Qədim dünya tarixində musiqi dinə yaxın fəaliyyət sahəsi kimi qiymətləndirilirdi. Şərq ölkələrində bu vəhdət daha da möhkəm olmuşdur. Hələ islamdan əvvəlki Şərqin, o cümlədən Azərbaycanın dini mə'bədlərində mərasimlər musiqinin, rəqsin müşayiəti ilə, təmtəraqlı keçirilirdi. İslam meydana çıxdığı gündən milli xüsusiyyətlərdən bacarıqla istifadə edir. Müxtəlif yerli mərasimlərin iş mərasimlərində, "şəbih" misteriya tamaşalarında, dərviş zikrlərində təzahür tapması dediklərimizə misal ola bilər.

Bütün dinlərdə olduğu kimi şifahi ən'ənəli professional sənət növü olan islam dini musiqisi də xüsusi münasibət tələb edir.

Bə'zi xüsusiyyətləri e'tibarilə dini oxumalar folklora yaxın olsalar da, öz funksionallağı və genetik xüsusiyyətləri e'tibarilə ondan fərqlənirlər.

İslam dini oxumalarının professional sənət nümunəsi olmasına dəlalət edən bir sıra əlamətlər var. Onlardan ən ümdəsi odur ki, heç vaxt məişət ehtiyacı ödəməmiş və özündə sırf estetik funksiya daşıyıb. İkinci vacib əlamət dini oxumaların obraz intonasiya quruluşuna görə xalq ən'ənələrindən fərqlənən reqlamentləşmiş ifa tərzidir.

Bu oxumaların musiqi əsasını təşkil edən birsəsli (monodik) oxuma üsulu, müəyyən lad tərkibində, xüsusi melodik ibarələr sisteminin ciddi ardıcıllığına və qanuniləşmiş improvizasiya üsullarına əsaslanır. Müəyyən tə'limə əsaslanan ifaçılıq məharəti və sairə normaların sarsıdılmazlığı, konservativliyi, qəti tələblərə tabe olması ifaçıdan yüksək professionallıq tələb edir. Bu xüsusiyyətləri biz muğam musiqisində də müşahidə edirik. Dini musiqidə kollektiv (xor) ifa edilən oxumalar birlik, vahidlik rəmzi kimi ancaq unison ifa üsuluna əsaslanır.

Musiqi "vahidlik məfhumunu müxtəliflikdə" parlaq şəkildə əks etdirə bilən bədiiliyin və mədəniyyətin təzahür forması kimi islamın ana xəttinə çevrilir. Şərqin bədii təfəkküründə insan konkret obraz kimi yox, emosiya və əhval-ruhiyyə aləmi kimi yaşayır. Müsəlman xalqlarının estetik şüurunun bu xüsusiyyəti musiqi sənətində daha parlaq əksini tapır. İslam dininin bədii təfəkkür quruluşu da öz repertuarına aid müəyyən qanunlar yığınına əsaslanır ki, onları başqa keyfiyyətlərlə əvəz etmək qadağandır. Bu xüsusiyyətlər, islam aləminin ilk bədii abidəsi olan Qur'anda öz təcəssümünü tapır. Bədii məharətin yüksək nümunəsi kimi "Qur'an" müsəlman ölkələri xalqlarının mədəniyyətinə böyük tə'sir göstərmişdir.