КУЛТУРОЛОЪИ МЯСЯЛЯЛЯР
ИЛЙАС ЯФЯНДИЙЕВИН НЯСР ЯСЯРЛЯРИНДЯ ГЯЩРЯМАНЫН МЯДЯНИ ТИПОЛОЭИЙАСЫ
Вяфа ХАНОЬЛАН
Search

КУЛТУРОЛОЪИ МЯСЯЛЯЛЯР
ИЛЙАС ЯФЯНДИЙЕВИН НЯСР ЯСЯРЛЯРИНДЯ ГЯЩРЯМАНЫН МЯДЯНИ ТИПОЛОЭИЙАСЫ
Вяфа ХАНОЬЛАН
АНАЛИТИЧЕСКИЙ МЕТОД Л.С.ВЫГОТСКОГО В ИССЛЕДОВАНИИ ТРАГЕДИИ ШЕКСПИРА «ГАМЛЕТ»
Григорий КОНСОН (Россия)
ШАЩЛАРЫН САРАЙИНДА МУСИГИ ВЯ РЯГС ЪАНР НЮВЛЯРИНИН ДЯЙЯРИ
Горхмаз ЯЛИЛИЖАНЗАДЯ
ЮМЯР ФАИГ НЕМАНЗАДЯНИН ПУБЛИСИСТИКАСЫНДА МИЛЛИ ДИЛ ПРОБЛЕМИ
Эцлнаря МЯММЯДОВА
МИЛЛИ ТЕАТР СЯНЯТИНДЯ СЯЩНЯ ДАНЫШЫЬЫНЫН КЮКЛЯРИ ВЯ РЦШЕЙМЛЯРИ
Фярщуня АТАКИШИЙЕВА

 


ХХ яср Азярбайжан ядябиййатынын классики, халг йазычысы Илйас Яфяндийев ядябиййат вя мядяниййятимизин эюркямли сималарындан биридир. Йазычынын бядии ясярляриндя тохундуьу мянявиййат проблемляри юзял бядии-естетик дяйяриня, дярин фикир эенишлийиня, ижтимаи-сосиал мащиййятиня эюря бу эцн дя дцшцндцрцжцдцр, актуалдыр, милли дцшцнжя вя яхлаг тярзинин формалашмасында чох дяйярли ящямиййят кясб едир. Мцтяфяккир сяняткар ян глобал бяшяри мювзулара, гаты сосиал-ижтимаи проблемляря мящз инсан мянявиййатындан пянжяря ачды, йени бахым бужаьы иля охужуну даща бюйцк цлвиййятля юз гяляминин диктясиня сяфярбяр етди. Илйас Яфяндийевин няср ясярляриндя гящряманын мядяни типолоэийасы юз фярди характериня вя сяжиййяви хцсусиййятляриня эюря фярглянир. Мясялян, яри юляндян сонра юз зящмяти иля ювладларыны бойа-баша чатдыран Гызбяс хала йалныз щалаллыьа тапыныр. Евиндя гонаг галан тящкимчи ондакы щяйат ешгиня алудя олур. Жаван йашындан эежяляр хана тохуйан, эцндцзляр мяктябдя «гурйерлик» едян Гызбяс хала юз мяняви кейфиййятляри иля сечилир.

