МУСИГИ ТЯЩСИЛИ ВЯ МААРИФЧИЛИЙИ
МЦАСИР ДЮВРДЯ ФОРТЕПИАНО ИФАЧЫЛЫЬЫНДА ЦСЛУБ ТЯМАЙЙЦЛЯРИНЯ ДАИР
Азад ЯЛИЙЕВ
Search

МУСИГИ ТЯЩСИЛИ ВЯ МААРИФЧИЛИЙИ
МУСИГИ МЦЯЛЛИМИНЯ ВЕРИЛЯН МЦАСИР ТЯЛЯБЛЯР
Ирадя АБДУРЯЩМАНОВА
АЗЯРБАЙЖАН ПИАНОЧУЛУГ МЯКТЯБИНИН ТАРИХИНДЯН
Тсиала ТСИНАМДЗГВАРИШВИЛИ
МЦАСИР ДЮВРДЯ ФОРТЕПИАНО ИФАЧЫЛЫЬЫНДА ЦСЛУБ ТЯМАЙЙЦЛЯРИНЯ ДАИР
Азад ЯЛИЙЕВ
«АЗЯРБАЙЖАН ХАЛГ МУСИГИСИНИН ЯСАСЛАРЫ» ФЯННИНИН ТЯДРИСИНЯ ДАИР
Ряна МЯММЯДОВА
ЦМУМИТЯЩСИЛ МЯКТЯБЛЯРИНИН ИБТИДАИ СИНИФЛЯРИНДЯ “МУСИГИ”ФЯННИ ЦЗРЯ КУРРИКУЛУМУН ЕЛМИ ЯСАСЛАНДЫРЫЛМАСЫ ВЯ БУ ФЯННИН СТАНДАРТЛАРЫ
Огтай РЯЖЯБОВ

 


       Бу сащядя мцшащидяляр эюстярир ки, бястякар йарадыжылыьында олдуьу кими, фортепиано ифачылыьында да кечмиш дюврлярин цслуб моделляриндян истифадя олунур. Бу бахымдан, ХХ ясрин ЫЫ йарысындан елми вя бядии йарадыжылыгда кюк салмыш необарокко, неоклассисизм, неоромантизм кими цслуб тямайцллярини ифачылыьа да аид едя билярик.

       Цмумиййятля, фортепиано ифачылыьында естетик принсипляриня вя мусиги дилиня эюря бир-бириндян фярглянян цслуб тямайцлляри ХХ ясрин Ы йарысында мейдана эялмишдир. Мясялян, Прокофйевин пианизми авангард цслублу олуб, мусиги мядяниййятинин бцтцн сащяляриндя романтизмин щюкмранлыг етдийи бир дюврдя йетишмишдир.

       Ейни заманда, фортепиано сяняти тарихинин тядгигатчылары тяряфиндян хцсуси гейд олунан совет пианочулуг цслубу формалашмышдыр. Бу цслубун ян яламятдар жящятляри кими емосионал вя расионал башланьыжын щармоник вящдяти, миллилийин габарыг тязащцрц, мусиги ифачылыьындакы парлаг консерт жизэиляри эюстярилир.

       Беляликля, ХХ ясрин орталарында фортепиано ифачылыьында классик вя гейри-классик тенденсийалар юзцнц эюстярир. Бу да ифачылыгда романтизмдян неоклассисизмя вя нящайят, цслуб синтезинин мейдана эялмясиня йол ачыр. Бунунла йанашы, ХХ ясрин ЫЫ йарысында ифачылыг романтизми инкишафыны давам етдирир. Пианочулуг тарихиндя романтик бястякарларын ясярляринин чохсайлы интерпретасийа вариантлары мювжуддур. Йени йаранан ифачылыг консепсийалары ися артыг танынмыш вариантлара ялавя, йени жизэиляр эятирир, образ мязмунунун фялсяфи, психолоъи символ бахымындан мараглы шярщляри мейдана эялир.

       Ифачылыгда неоклассик тямайцл классикайа гядярки, классик вя екрян романтизм дюврляринин мусигисинин естетик принсипляриня, структур моделляриня вя бядии ифадя васитяляри системиня ясасланыр. Буна эюря дя ХХ ясрин ЫЫ йарысында ифачылыгда сяслянмянин тембрдинамик жящятдян зянэинляшдирилмяси мейли юзцнц айдын бцрузя верир.

