АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЛАР ИТТИФАГЫНДА
УШАГЛАРА МЯЩЯББЯТЛЯ…
Наталйа ДАДАШОВА
Search

АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЛАР ИТТИФАГЫНДА
ХАЛГ ЧАЛЬЫ АЛЯТЛЯРИ ОРКЕСТРИ ЦЧЦН ЯСЯРЛЯРЯ ЩЯСР ОЛУНМУШ ПЛЕНУМУН МЦЗАКИРЯСИ
Материалы щазырладылар: Лаля ЩЦСЕЙНОВА вя Севда ЯЛИГЫЗЫ
ЖАВАНЛАРА СЮЗ
Мцсащибяни апаран: Офелийа ЩЯСЯНОВА
УШАГЛАРА МЯЩЯББЯТЛЯ…
Наталйа ДАДАШОВА
ХЯБЯРЛЯР
Материаллары щазырлады: Лейла МЯММЯДОВА

 


       2006-жы ил декабрын 6-да Бакы Мусиги Академийасынын Бюйцк залында бястякар, ямякдар инжясянят хадими Азяр Дадашовун 60 иллик йубилейиня щяср олунмуш консерт кечирилмишдир. Йубилйары тябрик етмяк цчцн Бакы Мусиги Академийасынын ректору Фярщад Бядялбяйли, проректорлар Огтай Абасгулийев, Эцлназ Абдуллазадя, Йеэаня Ахун-дова, Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын Биринжи Катиби Рамиз Зющрабов, щабеля бястякар вя мусигишцнаслар, тялябяляр, мусиги мяктябляринин шаэирдляри салона топлашмышдылар. Дцз 35 ил бундан яввял, 1971-жи илдя Азярбайжан Дювлят Консерваторийасынын профессору Гара Гарайевин бястякарлыг цзря ихтисас синфинин эянж мязуну, бюйцк ентузиазм вя щявясля мцстягил йарадыжылыг йолуна гядям гойду. Филармоник оркестрин ифасында сяслянмиш диплом иши - Биринжи Симфонийанын партитурасына верилмиш яла гиймят, мцяллимин эюзял ряйи вя тящсил илляриндя ялдя едилмиш интеллектуал «багаъ» эяляжяк ишляря эцжлц тякан верди.

        А.Дадашов юз дащи мцяллиминин ясас йарадыжылыг кредосуну дягиг мянимсяди: дурмадан ирялийя аддымла-маг, тякрардан гачмаг, истянилян нятижяни ялдя едиб, йеня дя ахтарышлара башламаг. Еля буна эюря дя чохъанрлыг онун йарадыжылыг симасынын сяжиййяви яламятиня чеврилир. Щазырда бястякарын йарадыжылыг «чантасында» 150-дян артыг ясяр вардыр. Онларын сырасында санки «заман вя юзцм щаггында» лирик-драматик етирафлар кими гавранылан 11 симфонийа, вятяндаш-патриотик щисслярля ашыланмыш 18 кантата, камера-инструмен-тал вя вокал ясярляр, ажапелла хорлар, кино вя театр цчцн, щабеля ушаглара цнванла-нан мусиги вардыр. Онларын яксяриййяти няинки А.Дадашовун вятяниндя, щям-чинин диэяр юлкялярдя - АБШ, Франса, Финландийа, Тцркийя, Иран, Русийа, Естони-йа, Эцржцстан, Украйна, Газахыстан, Тцркмянистан вя с. йерлярдя сяслянмиш-дир. А.Дадашовун сямими, емосионал, милли зяминли мусигиси бир чох ифачыларын диггятини жялб етмишдир.

        Дириъорлардан Нийази, Рауф Абдул-лайев, Йевгени Китайенко (Русийа), Ро-ман Матсов (Естонийа), Роберт Шилака-дзе (Эцржцстан), Назим Рзайев, Йалчын Адыэюзялов, Рамиз Мяликасланов, Исмайыл Щажыйев, Теймур Эюйчайев, хормейстер-ляр Эцлбажы Иманова, Едуард Новрузов, Ляман Атакишийева, Фазил Ялийев; вокалчылар - Зейняб Ханларова, Фидан вя Хураман Гасымова бажылары, Азяр Зейналов, Елхан Ящядзадя, Рауф Адыэюзялов, Щясян Енами, Фяридя Мяммядова, Яли Ясэяров; пианочулар Адиля Ялийева, Мурад Адыэюзялзадя, Васиф Щясянов, Ряна Рзайева, Мяммяд Гулийев вя бир чох башгалары А.Дадашовун мусигисиня мцражият етмишляр.

