ə qədər qərib ə olsa da, Azərbaycanın XX yüzilin son onilliklərindəki ən bilgin və bişkin muğam ustalarından olan Hacıbaba Hüseynov musiqimizin əsas məbədlərindən sayılan Müslüm Maqomayev adına Dövlət filarmoniyasının səhnəsinə ilk dəfə 1989-cu ildə - 70 yaşı tamam olarkən çıxdı.

Layiq olduğu əsl şöhrətlərə və diqqətlərə də böyük sənətkar elə həmin yuvarlaq ildönümündən sonra çatdı. Qısa zaman içində əməkdar və xalq artisti fəxri adlarına layiq görüldü, ömründə Azərbaycandan qırağa çıxmamış sənətçi İranda, İraqda, Fransada konsertlər verdi, oxuları yazılmış disk dünyaya yayıldı, ona xarici məmləkətlərdən yeni-yeni dəvətlər gəlməyə başladı.

70-ində çoxları artıq sənətdən ayrılmış olur. Ömrün bu mərhələsində yetişdiyi (gecikmitş də olsa) ehbtiram məqamı, isti münasibət Hacıbaba ustadı necə ruhlanındırdısa, sanki onda idmançılardakı kimi ikinci nəfəs açıldı. Yeni şövqlə, yeni həvəslə, yeni ilhamlarla oxudu, o çağacan ifasında olmayan neçə yeni təsniflər yaratdı.

Hacıbaba Hüseynov məktəb görməmişdi.

Aldığı təhsil vur-tut natamam ibtidai savad idi. Hələ dördüncü sinifdə oxuyanda məktəbi atmışdı. Lakin ilahi ona ömrünün sonuna qədər tükənməyən bir başqa sevgi bağışlamışdı - kitaba, dəyərli biliyə, şerə, ədəbiyyata, qəzəliyyata vurğunluq.

Bir qəzəlində belə misralar vardı:

Hələ də Hacı gedir dərsi-dəbistan oxuya,

Çalışıb hər oxuyan Molla Pənah olmaz imiş.

Ömrünün axırınacan oxudu.

Həm avazla oxudu, həm kitab oxudu.

Sonacan özünü öyrənci sandı. Ona görə Böyük Öyrədən oldu.

Azərbaycan muğamının bu gün üzdə olan üstün ifaçılarının hamısında araşdırsanız, diqqətlə izləsəniz Hacıbaba sənətindən soraq tapacaqsınız.

Özü məktəb görməmiş Hacıbaba ustad məktəb yaratmağa müvəffəq oldu.

Paxıllar, bədxahlar ona sataşırdılar, qəlbinə dəyirdilər. "Nağaraçıdan nə oxuyan?" - deyirdilər, "Onun oxuduqları dərviş havacatıdır"- söyləyirdilər.

Hacıbaba ustad həqiqətən əvvəldə nağaraçı olmuşdu və bu sonrakı xanəndəliyində, şairliyində dadına çox yetirdi.

Əla qaval çalırdı - bu öz yerində Amma nağaraçılıqdan qazandığı ən vacib üstünlük onun yüksək ritm sahibliyi idi. Bu üstün ritm duyğusunun gücünə bir-birindən melodik təsniflər yaradırdı və ritm baxımından üzdən sadə görünsə də, bu təsniflərdən elələri vardı ki, başqaları onu oxumaqda acizdilər.

Ritm vaqifliyinin ona bağışladığı ikinci üstün-lük əruzun bəhrlərindən, təfilələrindən xəbərsiz ola-ola elə həmin vəznlə-rin qulaq yaddaşındakı dəqiq əks-sədasına əsasən heyranedici şerlər qələmə almasıydı.

Əruzşünas Əkrəm Cəfər "Hacıbabanın qə-zəllərində, müxəmməs-lərində, müstəzadlarında bir zərrəcə əruz xətası yoxdur" inancındaydı.

Ruhani ailədə böyü-müşdü, lap körpəlikdən əvəzsiz mərsiyəxanaları, dərvişləri dinləmişdi. Güclü yaddaşına uşaqlıq illərindən hopmuş həmin yandırıcı musiqilərin dini sözlərini bir qırağa qoyub nohələri, sinəzənləri, mərsiyyələri öz qəzəlləriylə yeniləşən, diriləşən çağdaş təsniflərə çevirirdi.

Ləzzətlə qulaq asan rəzillər çımxırırdılar: "Hacıbaba üstüörtülü şəkildə dini təbliğ edir".

Heyflər ki, Hacıbaba ustadın etiraf olunması, onun ikinci nəfəsinin açılması 70-indən sonraya düşdü.

Günahkar bizik.

Daha tez etiraf olunsaydı, daha erkən layiq olduqları ondan əsirgənməsəydi, əlbəttə ondan qalan irs indikindən də qat-qat zəngin olardı.

Hər halda o səs daha heç vaxt bizi tərk etməyəcək.

O səs daim bir zövq qaynağa olmaqdan savayı, həmişə dərslik, müntəxabat kimi umulacaq.

Arzusuydu ki, 75 illiyində "Çahargah" oxusun.

75-ə çatmadı.

80 yaşında da onsuz qarşıladıq...