        «Йун шал» щекайясини Илйас Яфяндийев йарадыжылыьынын ян гиймятли шедеврляриндян саймаг олар. Щекайя йыьжам мящяббят тарихчясидир. Ясяр Жямил вя Сцдабянин мцнасибятляри цзяриндя гурулуб. Жямил йцксяк вязифя сащибидир. Сцдабя ися институту яла гиймятлярля битирмясиня бахмайараг кянддя ишлямяйи шящярдя, юз ата-анасынын йанында галыб елми лабораторийаларын бириндя «ешялянмяк»дян цстцн тутмушду. Лакин Жямил Сцдабя цчцн дарыхыр. Идаря машыныны бирбаша Сцдабянин чалышдыьы гойунчулуг фермасына сцрдцрмцшдц, гызы диля тутуб шящяря, доьмаларынын йанына гайтармаг истямишди. Анжаг Сцдабя Жямиля олан севэисини эизлядя билмяся дя фикриндян дюнмямишди. Жямили сцрцжцсц иля бирликдя щава шяраити ужбатындан мцяййян мцддятя йанында гонаг сахлайыб йола салмышды. Айрыларкян Сцдабя анасы цчцн тохудуьу йун шалы Жямиля вермишди ки, евляриня чатдырсын. Жямил дя шящяря дюнян кими Сцдабянин тапшырыьына ямял елямишди вя еля щямин ан баша дцшмцшдц ки, Сцдабясиз щяйат онун цчцн мянасызлашыр. Одур ки, Жямил ертяси эцн Назирляр советиня бир яризя йазыр вя жавабы эюзлямядян бир нишан цзцйц алыб Сцдабянин ишлядийи фермайа йолланыр. Щекайядя Илйас Яфяндийев юз гящряманларынын мядяни типолоэийасыны йаьлы бойаларла рясм етмишдир. Кянд йолларындакы палчыг щяр аддымбашы тяпядян дырнаьадяк шящяр адамы олан Жямилин диггятини юзцня чякир. Охужу инаныр ки, кяндя эетмяйя гярар вермиш, аьыр йашайыш шяраитини эюзляринин габаьына алмыш Сцдабя щягигятян щекайянин ян эцжлц гящряманыдыр. Бу гыздакы ирадяйя вя дюзцмя Жямил дя щейранлыгла тамаша еляйир: «Мян онун чохдан, маникцрсцз, дибдян кясилмиш тямиз дырнагларына бахырдым. Мян онун сойугдан азжа чатламыш ялляриндя инди сярт, йабаны бир эюзяллик дуйурдум. Мян ихтийарсыз олараг, башымы галдырыб онун цзцня баханда ися диксиндим… санки бу мяним индийя гядяр эюрцб танымадыьым тамам айры, йад вя узаг бир сима иди. Лакин, бунунла беля, чыраьын сары зийасы иля ишыгланмыш щямин бу йад симада мяним дцнйада биринжи дяфя эюрцб щисс етдийим щейрятли бир эюзяллик вар иди. О, тцнд-шабалыды сачларыны йумрулайыб санжагламышды. Ашаьы енмиш кирпикляри эюзляринин алтыны кюлэяляндирмишди. Бу ири кюлэядяки ясрарянэизлик, дцз бурну, узун вя шяффаф боьазынын сол тяряфиндяки гара хал онун аь, гызылэцл лячяйи тяк зяриф цзцнцн эюзяллийиня гейри-ади бир ащянэ верирди. Мян яввяллярдя дя буну щисс едирдим. Лакин инди… гаранлыг дцзцн ортасындакы бу балажа отагда, нефт чыраьынын сары зийасы ичиндя бу эюзяллийин ащянэи мяним цчцн тамамиля йени иди. Йени бир няэмя иди…». [6, с.310] Фикримизжя, бу Сцдабянин Жямил цзяриндя мяняви гялябясидир, онун севдийи оьландан гат-гат эцжлц олмасынын эюстярижисидир.

