МЦЯЛЛИФ ВЯ ЩЦГУГ
KONÜEPTUALĞNIE OSNOVI RAZRABOTKI STRATEQII DOLQOSROÇNOQO RAZVITIƏ SFERI INTELLEKTUALĞNOY SOBSTVENNOSTI
Kamran IMANOV

       V nastoəhey rabote issleduötsə voprosı razrabotki strateqii dolqosroçnoqo razvitiə sferı intellektualğnoy sobstvennosti (IS). Poluçennıe rezulğtatı ispolğzuötsə dlə formirovaniə dolqosroçnoy modeli razvitiə ukazannoy sferı i moqutğ bıtğ prinətı vo vnimanie pri razrabotke modeli dolqosroçnoqo soüialğno- gkonomiçeskoqo razvitiə stranı v üelom.

       § 1 Obhiy podxod

       Dlə razrabotki strateqii dolqosroçnoqo soüialğno-gkonomiçeskoqo razvitiə sferı intellektualğnoy sobstvennosti, kak i löboy druqoy sferı, osnovnım instrumentom əvləetsə sistemnıy podxod i metodı sistemnoqo analiza po razreşeniö problemı . Izvestno, çto v sistemnom analize problema zaklöçaetsə v nesootvetstvii mecdu realğnoy i celaemoy situaüiey, a celaemoe sostoənie otocestvləetsə s qeneralğnoy üelğö i putem dekompoziüionnıx metodov na osnove postroennıx ierarxiçeskix struktur (derevğev) üeley i funküiy, vskrıvaötsə puti dosticeniə qeneralğnoy üeli, t.e. sposobı razreşeniə problemı i vıəvləötsə potrebnıe sredstva i resursı.

       Odnako, v sluçaəx proqnozirovaniə razvitiə otrasli, i tem bolee na dolqosroçnuö perspektivu, aküentı smehaötsə, poskolğku precde vseqo neobxodimo «postroitğ» buduhee sostoənie proqnoziruemoy sferı . A gto, v svoö oçeredğ, trebuet vskrıtğ buduhie problemı, opredeliv tem samım proqnoznıe üeli i dalee, ispolğzuə metodoloqiö sistemnoqo podxoda, ukazatğ sposobı i puti dosticeniə prinətıx proqnoznıx üeley.

       Dolqosroçnostğ proqnoza i slocnostğ samoy proqnoziruemoy sferı IS vızıvaöt neobxodimostğ sovmestnoqo ispolğzovaniə poiskovoqo (issledovatelğskoqo) i normativnoqo podxodov.

       Poiskovıy proqnoz pozvoləet vıəvitğ objektivno suhestvuöhie tendenüii razvitiə funküioniruöhey sferı IS i analiz ee gvolöüii, opiraəsğ na qipotezu inerüionnosti razvitiə i tem samım orientiruet proqnoz ot nastoəheqo k buduhemu.

       Normativnıy proqnoz opiraetsə na poisk putey i srokov dosticeniə buduhix sostoəniy, prinətıx v kaçestve üeley, (üelevoy proqnoz) i tem samım orientiruet proqnoz ot buduheqo k nastoəhemu. S upravlençeskoy toçki zreniə normativnıy proqnoz naibolee ərko otobracen v üelevıx proqrammax, koqda, s odnoy storonı, vıəvləötsə üeli (celaemıe sostoəniə), a s druqoy-osuhestvləetsə proqnoz ili poisk putey, mer i usloviy dosticeniə postavlennıx üeley s uçetom vzaimovliəniə faktorov. Poskolğku metodı proqnostiki i razreşeniə problem imeöt obhuö metodoloqiçeskuö bazusistemnıy podxod, to dlə bolğşey əsnosti nice privoditsə svəzğ «Proqnoz-proqramma-plan» i pri gtom daetsə kratkaə interpretaüiə ispolğzuemıx ponətiy.

       Pod terminom «Proqnoz sferı IS» ponimaetsə veroətnoe sucdenie o sostoənii sistemı IS v buduhem.

       Pri proqnozirovanii sistemı vıdeləem 2 vida proqnozov:

       - proqnozı, opredeləöhie i xarakterizuöhie problemı i veroətnostnıe oblasti reşeniy;

       - proqnozı vozmocnıx sostoəniy objektov bezotnositelğno k kakim-libo problemam.

       Proqnozı v posledovatelğnosti «proqnoz-prqramma-plan» imeöt çisto vıracennuö problemnuö postanovku. V sootvetstvii s prinüipami dekompoziüii problemı, v sovokupnostğ ponətiə «proqnoz» moqut vxoditğ i neproblemnıe proqnozı. Proqnoz, orientirovannıy na problemu mocet vklöçatğ sovokupnostğ proqnozov nesistemnıx objektov.

       Proqramma –kompleks deystviy, napravlennıx na realizaüiö üeli, opredeləetsə po sostavu ispolniteley, urovnö rasxoda resursov i nosit mecotraslevoy, mecvedomstvennıy xarakter. Çahe vseqo proqrammı ne ukladıvaötsə v pətiletnee planirovanie. Kak i proqnoz, proqrammı imeöt çetkuö problemnuö postanovku, opredeləemuö kateqoriey üeli.