        Хатырладаг ки, бястякарын 60 иллийи иля ялагядар ики консертин кечирилмяси нязярдя тутулмушдур: камера вя симфоник (Филармонийада Дювлят симфоник оркестринин вя хор капелласынын иштиракы иля консерт ийун айына планлашдырылмышдыр). Биринжи консертин програмы щямин эцн Бакы Мусиги Академийасына топлашанлар цчцн эюзлянилмяз олду: мцяллифин арзусу иля програм бцтювлцкдя ушаг вя эянжляр цчцн мусигидян ибарят иди.

        Симфоник мусиги иля йанашы, эянж нясил цчцн мусиги А.Дадашов йарадыжылыьында, нежя дейярляр, «имтийазлы» сащядир. «Ушагларла вя ушаглар цчцн ишлямякдян бюйцк зювг алырам» - дейян бястякар, даща сонра фикрини беля ачыглайыр: - «Онларын ачыг црякляри, сямимиййяти, тябии мараьы чох жялбе-дижидир. Индики дюврдя бизляри ящатя едян байаьы, ужуз мащны мяканында, мейарларын ашаьы дцшдцйц бир вахтда мусигичилярин, пешякарларын ушагларла цнсиййяти даща да важибдир. Онлара йахшы зювг ашыламаг лазымдыр. Ня йахшы ки, бястякарларымызын ушаглар цчцн эюзял ясярляри вардыр, бундан башга халг мусигисинин явязсиз нцмуняляри, дцнйа классикасы... мцяллимляримиз мусиги сянятинин сафлыьыны горумаьы бизляря вясиййят едибляр, бу, бизим пешякарлыг вя инсани боржумуздур».

        Консертин артыг башланьыжы гейри-ади иди. Ня тянтяняли щисся вар иди, ня йубилей пафосу иля «ашыб-дашан» тямтяраглы чыхышлар, ня дя ки, фяхри фярман вя адреслярин тягдими. Бцтцн бунларын явязиндя сящняйя йубилйарын юзц чыхды. О, тамашачылара баш яйяряк сакитжя ройал архасына кечди вя Гара Гарайевин лйа маъор Прелцдцнц чалды. Зяннимжя, бу рямзин щеч бир ялавя шярщя ещтийажы йохдур.

        Сонра ися тянтяняли фанфаралар - А.Дадашовун «Гызыл дан» мащнысынын илк ханяляри сяслянди. Онларын сядалары алтында сящняйя ушаглар - 4 сайлы ушаг мусиги мяктябинин хорунун иштиракчылары (рящбяр - Е.Мансурова) чыхмаьа башладылар. Онлар ройал архасында яйляшмиш бястякарын башына йыьылараг, чох таныш, популйар ушаг мащнысынын асан, йаддагалан вя чевик мелодийасыны - еля илк ифадан бястякарын визит вярягясиня чеврилмиш мащнысыны щявясля сясляндирдиляр… Еля бу андажа 1980-жи ил хатиримизя эялди. Мяркязи стадион. Бакыда ушаг вя эянжляр цчцн Цмумиттифаг Мусиги Щяфтяси кечирилир. Трибу-наларда 20 миня йахын мяктяблидян ибарят бирляшмиш хор охуйур, мейданчада ися ушаг рягс коллективляри чыхыш едир. Оркестрин пулту архасында Нийази дуруб. «Гызыл дан» сяслянир: эцжлц, тянтяняли, байрамсайаьы. Тядбирин гонаглары арасында Дмитри Борисович Кабалевски дя вардыр вя о, бир гядяр сонра «Советская культура» гязетиндя бу мащныны фестивалын ян парлаг тяяссцратларындан бири кими гейд едяжяк…

        Консертин бцтцн биринжи щиссяси хор мащныларындан ибарят иди. Онлар овгатына, характериня эюря ялван иди: лирик - «Язиз Вятян» (сюз. Д.Эядябяйлининдир), «Тябияти горуйаг» (сюз: Р.Баьырындыр), «Ана торпаг» (сюз: М.Йагубундур), «Йаз эцнляри» (сюз: М.Я.Сабириндир), инжя-рягсвари - «Ай, ана» (сюз: И.Етибарындыр), «Бяхтявярик биз» (сюз: Ф.Щажыйевиндир), тянтяняли-маршвари - «Щейдяр атамыз» (сюз: З.Хыналынындыр), «Сянинляйям, Азярбайжан» (сюз: М.Аразындыр), «Йени Азярбайжан» (сюз: М.Жавидлининдир). Хорларын щяр бири тяравятли интонасийасы, мараглы ритмик шякилляри, щармоник рянэарянэлийи иля сечилирди. Лакин онларын щамысыны бир шей бирляшдирирди - инжя зювг вя ушаг хорунун имканларына дяриндян бялядлик. Ращат вя эюзял йазлымыш ики вя цчсяслилик кейфиййятли ифа цчцн зямин олду. Тясадцфи дейил ки, ушаглар бюйцк щявясля мцяллифин юз мцшайияти алтында охуйурдулар.

