ЙЕНИЛИКЛЯРИМИЗ
МУЗЕЙЛЯРДЯ...
-
Search

ЙЕНИЛИКЛЯРИМИЗ
ТЯГДИМАТ МЯРАСИМИ...
-
ЙАРАДЫЖЫЛЫГ...
-
КОНФРАНСЛАР...
-
ИФАЧЫЛЫГ...
-
МУЗЕЙЛЯРДЯ...
-

 


        Азярбайжан Мусиги Мядяниййяти Дювлят Музейи мусиги вя инжясянят музейляри цчцн ясас методики мяркязя чеврилмишдир. Бу музей юзцнцн йцксяк сявиййяли експозисийасыны йаратмагла йанашы, милли мусиги алятляринин топланмасы вя тяблиьи сащясиндя дя хейли иш эюря билмишдир. Онун бюйцк бястякар Нийази, пианочу бястякар Вагиф Мустафазадяйя щяср олунмуш хатиря музейляриндян ибарят филиаллары да вардыр. Милли мусигимизин тяблиьи мягсядиля музейин халг чальы алятляри шюбяси ардыжыл олараг диггятялайиг тядбирляр кечирир.

        Бу йердя Азярбайжан мусигисинин корифейи, вокал сянятимизин баниси профессор Бцлбцлцн хатиря музейинин эюрдцйц ишляри дя йцксяк гиймятляндирмялийик. Ейни сюзц “Короьлу”, “Яр вя арвад”, “Лейли вя Мяжнун”, “Аршын мал алан” вя с. дцнйа шющряти газанмыш ясярлярин мцяллифи Цзейир Щажыбяйовун ев-музейинин кечирдийи рянэарянэ тядбирляр, топлама вя елми-тядгигат ишляри щаггында да сюйлямялийик.

        Щяр бир музей юз ишиня мцстягил вя мясулиййятля йанашмалыдыр. Щеч бир эюстяриш эюзлямядян мцстягил Азярбайжанымызын эяляжяйи, онун бцтцн дцнйада танынмасы цчцн ялиндян эяляни ясирэямямялидир. Музей юз гаршысында дуран проблемляри щялл етмяк цчцн щяр бир чятинлийя синя эярмяли, торпаьымыз щаггында дяйярли сюз демяйи бажармалыдыр (7, с.55).

        70 илдян артыг коммунист империйасынын тяркиб щиссяси олан Азярбайжан юз мядяниййятини, тарихини, елмини, мянявиййатыны вя игтисадиййатыны тоталитар реъимин гойдуьу гайда-ганунлар ясасында шярщ етмяйя мяжбур олмушдур.

        Мцасирлик пярдяси алтында итаяткарлыг, мювжуд реъимя бойун яймяк музейляримизин експозисийасынын ясас мязмунуну тяшкил едирди. Ня гядяр цряк аьрыдан факт олса да гейд етмялийик ки, бюйцк бир миллят юзцнцн Русийа тяряфиндян ишьалыны бюйцк байрам тядбири кими кечирирди. Мин иллярин мцбаризя долу тарихи музейлярин експозисийасында кюлэядя галыр, явязиндя сосиализм йарышы галибляри, партийа фядаиляри юн плана чякилирди.

        Азярбайжана рящбярлик едян, узагэюрян, сяриштяли сийаси хадим Щейдяр Ялийев Республиканын эяляжяйи наминя иш эюрмяйи бажарды. 4 йанвар 1980-жы ил тарихдя “Музейлярдя идейа-сийаси тярбийя ишини даща да йахшылашдырмаг щаггында” гярар гябул едилмясиня наил олду. Иттифаг гаршысында “Мяним миллятим вар, онун тарихи вар” фикрини ашылайа билди. Олдугжа гыса бир мцддятдя республиканын бцтцн районларында тарих-дийаршцнаслыг музейляри йарадылды. Музейлярин експозисийасында Азярбайжанын тарихи, мцхтялиф сийаси манеяляри дяф едиляряк эюстяриля билди. Лакин бцтцн бунларла йанашы, щяр аддымбашы коммунист реъиминин тясири експозисийаларда щисс олунурду (6, с.16).

