsi üçün zəmin yaradır.


 
1   2   3   4  
copyright by musiqi dunyasi 1999-2005© design by grArt 2000©
Next Page Previous Page English Back to Home About site