        Йазычынын «Эюрцш» щекайясиндя тясвир едилян профессор он беш илдир ки, доьма кяндиндян чыхыб. О, кяндя эялир ки, анасыны щямишялик олараг юз йанына апарсын. Профессор атасынын вяфатындан сонра анасынын язаб – язиййят ичярисиндя кечян эянжлик иллярини хатырлайыр. О, юзцнц мязяммят едир ки, бу йедди илдя бир дяфя вахт тапыб анасына дяймяйиб. Кяндя эиряндя ону ян чох щейрятляндирян mяdяni quruculuq ишляри олур. Профессор биляндя ки, анасы евдя йохдур – ферма иля йайлаьа эедиб, олдугжа мцтяяссир олур. Лакин ешидяндя ки, йайлаьа тязя машын йолу чякилиб, црякдян севинир. Профессор сцрцжц иля фермайа чатанда ораны електрик ишыьына гярг олунмуш эюрцр. О, анасы иля эюрцшяндян сонра ферма ишчиляри иля дя таныш олур. Саьыжы ишляйян ана йашы йетмиши кечся дя она «гожалмысан, эет отур евдя» - дейянляря гцрур щиссиля дейир: «Йетмишдян йухары йашым вар, йетмиш ил дя бундан сонра юмрцм олса, йеня дя бир эцн гылчамы гатлайыб, евдя отурмарам! Мяня ня олуб ки, сиз иш эюрясиниз, мян дя кянарда дуруб тамаша еляйим»…[3, с.154] Ана ня гядяр йашлы олса да ондакы мяняви гцввят вя зящмятя олан севэи ятрафдакылары да щейрятляндирир. О, щям дя елмин, тяряггинин, мядяни гуружулуьун тяряфдарыдыр. Ана оьлуна дейир ки, «Билирсян оьул, бахыб эюрцрям ки, дядя – баба дябляриля кар ашмыр. Истяйирсян саьыжы ол, истяйирсян чобан, елм лазымдыр, машын лазымдыр. Она эюря чалышырыг фермамыз мядяни олсун. Инякляримиз ишыглы тювлялярдя сахланылсын».[3, с.106] Профессор анасынын йашынын бу чаьында зящмятя баьлылыьыны эюрцб ону щямишялик юз йанына апармаг истямяси барядя щеч бир сюз демядян шящяря дюнцр. Цмумиййятля, щяр бир ядяби ъанр йазычыйа щяйат щягигятлярини, инсан вя дцнйа мцнасибятлярини якс етдирмяйя эениш имкан верир. М.М.Бахтин йазырды ки, «Ясрляр бойу ъанрларда... эерчяклийин мцяййян жящятлярини эюрмяк вя дярк етмяк формалары йыьылыб жямляшир. Пешякар йазычыйа ъанр защири шаблону иля хидмят едир, бюйцк сяняткар ися онда мювжуд олан мяна чаларларыны ашкара чыхарыр». [1, с.332] Йазычы щансы мювзуда йазырса - йазсын, щансы истещсалат вя мядяниййят мясялясиня, игтисади вя сосиал проблемя тохунур-тохунсун, фярги йохдур, диггят мяркязиня юз ямяли вя мяняви-яхлаги кейфиййяти иля сечимлянян инсаны чякир. Мясялян, заводда чалышан адамлар, хцсусян эянжлярдян бящс едян «Эцлачар» щекайясиндя белядир. Республикада юз мялащятли сяси иля шющрят тапмыш ханяндя Сянубяр дя мцщяндис яри Жямилля тикинтийя ишлямяйя эялмишдир. Лакин хястялик онун боьазынын сяс теллярини щямишялик шикяст етмишдир. Сясинин батмасы Сянубяря аьыр тясир ется дя о, бядбинлийя гапылмыр, дцшдцйц йени мцщитя тез алышыр, эянжлярля бирэя щям истещсалатда, щям дя мядяни тядбирлярдя фяал иштирак едир. О, чадырда йерляшян балажа китабханада щявясля ишляйир. «О китабхана ишчиси олмагла бярабяр, ейни заманда фяал бир тяшвигатчы иди: фящлялярля сющбят едир, гязет вя ъурналларда тясадцф етдийи мараглы хябярляри онлара охуйур, бейнялхалг вязиййятя, жари мясяляляря даир суаллара щявясля жаваб верирди». [4, с.159] Йахындакы кяндлярин эянжляри заводун тикилмяйиня севиняряк, бюйцк щявясля кюмяйя эялирляр. Сянубяр дя онларла бирэя тикинти ишиндя хцсуси фяаллыг фюстярир. Эянжляр ишдян сонра китабхана йерляшян чадыра-Сянубярин йанына йыьышырлар. «Онлар бурада китаб, гязет охуйар, радиогябуледижидя верилян консертляря, сийаси хябярляря гулаг асардылар. Сянубяр бу эянжлярин арасында юзцнц хюшбяхт щисс едяр, эязиб-эюрдцйц шящярляр щаггында, бюйцк артистлярин, мяшщур ханяндялярин щяйаты щаггында онларла мараглы сющбятляр едярди. Бязян севдийи щекайя вя шеирляри онлар цчцн охуйарды. Беляликля, Сянубярин чадыры бу узаг даьларда балаъа бир мядяниййят мяркязиня чеврилмишди». [4, с.167] Тикинти ряиси Яшряф Султанов тязя чихан китаблары шящярдян алдырыб гираятхана цчцн эятирдярди. Хястялик Сянубярин сяс теллярини мящв ется дя, «тябиятиндяки сяняткарлыьы, дцщаны юлдцря билмямишди». «Дцща ися, анжаг кечмиш хатирялярля йашайа билмяз! Дцща йаратмалыдыр! Сянубярин гялби, истедады йашайыб-йарадырды. О, тябиятдян алдыьы интибащлары, онларын сирр вя эюзялликлярини даща яввялки сяси иля ифадя едя билмяся дя, гялбиндя йашадырды». [4, с.167] Сянубяр итирдийи мялащятли сясини юз чыхышлары иля щамыны валещ едян истедадлы Эцлачарын симасында тапыр. Эцлачарын ифасында «Гарабаь шикястяси»ни динляйян Сянубяр «бу хязинядир, булагдыр»- дейяряк гызы баьрына басыб цзцндян юпцр. Беляликля, Эцлачар ишдян сонра тез-тез Сянубярин йанына эялир, о да билдийи мащныларын сюзлярини йазараг, Эцлачара язбярлядир, гыза йени-йени мащнылар юйрядир. Чох чякмир ки, тикинти гираятханасында Сянубяр эянжлярдян ибарят юзфяалиййят дярняйи тяшкил едир. Сянубяр эянжлярин иштиракы иля тикинти мейданында бюйцк консерт тяшкил едир. Консертдя Чяркяз тарда «Раст» чалыр, Сонабяйим хцсуси бир зювгля рягс едир, Щцсейн сазы синясиня басыб чалыб-охуйур, Сяфтяряли «ел мязщякяси данышараг, жамааты эюзляри йашарынжайадяк эцлдцрцр». Сонра сящняйя Эцлачар эялир. Онун мялащятли сяси щамыны щейран едир. «Онун сясиндяки фювгяладя мялащяти щамы дуйурду. Бу сяс гялбин дяринликляриня нцфуз едирди. Бу сяс инсанда мисилсиз фярящ вя щяйяжан доьурурду». [4, с.172] Эцлачар биринжи мащныны охуйуб гуртарандан сонра ону эурултулу алгышларла беш дяфя сящняйя чаьырырлар. Эцлачарын чыхышыны щяйяжанла изляйян Сянубяр бюйцк севинж щисси кечирир, «еля бил алгышланан о юзц иди». Консертин сонунда Яшряф Султанов, Жямил, уста Гара сящняйя эяляряк Сянубяри тябрик едирляр. Щамынын адындан Яшряф Султанов она тяшяккцр едир. «Севинждян эюзляри йашармыш Сянубяр эцлцмсяди. Яшряф Султановун ялини ялиндян бурахмайараг:

