ÓÑÒÀÄËÀÐÛÌÛÇÛÍ ÕÀÒÈÐßÑÈÍß
ÅÌÈÍ ÑÀÁÈÒÎÜËÓ – 70
Æåéðàí ÌÀÙÌÓÄÎÂÀ
Search

ÓÑÒÀÄËÀÐÛÌÛÇÛÍ ÕÀÒÈÐßÑÈÍß
ÕÀÒÈÐßÌÄß ÉÀØÀÉÀÍ ÑßÍßÒÊÀÐ
ßìèíÿ ÀÁÁÀÑÎÂÀ (Òóíæàé)
ÃÀÐÀ ÃÀÐÀÉÅ ÙÀÃÃÛÍÄÀ ÕÀÒÈÐßËßÐÈÌ
Èìðóç ßÔßÍÄÈÉÅÂÀ
ÃÀÐÀ ÃÀÐÀÉÅÂÈÍ ÀÇßÐÁÀÉÆÀÍ ÌÓÑÈÃÈ ÌßÄßÍÈÉÉßÒÈ ÄÞÂËßÒ ÌÓÇÅÉÈÍÈÍ ÔÎÍÄÓÍÄÀ ÑÀÕËÀÍÛËÀÍ ØßÕÑÈ ÊÈÒÀÁËÀÐÛÍÄÀ ÃÅÉÄËßÐÈ
Àëëà ÁÀÉÐÀÌÎÂÀ
Ã.ÃÀÐÀÉÅ ÉÀÐÀÄÆÛËÛÜÛÍÄÀ ÍÈÇÀÌÈ ÝßÍÆßÂÈ ÈÐÑÈÍÈÍ ÐÎËÓ Âß ÉÅÐÈ
Ôÿðìàí ÐÇÀÉÅÂ
ÊÀÌÀË ÄÀ ÝÞÇßËÄÈ, ÆÀÌÀË ÄÀ ÝÞÇßË
Òåéìóð ÁÖÍÉÀÄÎÂ
ÌÀÙÈÐ ÑÊÐÈÏÊÀ×Û (Àçàä ßËÈÉÅ - 80)
Ìÿëåéêÿ ßÙßÄÇÀÄß
ÅÌÈÍ ÑÀÁÈÒÎÜËÓ – 70
Æåéðàí ÌÀÙÌÓÄÎÂÀ
ÀÑÀÍ ÐÅÔÀÒÎÂÓÍ ØßÐßÔËÈ ÞÌÐÖ, ÀÆÛ ÒÀËÅÉÈ
ßëè ØÀÌÈË

 


2007-æè èëèí íîéàáðûíäà Àçÿðáàéæàíûí õàëã àðòèñòè, Äþâëÿò ìöêàôàòû ëàóðåàòû, ïðîôåññîð Åìèí Ñàáèòîüëóíóí 70 éàøû òàìàì îëäó. Áóíóíëà áàüëû îëàðàã êå÷èðèëÿí ñèëñèëÿ òÿäáèðëÿð àðàñûíäà îíóí ÿí éàõûí äîñòó, Àçÿðáàéæàí Éàçû÷ûëàð Áèðëèéèíèí ñÿäðè õàëã éàçû÷ûñû Àíàðûí øÿõñè òÿøÿááöñö èëÿ áÿñòÿêàð ùàããûíäà õàòèðÿëÿð,ìÿãàëÿëÿð âÿ ìöñàùèáÿëÿð òîïëóñó íÿøð åäèëäè. Ìàòåðèàëëàð øàèðÿ, úóðíàëèñò Ñöäàáÿ Ñÿðâè òÿðÿôèíäÿí òîïëàíìûø âÿ ÷àïà ùàçûðëàíìûøäûð. Áóðàäà Å. Ñàáèòîüëóíóí éàõûíëàðû,äîñòëàðû, îíóíëà ìöõòÿëèô èëëÿðäÿ, î æöìëÿäÿí Òöðêèéÿäÿ éàøàäûüû ñîí èëëÿðäÿ áèðýÿ èøëÿìèø èíñàíëàðûí õàòèðÿëÿðè òîïëàíìûøäûð. Àøàüûäà «Áó äÿíèçèí ýþçö éàøëû ñÿíñèç» àäëû áó êèòàáäàí áÿçè õàòèðÿëÿðè îõóæóëàðà òÿãäèì åäèðèê.

        Aíàð
        Õàëã éàçû÷ûñû, Àçÿðáàéæàí éàçû÷ûëàð áèðëèéèíèí ñÿäðè

        DÖØÖRSßN YADIMA...