        Бу хор ясярляринин ифасы даща бир хатиряни йада салды. 1993-жц илдя Филармонийада Бястякарлар Иттифагынын ушаг мусигисиня щяср олунмуш Пленумунда А.Дадашовун «Балажа Мукун сярэцзяштляри» ушаг операсынын (В.Гауфун наьылы ясасында) илк консерт ифасы олду вя бурада да хор сящняляри бюйцк йер тутурду. Йуморла, мцасирлик рущу иля ашыланмыш операнын мусигиси сырф опера канонларындан чыхараг, мцзикл жизэиляри иля бирляшир, жаз интонасийа вя ритмляринин сферасына дахил олур. Тяяссцф ки, опера юзцнцн сящня тяжяссцмцнц тапмады, щалбуки о, парлаг мцасир рущу иля ушаг мусиги репертуарыны зянэинляшдиря билярди…

        Консертин икинжи щиссяси бцтювлцкдя Азяр Дадашовун фортепиано мусигисиня щяср олунмушду. Програмда мцхтялиф иллярдя йазылмыш ясярляр сяслянди. Онларын бязиляри 1979-жу илдя Москвадакы «Советский композитор» няшриййатында няшр едилмиш вя тядрис програмларынын репертуарына мющкям дахил олмушдур. Диэяр мащнылар ися сон иллярдя бястялянмишдир. Ясярляр еля сечилмишди ки, бцтцн йаш груплары ящатя олунсун: УММ-нин ибтидаи синифляриндян тутмуш орта щалгайа вя нящайят, али мяктяб тялябяляриня кими. Мцасир мусигинин мцряккяб дили (атоналлыг, конструктив техника), бир чохунун гейри-ади образ алями (дольун лирика, вязиййятлярин кяскинлийи вя гярибялийи) бу мащныларын гавранылмасы вя консерт тягдиматына манея йаратмады. 6 пйесдян ибарят «Атмажалар» силсилясини Бакы Мусиги Академийасы мяктяб-студийасынын 10-жу синиф шаэирди Н.Кянэярли (А.Ялийеванын синфи) ифа етди. Бакы Мусиги Академийасынын аспиранты З.Кяримова бястякарын Цч прелцдцнц (профессор Р.Гулийевин синфи), ми b минор Прелцдцнц ЫЫЫ курс тялябяси Ринат Нябийев (досент З.Шяфийеванын синфи), До маъор Сонатинасыны ЫВ курс тялябяси Н.Жяфярова (профессор Н.Гулийеванын синфи), «Пастораллары» ися маэистр пиллясинин Ы курс тялябяси Т.Мяммядова (профессор О.Аббасгулийевин синфи) динляйижиляря тягдим етдиляр.

        4 сайлы мусиги мяктябинин шаэирдляри дя чох уьурлу чыхышлары иля йадда галдылар. «Гямли валс» вя «Токката» ЫЫЫ синиф шаэирди Э.Иманлынын (мцяллим С.Хялилова) вя Щ.Щцсейн-линин (мцяллим Н.Рзайева) ифасында сяслянди. Бястякарын ансамбл ясярляри: дюрдялли «Инжи» дуети (Р.Мяммядов вя Н.Зейналованын ифасында) вя цч пианочу цчцн «Илщамла иряли» консерт пйеси (ВЫ синиф шаэирдляри Ф.Байрамлы, Е.Исмиханова, Х.Зейналованын ифасында (мцяллим Н.Рзайева) бюйцк мараьа сябяб олду.

        Шцбщясиз ки, бястякарын пиано мусигиси пиано ихтисасы цзря тящсилин бцтцн пилляляриндя истифадя олунур вя щям мцяллимлярдя, щям дя эянж ифачыларда мараг ойадыр. Буну щям дя о факт тясдиг едир ки, А.Дадашовун сонатиналарындан бири - 1992-жи илдя кечирилмиш пианочу-шаэирдлярин республика мцсабигясинин ясас програмына салынмышды. Сонда вурьуламаг истярдим ки, А.Дадашовун консертдя сяслянмиш мащны, хор вя пиано мусигиси, онун ушаг вя эянжляр цчцн йарадыжылыьынын ики истигамятини тяшкил едяряк, бястякарын рянэарянэ вя чохъанрлы бядии дцнйасынын йалныз бир тяряфини мусигисевярляря тягдим етди.

Тяржцмя едян Лаля ЩЦСЕЙНОВА

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page