|
ÓÑÒÀÄËÀÐÛÌÛÇÛÍ ÕÀÒÈÐßÑÈÍß
Böyük tarzən Mirzə Sadıq Əsədoğlunun tar islahatları
V. Əbdülqasımov.
Şərq musiqinin peyğəmbərləri
P. Aşir Oğlu.
Şuşa, Bakı, Paris… Çeyhun bəy Hacıbəyli – 110
S. Qarabağlı.
Xan Zirvəsi
V. Muxtaroğlu.
Bəhram Mansurovun muğam sənəti
F. Əbdülqasımov.
Unudulmaz əziz müəllimim Qılman Salahov Haqqında xatirələrim
R.Rzayeva.
Unudulmaz şəxsiyyət
L. Rəhmanova.
|
|
Allah sənə rəhmət eləsin, Cabbar əmi!
Azərbaycan milli televiziyasında musiqi tədqiqatçısı Firudin Şuşinski deyirdi: "Cabbar əmi 500-ə qədər xalq mahnısını yaddaşında saxlamışdı. O, bir dəfə Irəvanda bir toy məclisində oxuyurmuş. Məclisin qızğın vaxtında toy sahibi, daha doğrusu, qız atası xanəndədən xahiş edir ki, gəlini tərifləyən bir mahnı oxusun. Cabbar əmi də o dəqiqə elə oradaca "Irəvanda xal qalmadı" adlı mahnı bəstələyib oxuyur. Toy sahibi çox razı qalır. Məclis xanəndəni alqışlayır...
Televiziyada Cabbar Qaryağdıoğlu haqqında təkcə Firudin Şuşinskinin deyil, Şahmar Əkbərzadə, Rəfail Hüseynov və başqalarının verilişlərindən də çox şey öyrənmişəm.
Yaxşı olardı ki, musiqi texnikumları və məktəblərində xanəndəlik sənətindən dərs deyən müəllimlər öz tələbələrinə xatırlatsınlar ki, "Irəvanda xal qalmadı" mahnısı kimi bir sıra qədim mahnılarımızın da müəllifi ölməz sənətkarımız C. Qaryağdıoğludur. Savab iş olardı musiqi tədqiqatçılarımızdan biri Cabbar Qaryağdıoğlunun mahnılarını toplayıb dövlət nəşriyyatlarından birində notu ilə çap etdirsin. Bu mənim öz arzum və təklifimdir.
Vaxtilə professor Bülbül Cabbar Qaryağdıoğlunun oxuduğu mahnı və təsnifləri tarzən Qurban Primovun müşayiətilə fonovalikə yazmış və nota köçürmüşdür. 1934-cü ildə altı ay müddətində professor Bülbülün rəhbərlik etdiyi "Azərbaycan musiqisini öyrənən elmi kabinet"ə 220 xalq mahnısı, təsnif və 70-ə qədər də xalq musiqi parçası vermişdir. Bir də Cabbar Qaryağdıoğlunun ifa etdiyi 300-ə qədər mahnı və təsnifi professor Bülbül fonovalikə yazmışdı.
Məşhur sovet bəstəkarı R. M. Qliyer "Şahsənəm" operasını bəstələmək üçün 1923-cü ildə Bakıya gəlir. Qliyer hələ operanın musiqisini yazmaqdan əvvəl Azərbaycan xalqının zəngin musiqisinin xüsusiyyətini dərindən və ciddi bir surətdə öyrənir. Bu işdə Cabbar Qaryağdıoğlu və onun sənət yoldaşı görkəmli tarzən Qurban Primovun bəstəkara böyük köməyi olmuşdur. "Şahsənəm" operasının yaranmasında. Qliyerə kömək etdiyinə görə Azərbaycan SSR Mərkəzi Icraiyyə Komitəsi Cabbar Qaryağdıoğlunu fəxri fərmanla təltif etmişdir.