        - Еля ися, бизим цчцн цч йцз няфярлик бир клуб тикяжяйинизя сюз верин, - деди.

        - Лап беш йцз няфярлик дя тикярик, бир илдян сонра бурада ики миндян чох адам йашайаъаг, нийя дя тикмяйяк!» [4, с.173] Даьларда йаранмыш юзфяалиййят дярняйинин сядасы щяр йеря йайылыр. Онун щаггында мяркязи гязетлярдя мягаляляр чап олунур. Сонрадан тикинти коллективинин мяслящяти иля Эцлачар Бакыйа – мусиги мяктябиня эюндярилир. Йарышын эянж оьлан вя гызларда эцмращлыг ойатмасы, щяйат севинжи доьурмасы, мящяббят щиссини аловландырмасы, дахили гцввя вя енеръи ещтийатыны цзя чыхармасы щекайядя йахшы яйаниляшир. Истещсалат вя мядяниййятин цзви ялагядя инкишафы мясялясини кичик ядяби ъанр имканы дахилиндя ифадя етмяк мцяллифин бядии идрак вя иникас цсулунун мцасирлийи иля ялагядардыр. [9, с.29] Щекайядя эянжлийи тямсил едян Сянубяр, Эцлачар, Чяркяз, Сонабяйим, Щцсейн, Сяфтяряли юзляриня мяхсус характери олан мядяниййят гуружулары кими тягдим олунурлар.