        Сон заманлар фяалиййятляриндя мцяййян ирялиляйиш щисс едился дя музейлярин Азярбайжанын гядим вя зянэин тарихя малик абидяляринин бярпасы вя мцщафизяси проблемляринин тяблиьиндя щяля дя жидди нюгсанлара йол верилир. Ажынажаглы щал одур ки, юз иш тяжрцбясиня эюря сайылыб-сечилян, зянэин експозисийасы вя фонду олан музейлярдя беля бу елми, тарихи вя милли ящямиййятя малик проблем бязян икинжи плана кечир.

        Унутмаг олмаз ки, щяр бир халг юз тарихинин гядимлийиня вя зянэинлийиня архаланыр. Бу гядимлийи вя зянэинлийи сцбута йетирян ися илк нювбядя тарих вя мемарлыг абидяляримиздир.

        Абидялярин тяблиьи олдугжа мцряккяб просесдир. Узун илляр тягиб вя репрессийалара мяруз галдыьымыздан Азярбайжанын тарихи абидяляриня вурулан зярбя миллятин ган йаддашына чеврилян проблемляр топлусу йаратмышдыр. Анжаг ня гядяр аьыр олса да биз бу миссийаны щяйата кечирмялийик. Тарихи тяжрцбя дя буну бир даща сцбут едир. Беля ки, халгын узагэюрян оьуллары тарихи абидялярин репрессийа бурульанындан горунмасы йолларында мцяййян ишляр эюря билмишдиляр. Бир сыра районларда мясжид вя мядрясяляр, мяктяб, клуб, кинотеатр, мядяниййят еви кими юз фяалиййятини давам етдирмишдир. Бу да юз нювбясиндя няинки щямин абидялярин даьыдылмасынын гаршысыны алмыш, щям дя онларын мцщафизяси цчцн шяраит йаратмышдыр. Бунунла йанашы, Азярбайжан рящбярлийиня йол тапмыш ермяни цнсцрляринин фяалиййяти нятижясиндя дини характер дашыйан абидяляр сон заманлара гядяр, йяни Азярбайжан мцстягиллик ялдя едянядяк даьыдылмыш, мящв едилмиш, ян мцмкцн вариантда ися ермяниляшдирилмишдир.

        Атяшпярястлик тарихи абидяляриня вурулан ян аьыр зярбя Даьлыг Гарабаь щадисяляри иля ялагядар сон 17 илдя олмушдур. Ермяни гясбкарлары Азярбайжан торпагларынын 20 фаизини ишьал етмиш, щямин яразилярдя аналогу олмайан вандализмя йол вермишляр. Даьлыг Гарабаьда Азярбайжанын дцнйа ящямиййятли 13 (6 мемарлыг вя 7 археолоъи), юлкя ящямиййятли 292 (119 мемарлыг вя 173 археолоъи) вя йерли ящямиййятли 330 (270 мемарлыг, 22 археолоъи, 23 баь-парк, монументал вя хатиря абидяляри, 15 декоратив сянят нцмуняляри) абидяси, о жцмлядян Шуша тарих мемарлыг горуьу вя Азых маьарасы ишьал алтында галмышдыр.

        Анжаг бу, ермянилярин халгымызын башына эятирдикляри вящшилийин там сийащысы дейил. Азярбайжан Милли Елмляр Академийасынын алимляринин апардыглары тядгигатлардан айдын олур ки, мцасир Ермянистан яразисиндя гядим Иряван ханлыьына аид олан 1585 мясжид, 23 мядряся-мяктяб, Зянэязур вя Ичмияздин мащалларына аид ися 830 мясжид, 1394 мядряся-мяктяб вя кцлли мигдарда диэяр мядяниййят абидяляри даьыдылмыш, “Жуга” гябиристанлыьы кими гядим олан 500-дян чох гябиристанлыг йер цзцндян тамамиля силинмишдир.

        Бу истигамятдя эежикмиш дя олсаг, сящвляримизи дцзялтмяли, милли-мядяни ирсимизин горунмасы вя тяблиьи ишини эцнцн тялябляри сявиййясиндя гурмалыйыг. Бу мянада, музейляримизин цзяриня даща мясул вязифяляр дцшцр. Онлар експозисийада районларда олан абидялярин рянэли фото-шякилляри вя щямин абидяляр щаггында елми арашдырмалара ясасланан материаллар, изащлы мятнляр, ситатлар вя етикетляр вермялидирляр. Експозисийанын даща зянэин вя мараглы олмасы цчцн абидялярин макетлярини вя мулйаъларыны йаратмаг хцсусиля зяруридир.

