ЙЕНИЛИКЛЯРИМИЗ
ЙАРАДЫЖЫЛЫГ
-
Search

ЙЕНИЛИКЛЯРИМИЗ
МУЗЕЙЛЯРДЯ
-
ЙАРАДЫЖЫЛЫГ
-

 


ДАЩИЛЯРИН ЙОЛУ ЯЗАБЛЫ, ЛАКИН УНУДУЛМАЗ ОЛУР



       Бястякар вя Мусиги Академийасынын профессору кими мян дащи Австрийа бястякары Волфганг Амадей Мотсартын йарадыъылыэы иля даим тямасда олмушам. Азярбайъанда онун йарадыъылыэына мараг щямишя бюйцк олмушдур. Мотсартын ясярляри опера театрымызын, филармонийанын, айры-айры мусигичилярин репертуарында мющкям йер тутмуш, консерваторийада вя мусиги мяктябляриндя щявясля юйрянилмишдир.

       Бюйцк бястякар щаггында чох йазылмышдыр вя мян инанырам ки, щягиги истедадын пярястишкарларында онун йарадыъылыьы щямишя дярин мараг доьураъаг. Бу эцн ися мян истярдим ки, Мотсартын шяхси щяйатынын аз мялум олан бязи мягамлары цзяриндя дайанам.

       Мотсарт Манщеймя эяляндян сонра (1777 – 1778-ъи илляр) бурада он беш йашлы мцэянни, тявазюкар театр суфлйору вя нот кючцрянин гызы – Алоиза Веберя вурулур. Бястякарын о вахт 22 йашы варды вя эянъ романтик Алоиза иля евляниб, ону да юзц иля Италийайа апарараг онун цчцн Италийа опералары йазмаг истяйирди. Волфгангын атасы Леополд Мотсарт оьлунун юз щиссляри вя планлары барядя щяйяъанлы мяктубуну, мцлайим десяк, о гядяр дя йахшы гаршыламады вя кяскин шякилдя онун тезликля Парися гайытмасыны тяляб етди. Кюнлц гырылмыш Волфганг беля дя етди. Веберляр аиляси ися тезликля Мцнщеня кючдц.

       Арадан бир мцддят кечяндян сонра Страсбургда вя Манщеймдя кечирилян консертляринин тяшкилатчылары иля йаранан анлашылмазлыгдан пяжмцрдя олан эянъ бястякар да Мцнщеня эетди.

        “Сералдан оьурлуг” (1782) операсынын премйерасындан сонра Мотсартын шяхси щяйатында бюйцк дяйишиклик баш верди: о, Алоизанын 18 йашлы кичик баъысы Констансийа Веберля евлянди. Бу ящвалат беля баш вермишди: Алоиза Вйана операсында охумаг цчцн дявят алдыгдан сонра онун дул галмыш анасы вя цч баъысы Мцнщендян Вйанайа кючмцш вя бурада мяскунлашмышдылар. Мотсарт Алоизайа щяля дя биэаня дейилди (о, бу барядя атасына эюндярдийи мяктубда да йазмышды) вя бурайа эялиб ханым Веберин мянзилиндя йашамаьа башлайыр: Ону Алоиза иля йенидян эюрцшмяк имканы ъялб едирди. Бурада ися Мотсартын щяйатсевяр, шылтаг гыз олан Констансийа иля достлуьу йараныр. Достлуг щисси тезликля гаршылыглы мящяббятя чеврилир. Атасы Леополд Мотсарт оьлунун евлянмяк мярамыны юйрянян кими она гязяб долу бир мяктуб йазыр вя тезликля ханым Веберин мянзилиндян чыхмасыны тяляб едир. Диэяр тяряфдян, Мотсарты йалныз касыб бир мусигичи кими таныйан ханым Вебер дя Констансийанын онунла эюрцшмясини гадаьан едир. Бунунла беля, эюзлянилян мящяббят драмы тезликля вя асанлыгла щялл олунду. 1782-ъи ил августун 3-дя Волфганг вя Констансийа эизли олараг мцгяддяс Стефано килсясиндя кябин кясдирдиляр. Онун бир чох мяктубларындан айдын олур ки, аиля щяйаты Мотсарта бюйцк севинъ вя сяадят эятирмиш, лакин тяяссцф ки, аилянин тяминаты иля баьлы мцяййян гайьылар да йаратмышдыр. Аилянин дцнйайа эялмиш алты ушаэындан йалныз 2-си — Карл вя Волфганг саламат галмышды.

       Чюряк газанмаг цчцн Мотсарт сящяр тездян эеъяйя гядяр ишлямяли олурду. Ону да гейд етмяк лазымдыр ки, бястякарын ушаглыгдан итирдийи саьламлыьы эетдикъя даща да чятин вязиййятя дцшцрдц. Щядсиз йарадыъылыг эярэинлийи, касыблыг, эяляъяк щяйат цчцн кечирилян щяйяъанлар, эцзяран чыхылмазлыьы... Бцтцн бунлар дащи сяняткарын щяйатыны сона йахынлашдырырды. Вя о дящшятли ан эялиб чатды... Волфганг Амадей Мотсарт 36 йашы тамам олмамыш щяйатла видалашды. Ону йохсуллар цчцн нязярдя тутулмуш “цчцнъц дяряъяли” гябиристанлыгда, цмуми мязарда дяфн етдиляр. Арадан хейли вахт кечдикдян сонра бцтцн мусиги иътимаиййяти онун вяфатындан хябяр тутанда бюйцк бястякарын гябрини тапмаг мцмкцн олмады, чцнки онун йерини билян йеэаня шяхс – гоъа гябиристанлыг эюзятчиси артыг юлмцшдц. Бу бюйцк бястякара Вйана мяркязи гябиристанлыьында символик абидя гойулду.

       Волфганг Амадей Мотсартын ирси щягигятян явязсиздир. 1968-ъи илдя мян совет нцмайяндя щейяти иля Австрийа вя Исвечрядя мусиги фестивалында иштирак едирдим. Бястякарын Залсбургдакы ев музейиндя оларкян бурада хейли мараглы вя мялум олмайан материалларла таныш олдум. Айдын олду ки, тякъя Мотсартын ясярляринин цзцнц кючцрмяк цчцн 35 ил вахт лазымдыр.

       Бу йай ися мяня Исвечдя камера-симфоник мусигиси фестивалында иштирак етмяк нясиб олду вя мян бурада мятбуаты изляйяркян “Бетэслаэспостен” гязетинин 24 ийул тарихли нюмрясиндя дяръ олунмуш бир надир фото иля растлашдым. Фото 1840-ъы илин октйабрында чякилмишдир вя дцнйада илк фотолардан бири щесаб едилир. Констансийа Вебер - Мотсартын бу надир фотосу онун яринин юлцмцндян 49 ил сонра чякилмишдир. Биз бурада Волфганг Амадейин дул гадыныны Исвечря бястякары Манс Келмерин аилясинин ящатясиндя эюрцрцк. Бир аз яввял алман шящяри Алтеммингин архивиндян тапылмыш бу фотода Констансийанын 78 йашы вар. Ики ил сонра ися о, вяфат етмишдир.

Тофиг БАКЫХАНОВ

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page