        Кяндин абадлыьы, мядяни тяряггиси проблеми «Су дяйирманы» щекайясинин ясас идейасыны тяшкил едир. Щекайядя тясвир едилян Ейваз, Бяйим, Щумай, Ряшид йенилик щиссиля йашайан эянжлийин нцмайяндяляридир. Щумай Эянжядя институту битиряряк МТС-я мцщяндис тяйин едилиб. Щекайядя су дяйирманы хятти мцяййян образларын, хцсусиля дяйирманчы Муса кишинин вя мцщяндис Щумайын характерини ачмагда ясас васитядир. Муса киши «ата – баба йадиэары» су дяйирманыны бюйцк щявясля ишлядир. Су дяйирманынын електрикляшдирилмяси мясяляси ортайа чыханда конфликтин бядии щялли жамаатын хейриня йюнялдилир. Муса дайы щеч вяжщля истямир ки, су дяйирманы токла ишлясин, «Мян юлсям дя, о новун суйуну совмарам» – дейир. Кянд жамааты адындан йашлы бир кяндли:

        «- Ай Муса, - деди, - нащаг ажыгланырсан. Дцздцр, бу дяйирманы сянин рящмятлик атан уста Губад тикиб, анжаг даща инди електрик заманыдыр». [5, с.186] Кечмиш яняняйя садиглик – ата йадыэарындан айрылмаг Муса киши цчцн олдугжа чятиндир. Кянддя мядяни гуружулуг ишляри эцнбяэцн давам едир. Цч йцз адамлыг клубда тез – тез мараглы мядяни тядбирляр кечирилир. Ейваз Щумайа дейир: «Бизим кянддян чыхмыш зийалылар чохдур. Онларын ичиндя щяким, мцщяндис, щятта елмляр намизяди дя вардыр. Йай заманы, онлар истиращят цчцн чох вахт юз кяндимизя эялирляр. Щяр ахшамчаьы биз щямин бу клубун габаьына топлашыр, ордан – бурдан сющбят едирик, тар чалырыг, щятта, бязян театр тамашалары да щазырлайырыг». [5, с.187] Еля дяйирманчы Мусанын юзц дя елмя, тящсиля цстцнлцк верян бир адамдыр. Муса киши барядя Щумайла сющбятиндя Ейваз дейир: «Елмля, мядяниййятля арасы саздыр… Бизим кянддя ян йахшы радиогябуледижи, ян йахшы аваданлыг онун евиндядир. Азярбайжан дилиндя чыхан гязет вя ъурналларын чохуна абуня йазылыб». [5, с.189] Щумай эянж мцтяхяссис кими кяндин абадлыг ишляриндя йахындан иштирак едир. О, «кяндя эяляндян бяри МТС-ин машынлары саат кими ишляйир», су дяйирманынын електрикляшдирилмясиня чалышыр. «Бу аз мцддятдя гонаьын (Щумайын – В.Х.) шющряти бцтцн района йайылмышды. Ону тез – тез гоншу кяндляря апарырдылар. Мяслящят алырдылар. Иши ня жцр гурмушдуса, МТС-ин машынлары саат кими ишляйирди». [5, с.203] Беляликля, кянд жамаатынын ирадяси иля дяйирманын токла ишлямяйи барядя гярар чыхарылыр. Бинанын лайищясини дя Муса кишинин оьлу Ряшид верир. «Чцнки жямиййятин хейри дяйирманын инди су иля дейил, електрикля ишлямясиндядир».