       Üelğ-ocidaemoe sostoənie sistem, obəzatelğno predpoloqaöhee dosticenie zaranee opredelennoqo rezulğtata. Üelğ nerazrıvno svəzana so sredstvami.

       Postanovka üeli (vne zavisimosti ot ee masştabov) predpolaqaet vremə i sredstva ee dosticeniə. Iz mnocestva sredstv vıbiraetsə naibolee raüionalğnıe.

       Pri opredelenii proqrammnıx üeley uçitıvaötsə realğnıe vozmocnosti i imeöhiesə resursı. Posle toqo kak qlavnaə üelğ sformirovana, zadaça sostoit v tom, çtobı rasçlenitğ ee na podüeli, glementı, kotorıe ee obrazuöt i kotorıe vıstupaöt v kaçestve sredstv dosticeniə osnovnoy üeli.

       Plan–sbalansirovannaə direktiva, vklöçaöhaə pereçni meropriətiy, sroki, sostav ispolniteley i resursı. Vzaimodeystvie proqnozov, proqramm i planov- üikliçeskoe, mnoqoşaqovoe, t.e. dostiqaetsə interaktivnım putem.

       Reşenie problemnıx postanovok razliçnı dlə proqnoza, proqrammı i plana.

       V proqnozirovanii-qlavnoe poluçenie obosnovannoy i kaçestennoy informaüii o perspektivax, o vozmocnıx sostoəniəx, kritiçeski toçkax i protivoreçiəx razvitiə, a oblastğ poiska v obhem sluçae ne oqraniçena.

       Pri razrabotke proqramm neobxodimo vıəvitğ skoordinirovannıe meropriətiə, uvəzannıe po ispolniteləm srokam i resursam.

       V planirovanii vacnım əvləetsə - sbalansirovannoe razvitie i dosticenie maksimalğnoqo gffgktivnoqo urovnə rasxoda resursov.

       Slovom, v kacdom sluçae moqut bıtğ opredelenı svoi kompleksnıe problemı, kotorıe svəzanı, no razliçnı.

       Nicesleduöhaə sxema (sm. sxema 1)illöstriruet svəzğ proqnozov-proqramm i planov s poziüiy sistemnoy metodoloqii dlə sistemı (sferı) I S.Privodimaə sxema əsno svidetelğstvuet, çto osuhestvlenie proqnoza löboqo proüessa, sobıtiə v t.ç. strateqii pri uslovii ukazaniə putey dosticeniə neizbecno trebuet perevoda proqnoza v ploskostğ nekotoroy proqrammı, detalizovannostğ kotoroy opredeləetsə isxodnımi potrebnostəmi.        Takim obrazom, dlə proqnozirovaniə buduheqo razvitiə neobxodimo osuhestvitğ retrospektivnıy analiz sistemı, sformirovatğ üelevıe trebovaniə, vıəvitğ problemı i dlə ix razreheniə nadelitğ sistemu nekotoroy strukturoy t.e. strukturizovatğ problemu dlə posleduöheqo primeneniə proqrammnoqo metoda.

       Uçitıvaə izlocenie obheqo podxoda dlə proqnozirovaniə strateqiçeskix üeley, sredstv i putey ix dosticeniə dlə sferı IS v kaçestve metodoloqiçeskoy osnovı bıli ispolğzovanı tri vzaimosvəzannıe modeli razvitiə, a imenno:

       - retrospektivnaə;
       - formirovaniə üelevıx trebovaniy;
       - ierarxiçeskaə.

       Primenenie gtix modeley razvitiə osuhestvləetsə s uçetom kak poiskovoqo, tak i normativnoqo podxodov proqnozirovaniə, t.e. uçitıvaet kak vıəvlenie iz gvolöüii üeli, tak i üeli normativnoqo xaraktera, opredeləemıe gkspertnım putem, libo kak ustanovki vışestoəhey sistemı.

       Retrospektivnaə modelğ ispolğzovana nami dlə vıəvleniə vzaimosvəzannıx i vzaimoobuslovlennıx faktorov, opredeləöhix gvolöüiö i razvitie sistemı IS, vklöçaə faktorı vneşney sredı i predstavlena v vide kaçestvennoy informaüii (zaklöçeniy) v edinoy posledovatelğnosti sobıtiy (§2). V rezulğtate analiza retrospektivnoy modeli opredeləötsə osnovnıe dvicuhie faktorı razvitiə i daetsə oüenka osnovnıx faktorov vneşney sredı funküionirovaniə.

       Modelğ formirovaniə üelevıx trebovaniy ispolğzovana nami dlə obespeçeniə vozmocnostey zadaniə üeley (üelevıx proqnozov) dlə perspektivnoy sistemı IS, priçem sami üelevıe trebovaniə vklöçaötsə kak çastğ proüessa sinteza perspektivnoy (celaemoy) sistemı IS, t.e. sostoət iz gtapov opredeleniə üeley, razrabotki alğternativnıx sposobov i deystviy po ix dosticeniö i sobstvenno sinteza buduhey sistemı IS. (§3)



Materiallarla bütövlükdə tanış olmaq üçün «Intellektual mülkiyyət»saytına müraciət edə bilərsiniz.

S polnoy versiey statği vı mocete oznakomitğsə v glektronnom curnale "Intellektualğnaə sobstvennostğ"