       Ейни заманда, динамика вя темп ялагяляринин диапазону эенишляндирилир. Яняняви барокко типли ифа тярзи иля йанашы, импровизасийалардан да истифадя олунур ки, бу да ня барокко, ня дя романтик рубато тярзини тякрар етмяйян йени бир синтезин мейдана чыхмасына сябяб олур. Мясялян, барокко мусигисиня мцражият едян бир сыра пианочуларда йцксяк щисслярля зянэин, лирик, илщамлы бир ифа тярзи юзцнц эюстярирся, «классикляри» ифа едян диэяр пианочуларын чальысында интеллектуал, психолоъи жящятляр, дахили драматизм вя никбинлик нязяря чарпыр.

       Айдындыр ки, ейни вахтда мювжуд олан цслублар бир-бириля гаршылыглы ялагядядир. Бир цслуб моделиня мяхсус бядии ифадя васитяляринин диэяриня кечмяси дя сяжиййяви щалдыр. Кечмиш дюврлярин ифачылыг цслуб моделиндян истифадя едяряк, пианочулар ону сонракы дюврлярин бядии ифадя васитяляриля зянэинляшдирирляр. Пианочулугдакы цслуб посесляриня бястякарлыг йарадыжылыьында мейдана эялмиш йени мусиги дили дя тясир эюстярир. Бунун сайясиндя пианочуларын тембр палитрасы ящямиййятли дяряжядя зянэинляшир, фактуранын сяслянмяси рянэарянэлик, эенишлик кясб едир, ифачылыгда сонористика, полистилистика, алеаторика кими спесифик жящятляр мейдана эялир.

       Ялбяття ки, сырф щансыса бир цслуб тямайцлцня аид интерпретасийалара чох надир щалларда раст эялмяк олур. Мцасир дюврдя даща чох цслуб синтезиндян данышмаг ганунауйьун оларды. Лакин бу, щяля формалашма просесини йашайыр вя онун фортепиано ифычылыьында мющкям кюк салмасы цчцн мцяййян заман вя гаршылыглы ялагялярин эенишлянмяси тяляб олунур.

       Гейд етмяк лазымдыр ки, цслуб плцрализми пианочунун йарадыжылыг ишиндя тякжя интерпретасийа консепсийаларынын цзя чыхарылмасында йох, фортепиано ясяри цзяриндя иш методларында да юзцнц эюстярир. Беля ки, необарокко цслубу бир сыра методик системлярин елми ясасларына чеврилмишдир. ХХ ясрдя йаранмыш фолклор дальасы, бястякар йарадыжылыьындакы неофолклоризм (Барток) фортепиано тядрисиндя фолклора диггятин артмасына эятириб чыхармышдыр.

       Мцасир дюврдя мусигичиляр арасында беля бир йекдил фикир йаранмышдыр ки, мцхтялиф дюврляря аид ясярляри ифа едяркян, мцхтялиф бядии ифадя васитяляри комплексиндян истифадя олунмасы зяруридир. Бу ясярлярин юйрянилмясиндя дя мцхтялиф методлар тятбиг олунмалыдыр.

       Беляликля, мцасир дюврдя щям пианочунун йарадыжылыг ишиндя, щям дя фортепиано педагоэикасы сащясиндя классик истигамят юзцнц бцрузя верир, романтик цслуб да юз ящямиййятини итирмямишдир, ейни заманда, тящсил системиндя фолклор йюнцмлц тядрис вясаитляри мейдана эялмишдир.

       Эюрцндцйц кими, мцасир дюврдя ифачылыг цслубунун хцсусиййятляриндян бири цслубларын чохлуьундан ибарятдир.Бурада бядии полифоник, коммуникасийалы мянтиги тябягяляшмя, пианочуларын емосионал вя интеллектуал вящдятя наил олмасы юзцнц бцрузя верир. Буна эюря дя мцасир дюврдя пианочулуг цслубуну интеллектуал вя психолоъи цслуб кими характеризя едя билярик. Ялбяття ки, мцасир дюврдя пианочулугда цслуб просесляри даим щярякятдядир, онда мцасир мядяниййятин вя мусиги тяфяккцрцнцн полифониклийи юз якс-сядасыны тапыр.

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page