        Фирянэиз орта мяктябдя охудуьу иллярдя инжясянятин бцтцн сащяляри иля марагланыр («Даш щасар»). О, мяшщур кино артистляринин, мяшщур ряссамларын вя мцасир йазычыларын адларыны язбяр билирди. Арзу едир ки, мяшщур ряссам, йазычы вя бястякар олсун, лакин о, орта мяктябин сон синфиндя фикрини дяйишир - сянядлярини Инжясянят Институтунун актйорлуг факцлтясиня верир. «Актйорлуг цчцн лазым олан жящятляр» онда олмадыьы цчцн о, института дахил ола билмир. Эялян ил Фирянэиз университетин филолоъи факцлтясиня яризя верир. «Грамматикадан олан суалларын щеч бириня жаваб веря билмядийи» цчцн о кясилир. Нящайят о, ата-анасынын тякиди иля Халг Тясяррцфаты Институтунун ахшам шюбясиня дахил олур. Эцндцзляр ися статистика идарясиндя ишляйир. Фирянэиз арзу едир ки, эяляжяк щяйат йолдашы да танынмыш сянят адамы олсун. Вя тале еля эятирир ки, о, ряссам Мцршидля аиля щяйаты гурур. «Гыз юзцнц хошбяхт сайырды. Дцзц, гыз яринин ряссамлыьы иля о гядяр мяшьул иди ки, юз сяадяти щаггында дцшцнмяйя вахты чатмырды... Онун ишлямяйиня севинжля тамаша едир, йарымчыг рясмлярин тез чякилиб гуртармасы цчцн тялясирди». [2, с.360] Фирянэизин ряфигяляри -Нярминя, Тураж, Шяфигя дя онун кими «щеч бир примйераны, щеч бир тязя консерти бурахмайан, мяшщур артистлярин адларыны, щяйатыны язбяр билян шян гызлар иди». Онлар мцтямади олараг театр тамашаларына, сярэиляря эедяр вя бирликдя мцзакиря едярдиляр. Сянятин, бцтювлцкдя мядяниййятин инкишафында шяхсиййятин ролуна йцксяк гиймят верярдиляр. Бу эцн мядяниййятин инкишафында шяхсиййятин ролу данылмаздыр вя инкишаф етмиш жямиййятлярдя шяхсиййят мяняви мядяниййятин ясас йарадыжысы кими чыхыш едир. Гейд едяк ки, мядяниййятин функсионаллашмасы просеси бу эцн жямиййятин гаршысында дуран ян башлыжа приоритет вязифялярдян бири щесаб едилир. [7, с.219]

        Мцршид истедадлы ряссам олса да Фирянэизи дяриндян дуйа билмир. Фирянэиз йашадыьы евдя санки юзцнц тянща щисс едир. «Бу щцндцр даш щасар, бу нящянэ дямир дарваза» ону «мянэяня кими сыхыб няфясини даралдырды». «Бу щцндцр даш щасар да, бу ири дямир дарваза да, галайа бянзяйян бу юртцлц ев вя гайынанасынын кянарлары алыныб-дцзялмиш айпара гашлары да бир тяряфдян ону сыхырды, лап мянэяня кими сыхырды. Ян писи дя о иди ки, о, бунларын беля олдуьуна даща яввялки кими щейфсилянмирди. О бунлардан гачмаг истяйирди». [2, с.365] Лакин эянж аилядя саьлам бир оьлан ушаьынын дцнйайа эялмяси Мцршцдц бирдян – биря «дяйишдирир». «Еля бил ки, о, ряссамлыьыны да вя о горхаг мцлайимлийини дя бцсбцтцн унутду. Еля бил ки, инди даща тябии, даща жанлы бир адам олмушду, айаьыны йеря инди даща мющкям дирямишди. Еля бил ки, ондакы о дахили эярэинлик дя бирдян – биря йох олуб эетмишди». [2, с.365] Ейни щисси Фирянэиз дя кечирир. Ушаьын кимя охшадыьыны тяйин етмяк истяйир. Ряфигяляри ушаьын бешийи башына топлашыб ону диггятля нязярдян кечирирляр. Нярминя, Тураж ушаьын даща чох атасына охшадыьыны дейирляр. «Шяфигя ися деди: - Амма эюзляри ейниля анасынын эюзляридир.

