zərbaycanın
tarixində xalqımızın belə dahi sənətkar
və şəxsiyyətlərindən biri Üzeyir
Hacıbəyov olmuşdur. Üçüncü minilliyin
astanasında, XXI əsrə qədəm qoyacağımız
bir dövrdə, yaradıcılığa XX əsrin
əvvəllərində başlamış, həyatını
isə onun ortalarında tamamlamış Üzeyir
Hacıbəyovun musiqisi və bütövlükdə
yaradıcılığı bu gün biz musiqiçilərçün
və ümumən Azərbaycan xalqı üçün
nə deməkdir? Bu gün tam qətiyyətlə
deyə bilərik ki, artıq bir əsrə yaxın
vaxt ərzində çalınan, səslənən
Ü.Hacıbəyov musiqisi Azərbaycan xalqının
canına, qanına sirayət edərək onun bədii
mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsinə
çevrilmişdir. Hecə ki, Üzeyir bəy xalq
musiqimiz haqqında deyirdi ki, ona həmişə "ruh
yüksəkliyi və aydınlıq ehtizazı, sabahkı
qalibiyyətə möhkəm inam, mə'nəvi büllurluq,
alicənablıq, şücaət və qəhrəmanlığı
tərənnüm etmək xas olmuşdur", eləcə
də Hacıbəyovun musiqisi üçün də
bu cəhətlərlə bərabər, günəş
kimi parlaqlıq, əlvanlıq xas olmuşdur. Bütün
bu xüsusiyyətlər onun musiqisinin mahiyyətini
təşkil etmişdir.
Y.Hacıbəyov
dahi bəstəkar, Azərbaycanın, eləcə
də Şərq opera sənətinin banisi, "Leyli
və Məcnun", "Koroğlu" kimi təkrarsız operaların
müəllifi, böyük musiqişünas-alim,
bütöv musiqi-estetik konsepsiya yaratmış nəzəriyyəçi,
"Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları" adlı
elmi-nəzəri risalənin müəllifi, görkəmli
dramaturq, "Ər və arvad", "O olmasın, bu olsun",
"Arşın mal alan" musiqili komediyalarının əlvan,
günəşli musiqisi ilə bərabər, həm
də bu əsərlərin librettolarının müəllifi,
alovlu publisist, jurnalist, saysız-hesabsız dəyərli
məqalələrin müəllifi, gözəl pedaqoq,
Azərbaycan bəstəkarları və musiqişünaslarının
iste'dadlı nəslinin müəllimi, Azərbaycan
Bəstəkarlar İttifaqının sədri, Elmlər
Akademiyasının elmi-tədqiqat İncəsənət
İnstitutunun rəhbəri, Akademiyanın musiqi üzrə
ilk həqiqi üzvü, yorulmaz ictimai xadim, Azərbaycan
Dövlət Konservatoriyasının təşkilatçısı,
onun rektoru və professoru, ilk çoxsəsli xorun, ilk
notlu xalq çalğı alətləri orkestrinin,
musiqi məktəbinin, musiqi texnikumunun yaradıcısı
idi. O, Azərbaycan Dövlət himnlərinin (hər
ikisinin də) müəllifidir.
Bütün
bunlar bizə haqq verir deyək ki, son illərini yaşadığımız
XX əsrin xalqımıza bəxş etdiyi ən
böyük şəxsiyyətlərdən, ən
böyük simalardan biri Yzeyir Hacıbəyovdur.
Üzeyir
bəy haqqında yazdığımız bu məqalə
Respublikada yaranmış yeni musiqi dərgisini açacaq.
Bu dərginin Ü.Hacıbəyova həsr edilmiş
məqalə ilə açılması tamamilə
təbii, doğru və məqsədəuyğundur.
Çox illər öncə Üzeyir Hacıbəyova
həsr etdiyim ilk kitabımı yazmağa başlarkən
keçirdiyim həyəcanlı duyğuları indi
də, bu məqaləni yazarkən, yə'ni artıq
Yzeyir bəy haqqında neçə monoqrafiyanın,
kitabların müəllifi olduğum vaxtda da keçirirəm.
Çünki
dahi şəxsiyyətin yaradıcılığı
ilə hər bir təmas həyəcanlıdır,
sevinclidir, fərəhlidir. Hacıbəyovun çoxcəhətli
və çoxşaxəli musiqisi və yaradıcılığı
hər dəfə ona yeni rakursdan baxmağa, yaradıcılığının
yeni çalarlarını açmağa imkan verir.
Böyük
sənətkarın yaradıcı fəaliyyəti
elə tarixi şəraitdə keçmişdir ki,
Y.Hacıbəyov "musiqi sənətinin hansı sahəsinə
müraciət etmişsə, onun ilk yol göstəricisi
olmuşdur. O, dahi bəstəkar olmaqla bərabər,
görkəmli mütəfəkkir idi, yaradıcı
məsələlərin həllində yalnız özünün
zəngin intuisiyasına arxalanmır, həm də
Azərbaycan musiqisinin tarixində ilk dəfə addım
atdığı yol haqda çox düşünürdü,
cəmiyyətdə yaranmış vəziyyəti,
tarixi şəraiti təhlil edir, özünün
yaradıcı axtarışlarının təsdiqi
üçün nəzəri əsaslar axtarır və
tapırdı".
1908-ci
il 12 yanvar, Azərbaycanda və Şərqdə ilk
operanın premyerası. Bu gündən e'tibarən
Azərbaycan musiqisində elə bir sahə, elə
bir janr meydana gəlməmişdir ki, bu və ya digər
şəkildə Yzeyir Hacıbəyovun adıyla
bağlı olmasın.
[ more...
]
|