Bəstəkarın özü isə Cabbar Qaryağdıoğluna minnətdarlığını bildirərək "Bakinski raboçi" qəzetində yazmışdı: "Operada istifadə etdiyim mahnıların demək olar ki, hamısı Azərbaycanın qədim mahnılarıdır və bunları mənə məşhur xanəndə Cabbar Qaryağdıoğlu vermişdir".
Sənətşünaslıq namizədi, dosent Bayram Hüseynli 1965-ci ildə nəşr olunmuş "Azərbaycan el nəğmələri" kitabında yazırdı ki, Cabbar Qaryağoğlunun oxuduğu mahnılardan 33-ü (bunun 18-i məhəbbət mövzulu lirik nəğmələrdir) Üzeyir Hacıbəyov və Müslüm Maqomayev tərəfindən nota salınmışdır.
"Şərq musiqisinin peyğəmbəri" Cabbar Qaryağdıoğlunun mahnılarından təkcə xanəndələr deyil, bəstəkarlarımız da istifadə etmiş və bəhrələnmişlər. Niyazi, F. Əmirov, H. Xanməmmədov, C. Cahangirov, bu ustad sənətkardan çox şey öyrənmişlər. Cabbar Qaryağdıoğlu dəryadı. Hər bəstəkar, hər musiqiçi bu dəryadan bir qətrə götürüb istifadə etsə, Azərbaycan musiqisi daha da zənginləşər.
Cabbar Qaryağdıoğlu evlənməmişdən qabaq sevgilisi Səlimə Xatuna üçmərtəbəli ev tikdirmişdir. Qırxpilləkənlə üzbəüz. Incəsənəti və mədəniyyəti duymayanlar "Qırmızı kitaba" düşən bu imarəti təssüf ki, dağıdıblar.
...Hər dəfə radiodalğalarında Cabbar Qaryağdıoğlunun səsini eşidəndə sevinc və fərəh duyuram. Sevinirəm ki, Azərbaycanın bu cür ölməz sənətkarı var. Fəxr edirəm ki, mən də bu torpağın vətəndaşıyam. Azərbaycan mənim üçün də doğma və əzizdir. Mən bu ölkənin çörəyini yeyib suyunu içmişəm. Bir də ona görə ki, bu gün Azərbaycanda Cabbar Qaryağdıoğlunun varisləri yetişir. Cabbar Qaryağdıoğluna həsr edilmiş müsabiqələr bu dahi sənətkarın irsinə yiyələnən yeni-yeni istedadlı xanəndələri aşkara çıxarır. Indi Cabbar Qaryağdıoğlu adına müsabiqənin qalibi Alim Qasımov bütün dünyaya səs salıb. Sənətinə pərəstiş etdiyim bu xanəndə Azərbaycan muğam və mahnılarını respublikamızdan kənarda da geniş təbliğ edir. Cabbar Qaryağdıoğlu adına muğam üçlüyü dünyanı heyrətə salıb.
Söhbətimin sonunda fikrən, xəyalən üzümü Cabbar Qaryağdıoğluna tutur və deyirəm: "Mən səni uşaqlıqdan sevmişəm, ustad. Sənin sehirli səsin bir vaxt yaralı qəlbimə məlhəm olub. Mən bu səsdə atamı görmüşəm, dərdimi-sərimi unutmuşam. Bu səs təkcə müsəlmanları deyil, qeyri millətlərdən olan dinləyiciləri də ovsunlayıb. Sənin böyüklüyün də elə bundadır, ustad. Gün o, gün olsun ki, Bakıda sənin heykəlini ucaltsınlar. Gün o gün olsun ki, Musiqi Akademiyasına, musiqi məktəblərinə qəbul olunan gənc xanəndələr gəlib heykəlin qarşısında and içsinlər ki, sənin musiqi irsinə sadiq qalacaq və Azərbaycan musiqisini yad təsirlərdən qoruyacaqlar.
Mən sənin 140 illik yubileyinə az da olsa yaradıcılığından yazdım. Bu qələmə aldığım kəlmələr və cümlələr Sizə uşaqlığımdan gələn və qanıma, canıma hopan bir məhəbbətdəndir.
Allah sənə rəhmət eləsin, Cabbar əmi!
|