        60-cû illÿrdÿ Moskvada oxuduüum zaman tez-tez Emindÿn, Vaqifdÿn mÿktublar alûrdûm. Vaqif Sÿmÿdoülu ÷ox vaxt mÿktublarûnûí i÷indÿ yeni øeirlÿrini gþndÿrirdi. Onlarûí arasûída cÿmi iki sÿtèrlik øeir dÿ vardû:

        Yaüûø yaüûr,

        Yadûma döødön, baüûøla

        Bizim bayatûlar kimi tutumlu, yapon hokkularû kimi dÿrin tÿÿsñörat oyadan bu misralar uzun zaman i÷imdÿ dolaødû vÿ qeyri-ixtiyarè onlarû ÿnÿnÿvi øeir bi÷iminÿ salmaüa baøladûm. O vaxtlar øairlik etmÿk niyyÿtim yoxdu (ålÿ indi dÿ yoxdur). Amma ilk øeir yazma tÿøÿbbösöm Vaqifin mÿhz bu iki sÿtrindÿn doüuldu.

Unut mÿni sÿhÿrlÿr, göndözlÿr unut dedi
Ulduzlu gecÿlÿrdÿ unut mÿni ÿbÿdi
Axøamlar yada salma,
Xatirÿlÿrÿ dalma
Yaxøû, yaxøû, unutdum amma
Döøörsÿn yadûma yaüanda yaüûølar,
Baüûøla gþzÿl yar, baüûøla, baüûøla.
Unut mÿni payûzda, baharda unut dedi,
Êþnlöndÿn uzaq elÿ, kÿdÿri, qÿmi, dÿrdi.
Þtÿn gönlÿri anma, hÿsrÿt oduna yanma
Yaxøû, yaxøû unutdum, amma
Döøörsÿn yadûma yaüanda yaüûølar
Baüûøla gþzÿl yar, baüûøla, baüûøla...

        Mÿn dÿ bu øeèri Vaqifÿ vÿ Eminÿ mÿktublarûmûí i÷indÿ gþndÿrmiødim. Bir möddÿt sonra bildim ki, Emin hÿmin mÿtnÿ musiqi bÿstÿlÿyib. Gþzÿl melodiyasû olan bir mahnû alûíûb, Mirzÿ Babayev dÿ onu gþzÿl oxuyub. Sonra Mirzÿ Babayevin vÿ Flora xanûmûí duet ifasûída bu mahíû “Gön ke÷di” fûlmindÿ sÿslÿndi. Uzun zaman mahnûíûí mÿtèn möÿllifû kimi Vaqifi elan edirdilÿr. Eminin bÿstÿëÿdiyi vÿ “Qaya” vokal kvartetinin ifa etdiyi “Bÿlkÿ dÿ” mahnûsûnûn mÿtnini isÿ mÿnÿ aid edirdilÿr. Halbuki “Bÿlkÿ dÿ” mahnûsûíû “Êå÷ÿí èëèí ñîí gecÿsi” tamaøasû ö÷ön Vaqif yazmûødû. “Gön ke÷di” filmindÿ sÿsëÿnÿn “Bir axøam taksidÿn döødök payûza” mahíûsûnûí sþzlÿri dÿ V.Sÿmÿdoülunundur, “Evlÿri êþndÿëÿn yar” teletamaøasûnda sÿsëÿnÿn bötön mahnûlarûí sþzëÿri Vaqifin, musiqisi Eminindir.

        Bu nÿümÿëÿr – Vaqif÷ön dÿ, mÿnim÷ön dÿ yalnûz sadÿcÿ mahnû, hÿm dÿ ÷ox mÿlahÿtli, incÿ, tÿsirli mahnûlar deyië, daha bþyök anlamda þmrömözön bir par÷asûdûr, birgÿ yaradûcûlûq iøëÿrimizin iøûqlû gönëÿrini, gecÿëÿrini oyadan, uzaq gÿncliyimizin mónis xatirÿlÿrini canlandûran, Eminsiz qalûb Åminsizliyin acûsûíû duyduüumuz anlarda Eminimizi bizÿ qaytaran mþcözÿëÿrdir. Döøörsÿn yadûma…

        Hÿr bir bÿnzÿrsiz sÿnÿtkar kimi Emin dÿ yaradûcûlûq yoëunda ÷ox ÿngÿllÿrëÿ rastlaøûb, ÷ox manåÿlÿri dÿf etmÿli olub, ÷ox cahil, avam, nadan iradlara mÿruz qalûb. Yûpranmûø melodiyalara alûømûø qulaqlar Emin mahíûlarûíûí tamamilÿ yeni öslubunu, intonasiyalarûíû, ÷alarlarûíû dinlÿdikcÿ bunlarûí haradansa baøqa yerlÿrdÿn gþtöröldöyönö zÿnn edirdilÿr, nÿümÿlÿrindÿ “Anadolu motivlÿri” axtarûrdûlar. Axû bu adamlar Törkiyÿnin musiqi hÿyatûídan da bixÿbÿrdilÿr. Törkiyÿdÿ yaranmûø mahíûlar Eminÿ tÿsir etmirdi, ÿksinÿ Törkiyÿ dinlÿyicilÿri Azÿrbaycan bÿstÿkarûíûí ÿsÿrlÿriylÿ tanûø olduqla heyran qalûrdûlar, ÿn populyar möüÿnnilÿr onun øÿrqilÿrini þz repetruarlarûía salûrdûlar. Òóðêèéÿ ìóñèãè÷èëÿðèíèí Å.Ñàáèòîüëó ùàããûíäà éöêñÿê ôèêèðëÿðè, åëÿ áó êèòàáà äàõèë åäèëìèø ñþçëÿðè Åìèíèí ãàðäàø þëêÿäÿ òàìàìèëÿ îðèúèíàë ñÿíÿòêàð êèìè íåæÿ ùÿðàðÿòëÿ ñåâèëäèéèíÿ ÿí òóòàðëû ñöáóòäóð. Áóðàäà èñÿ Eminin mahnûlarûyla bÿrabÿr bu mahíûlarûn sþzlÿrinÿ dÿ mûz qoyurdular. Þzö dÿ yalnûz Qlavlit-senzura sÿviyyÿsindÿ yox, möxtÿlif idarÿlÿrin, tÿøkiëatlarûí sÿlahiyyÿtli mÿmurlarû sÿviyyÿsindÿ.