        Нярминя вя Тураж севинжля тясдиг етдиляр:

        - Дцздцр… дцздцр. Лап анасынын эюзляридир.

        - Анасынынкы кими дупдуру…

        Фирянэиз еля бил диксинди. Онун эюзляри оьлунун эюзляриня зиллянди вя йалныз бу заман о, диггятля, мящяббятля оьлуна тамаша етди». [2, с.365] Беляликля, аилядя ушаьын дцнйайа эялиши иля щяр ики шяхсин характериндя бирдян – биря дяйишиклик баш верир.

        Сяжиййявидир ки, йазычы йаратдыьы образларын мяняви-психолоъи алямини аз сюзля, сялис, дярин вя мяналы ифадялярля сярэиляйир. Онун няср ясярляриндя эянжлярин мяняви дцнйасы, характери, психолоэийасы ачыгланыр. Ясярляринин гящряманлары щаггында йазычы йазырды ки, мяним ясярляримин гящряманлары мцасир щяйатда харцгяляр йарадан эянжлярдир. Бу гящряманлар юз фяалиййятляриндя елм вя мядяниййяти тяблиь едир, ужгар кянд вя районлара йол чякир, рцшвятхорлуьа, ядалятсизлик вя щагсызлыьа гаршы мцбаризя апарырлар. Илйас Яфяндийевин ясас мцсбят гящряманлары тяшяббцсляри, гайьылары, ахтарышлары, идейа мювгеляри вя яхлаги сималары иля тябии эюстярилдийиндян цряйя йатыр, гялбимиздя ишыглы дуйьулар вя няжиб фикирляр ойадырлар. Щяр жцр схемдян, сцнилик вя гурулугдан узаг олан бу садя адамлар бцтцн жанлы ещтираслары вя щяйати мягсядляри иля верилдикляри цчцн жазибяли, тярбийяви, идейа – естетик дяйярлидир. [8, с.91]

        Ядябиййат тарихимизин бир чох ябядийашар нцмайяндяляри кими гцдрятли гялям сащибинин галдырдыьы яхлаги-етик проблемляр бу эцн дя актуалдыр. Чаьымызда «охужу бющраны» йашандыьы, охужунун «ядяби дилемма» гаршысында галдыьы бир дюнямдя чох яламятдар вя севиндирижи щалдыр ки, Илйас Яфяндийевин охужу аудиторийасы юз чеврясини мцтямади олараг эенишляндирмякдядир. Тябии ки, заман кечдикжя мцтяфяккир сяняткарын йарадыжылыьына олан мараг вя севэи даща да артажаг.

        ЯДЯБИЙЙАТ

1. Бахтин М.М Эстетикa словесного творчества. М., 1979, стр 332.

2. Яфяндийев И. Даш щасар. Сечилмиш ясярляри, йедди жилддя, Бакы, “Зinar-зap”, 2002, s.360.

3. Яфяндийев И. Эюрцш. Сечилмиш ясярляри. Йедди жилддя, биринжи жилд, Бакы, «Чинар – Чап», 2002, с.154.

4. Яфяндийев Н. Эцлачар. Сечилмиш ясярляри, йедди жилддя, биринжи жилд, Бакы, «Чинар – Чап», 2002, с.159.

5. Яфяндийев И. Су дяйирманы. Сечилмиш ясярляри. Йедди жилддя, биринжи жилд, Бакы, «Чинар – Чап», 2002, с.186.

6. Яфяндийев И. Йун шал. Сечилмиш ясярляри. Йедди жилддя, биринжи жилд, Бакы, Чинар-Чап, 2002, с. 310-311.

7. Щцсейнов И. Яфяндийев Т. Културолоэийа тарихи, Бакы, 2012, с.219.

8. Исмайылов Й. Илйас Яфяндийевин йарадыжылыг йолу, Бакы, Елм; 1991, с.91.

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page