КУЛТУРОЛОЪИ МЯСЯЛЯЛЯР
АЛМАНЛАРЫН АЗЯРБАЙЖАН МУЬАМЫНА МАРАЬЫ
Чинэиз АБДУЛЛАЙЕВ
Search

КУЛТУРОЛОЪИ МЯСЯЛЯЛЯР
МИЛЛИ СЯЖИЙЙЯЛЯРЛЯ ЦМУМБЯШЯРИ ДЯЙЯРЛЯРИН ГОВШАЬЫНДА (Исэяндяр образынын йозуму)
Сона ЩЯМИДОВА
ГЛОБАЛЛАШМА ПРОСЕСИ ВЯ АЗЯРБАЙЖАНДА МИЛЛИ МЯДЯНИ ДЯЙЯРЛЯРИН ВАРИСЛИК ПРОБЛЕМИ
Щумай ЯСЯДОВА
ЯСРЛЯРЫН СЫНАЬЫНДАН ЧЫХМЫШ ГЯЩРЯМАНЛЫГ ЕПОСЛАРЫ (мягаля Бакы славйан университетинин 10 иллийиня щяср олунуб)
Чинэиз АБДУЛЛАЙЕВ
АЛМАНЛАРЫН АЗЯРБАЙЖАН МУЬАМЫНА МАРАЬЫ
Чинэиз АБДУЛЛАЙЕВ
МУЗЕЙ-ТУРИЗМ ЯЛАГЯЛЯРИНИН МЦАСИР МЯДЯНИ ЭЕРЧЯКЛИКДЯ МЮВГЕЙИ
Рамиз АЬАЙЕВ, Сяйавуш МЯЩИШОВ
МЯДЯНИ ИРС ХАЛГЛАРЫН ВАЩИДЛИЙИНИ ВЯ МЯДЯНИ ИДЕНТИКЛИЙИНИ ТЯСДИГ ЕДЯН АМИЛ КИМИ
Сащиб ВЯЛИЙЕВ
ТЕАТР МУСИГИСИ МЦАСИР ТЕАТР ПРОСЕСЛЯРИ КОНТЕКСТИНДЯ
Пикя ФЯТУЛЛАЙЕВА
ИНКИШАФ ДЮВРЦНЦН КЕРАМИКА АБИДЯЛЯРИ (б.е.я ХII-ХI ясрляр)
Сялим ЯЛИЗАДЯ
СЯЩНЯГРАФИЙА СЯНЯТИНДЯ ДЕКОРАСИЙАНЫН ГУРУЛМА ТЕХНИКАСЫ
Назим Бяйкишийев
“ДЯДЯ ГОРГУД” ФЫЛМЫНЫН ЕКРАН ТАЛЕЙЫ
Вцсаля ХАНЛАРГЫЗЫ
ПРОИСХОЖДЕНИЕ, ТИПЫ И ЗНАЧЕНИЕ СИМВОЛА КОЗЛА В ИСКУССТВЕ ДРЕВНЕГО АЗЕРБАЙДЖАНА.
Рзаева Салтанат Шахин-гызы

 


Ялбяття, чохларына гярибя эялся дя Азярбайжан муьамы бу эцн дя дцнйаны фятщ етмякдядир. Гядим алятлярля ифа олунан муьам сяс сафлыьына эюря Азярбайжан ханяндяляри тяряфиндян даща да фцсцнкар ифа олунмагла йанашы, юз цслубуну горумагдадыр.

        Щеч тясадцфи дейил ки, муьам ифасы щям Иран, щям Пакистан, Юзбякистан, Гырьызыстан, Сурийа вя башга юлкялярдя дя дябдядир. 2009 - жу илин март айында Бакыда кечирилян “Муьам Алями” бейнялхалг елми симпозиумунун материалларында, щям дя практики олараг, йухарыда садаланан юлкялярин муьам усталарынын ифасындан эюрцндц ки, муьам, муьам олараг, йалныз Азярбайжанда дяйишмямиш вя юз цслубуну горумушдур.

        Мцхтялиф юлкялярдян бу симпозиума гатылан алимлярля йанашы, мяним, хцсусиля алман алимляриндян Елснер Йцнэерин “Муьам феноменинин нювбяляшмяси”, Фоэелс Раймондун “Алманийада етник мусигишцнаслыг курслары - муьам\макам” вя Кирстенсен Дитерин “Макам курди хцсусунда” мягаляляри диггятими жялб етди.

        Бу мягаляляр арасында, ясасян, Елснер Йцнэерин “Муьам феноменинин нювбяляшмяси” мювзусундакы мягаляси елми - практик жящятдян чох тутарлы вя мараглыдыр. (Елснере эюря).