        “Gön ke÷di” fûlmi ö÷ön Vaqif Sÿmÿdoülunun sþzlÿrinÿ yazûlmûø mahnû mÿtninin ilk variantû belÿydi:

Bir axøam taksidÿn döøöb payûza
Bilmÿdik haraya, hayana gedÿk
Dÿrin sularûnû qatûb dayaza
Dÿniz dÿ baülandû yay kinosu tÿk

Yaüûøûn ÿlinlÿn qa÷ûb bir êöncÿ
Dayandûq özömöz Qiblÿyÿ sarû
Yenÿ tapûlmadû payûz gÿlincÿ
O uzaq gönlÿrin itmiø a÷arû.

        Bu sþzlÿri he÷ cör qÿbul etmÿk istÿmirdilÿr – Necÿ yÿni “dayandûq özömöz Qiblÿyÿ sarû?”

        Yaxøû, tutalûm sovet ideologiyasû baxûmûídan bu iradû baøa döømÿk olardû. Øöbhÿsiz ateist sovet insanû özönö Qiblÿyÿ ÷evirÿ bilmÿzdi. Amma êinomuzun o vaxtkû rÿhbÿrliyi “Dÿniz dÿ baülandû yay kinosu tÿk” misrasûía da qÿti etiraz edirdi. Niyÿ? Mÿgÿr payûz, qûø aylarûída yay kino-teatrlarû baülanmûr? Yox, rÿhbÿrlik yÿqin elÿ döøönördö ki, bu sþzlÿrlÿ kino-teatrlarûn planû doldurmamasûía eyham vurulur. Bilmirÿm, bÿlkÿ dÿ belÿ döøönmördölÿr, bÿlkÿ ayrû sÿbÿbdÿn bu ifadÿ onlarda øöbhÿ doüururdu. Hÿr halda gþzÿl bir mahnûíû itirmÿmÿk ö÷ön bu misralarû da dÿyiømÿli olduq. “Qiblÿyÿ sarû” ÿvÿzinÿ “Özömöz dÿnizÿ sarû” oldu. Yay kinosunun baülanmasû isÿ aøaüûdakû beytlÿ ÿvÿz edildi:

        Bahar hÿsrÿtiylÿ payûz axøamû
Yenÿ hÿzin-hÿzin titrÿdi örÿk

        Radionun rÿhbÿri isÿ yenÿ dÿ Vaqif Sÿmÿdoülunun sþzlÿrinÿ yazûlmûø “Uzaq yaøûl ada” mahíûsûíû efûrÿ buraxmaq istÿmirdi, Eminlÿ Vaqifÿ gþz vuraraq ÿrkyanà: – lotular, bilirik dÿ nÿ demÿk istÿyirsiniz – deyirdi – bilirik “uzaq yaøûl ada” deyÿndÿ haranû nÿzÿrdÿ tutursunuz? Doürudan da rÿmzi “uzaq yaøûl ada”nûí æoxrafè koordinantlarûíû bilmÿyÿn möÿlliôlÿr sadÿlþâùlöklÿ: – Haranû? – deyÿ soruøurdular. Radio rÿhbÿri o tÿrÿf bu tÿrÿfÿ boylanûb sÿsini qûsaraq: – ßlbÿttÿ, Törkiyÿni – deyirdi.

        Niyÿ mÿhz Törkiyÿni, tutalûm Qrenlandiyanû yox? Axû deyÿsÿn Qrenlandiya ingilis dèlinäÿ elÿ “yaøûl ada” demÿkdir, hÿm dÿ bizdÿn ÷ox uzaqdadûr.

Ìàòåðèàëëàðëà áöòþâëöêäÿ òàíûø îëìàã ö÷öí úóðíàëûí ÷àï âàðèàíòûíà ìöðàæèÿò åäÿ áèëÿðñèíèç.

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page