        Щяр бир музей ишчиси експозисийада абидяляри тякжя тяблиь етмякля кифайятлянмямялидир. Мювжуд абидялярин мцщафизя проблемляри, бярпасы вя бярпа просесиндян фрагментляр верилмялидир. Тарихи абидялярин експозисийада тясвир олунмасында миллилик, йерин адят вя яняняси юн плана чякилмялидир. Бир гайда олараг, гядим Албан мябядляринин сонралар ермяни килсяси кими верилмясинин щяр вяжщля гаршысы алынмалыдыр.

        Щансы бюлэядя йерляшмясиндян асылы олмайараг, щяр бир музей тяряфиндян Гярби Азярбайжанда, Даьлыг Гарабаьда, ишьал олунмуш диэяр яразилярдя, еляжя дя Азярбайжанын Эцржцстан яразисиндя олан абидялярин тяблиьиня хцсуси фикир верилмялидир. Ермяниляр тяряфиндян даьыдылмыш абидялярин яввялки эюркямляри експозисийаларда верилмяли, мянфур гоншуларымызын ясл симасы ачыгланмалыдыр.

        Нязяря алмаг лазымдыр ки, музей ишинин ясас сащяляриндян олан сярэилярдя абидяляримизин тяблиьиндя даща йахшы имканлар вардыр. Щяр бир музей юз имканы дахилиндя онларын тяблиьиня даир мювзулар мцяййянляшдирмяли вя бу мювзуларда сярэиляр тяшкил етмялидирляр.

        Сярэинин техники гурулушу садя олмалыдыр. Онлары бир йердян диэяр йеря дашымаг цчцн йцк машынына ещтийаж галмамалыдыр.

        Сярэинин габагжадан мювзусу мцяййянляшдирилмяли, мювзунун план-ссенариси тяртиб едилмялидир.

        Илк бахышда садя эюрцнся дя проблемин щяллиндя мцщазиря вя сющбятлярин хцсуси ящямиййяти вардыр. Чцнки щяр йазылан сюз, ян ади сющбят сонрадан миллят цчцн талейцклц мясялянин щяллиндя мцстясна рол ойнайыр. Одур ки, мцщазиря вя сющбятляр там елми мязмуна, тарихи чаларларын арашдырылмасына ясасланмалы вя техники васитялярля мцшайият олунмалыдыр. Видео чякилишлярдян, сянядли филмлярдян вя интернет сящифяляриндя олан материаллардан итсифадя етмяк зяруридир. Бцтювлцкдя, щяр биримиз бу эцнцн ян кичик имканларындан беля истифадя едиб тарихимизин улу йаддашыны мцяййян етмяли, арашдырмалы, юйрянмяли вя тяблиь етмялийик.

       ЯДЯБИЙЙАТ

1. Р.Аьайев. “Ким билир нечядир дцнйанын йашы”. “Мядяни-маариф иши” ъурналы, 1999-жу ил, №2.

2. А. Байрамов. “Тарихимиз…йаддашымыз”. “Мядяни-маариф иши” ъурналы, 2001-жи ил, № 5/6.

3. П.Бцлбцлоьлу. “Щамымызын бир вятяни вар - улу Азярбайжан”. “Мядяни-маариф иши” ъурналы, 2001-жи ил, №7/8.

4. К.Ялийева. “Азярбайжан халчалары дцнйа музейляриндя”. “Мядяни-маариф иши” ъурналы, 1972-жи ил, №1.

5. С.Ямирханов. “Музей фяалиййятиндя зиддиййятляр”. “Мядяни-маариф иши” ъурналы, 1999-жу ил, №2.

6. С. Мясимов. “Щяр музей бир абидядир”. Б. “Тящсил” НПМ, 2004.

7. С.Мясимов. “Музей ишини мцасир тялябляр сявиййясиндя гурмаьын форма вя методлары”. “Мядяни-маариф иши” ъурналы, 2001-жи ил, №7/8.

8. Р.Таьыйева. “Азярбайжан халчалары дцнйа сярэиляриндя”. “Мядяни-маариф иши” ъурналы, 1999-жу ил, №1.

Йашар ВЯЛИЙЕВ

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page