        Ялбяття бу кими йазылар, арашдырмалар няинки Алманийа мусигишцнасларынын, мусиги усталарынын, еляжя дя, ади динляйижилярин мараьына сябяб олмушдур.

        Артыг ийирми иля йахын дцнйаны, еляжя дя, Алманийанын бюйцк салонларында юз ифасы иля щамыны щейран едян, Алманийанын Ахен шящяриндя 1999 - жу илдя УНЕСЖО мцкафатына лайиг эюрцлян муьам устамыз Алим Гасымов юз жанлы ифасы иля мусиги севярляря хидмят етмякдядир. Онун Кюлндя “WДР” радио студийасындакы консерти жанлы олараг радио васитяси иля дцнйайа йайымланмыш вя дцнйа мусиги севярлярини щейран етмишдир.

        Алимин охумаг тярзи, йяни муьамы йердян ял халчалары цзяриндя отурмагла ифа етмяси чятин олса да тамашачылар тяряфиндян бюйцк марагла гаршыланыр.

        Муьам мусигисиня алманларын жязб олунмаларынын ясас сябябкарларындан бири дя унудулмаз жаз устамыз Вагиф Мустафазадя олмушдур. Онун пианода классик мусигиляримизи муьам цстцндя ифа етмяси чохларыны щейран етмиш, бязи сянятчиляри ися йахшы мянада тяяжжцбляндирмишдир.

        Онун давамчысы олан, Алманийада йашайан вя илк аддымларыны Бакы иля партнйор шящяр олан Маинз шящяриндя Лцдвиг Йантзерин дястяйи иля “Франкфурт Щоф” консерт салонунда башлайан гызы Язизя Мустафазадя сонралар Алманийанын вя дцнйанын бюйцк салонларындакы чыхышлары иля санки муьам - жаз ифасына икинжи няфяс эятирди.

        Гыса заманда о, тамашачылары вя мцтяхяссисляри юз ифасы иля щейран етди. Она вя Азярбайжан мусигисиня мараг даща да артды. Бу, мусиги сащясиндя Азярбайжан мядяниййятинин бирбаша тяблиьи иди.

        Еля бу тяблиьин нятижяси олараг, Франкфурт-Маийн шящяриндя фяалиййят эюстярян “Нетwорк” ширкятинин сащиби Кристиан Шолзун Азярбайжандан Алим Гасымовдан сонра, етно жаз ифачысы олан Севда Ялякбярзадянин ифасы мцасир дюврцн тялябляриня уйьун олдуьундан онун “Эцл ачды” ады иля Ч.Абдуллайевин “Хязярдян эялян сяс” иля чыхан албому Алманийада 2007 - жи илдя ишыг цзц эюрдц. Мящз бу дискин ишыг цзц эюрмясиндян сонра С.Ялякбярзадяйя ясасян дя Алманийанын мцхтялиф шящярляриндян консерт дявятляри ахыны башлады.

        Щеч тясадцфи дейил ки, алманийалы реъиссор Петер Адлерин вя она бу ишдя кюмякчи олан Райнер Кауфман вя Чинэиз Абдуллайевин бирэя ишинин нятижяси иля ярсяйя эялян “Аус вон Каукасус” сянядли филминин сонлуьу мящз Бакы Жаз Мяркязиндя С.Ялякбярзадянин ифасы иля йекунлашды. Алманийанын АРТ каналынын сифариши иля Азярбайжанда вя Эцржцстанда чякилян бу филм гядим адят - яняняляри якс етдиряряк бюйцк уьурла Алманийа ТВ - дя эюстярилди.

        2008 - жи илдя Алманийада Азярбайжан Мядяниййят Или чярчивясиндя Берлин инжясянят вя етнографийа музейиндя сахланылан сядяфдян дцзялдилмиш муьам цчлцк алятляри - тар, каманча вя гавалы щяр кяс сейр едяряк бу инжилярля таныш олмушлар.

        Ялбяття, яняняви Бакы Жаз фестивалында, 2009 - жу илдя “Эерманй Ъазз” фестивалынын Азярбайжанда Алманийа мядяниййят щяфтяляри лайищяси чярчивясиндя алман жаз усталарынын Флориан Вещер, Ниес Воэнам, Маттиаэ Сжщриети, Мижщаел Сжщиефел вя башгаларынын щям фярди, щям коллектив, щямдя Азярбайжан жаз сянятчиляри иля бирэя консертляри Бакыда, Шякидя, Сумгайытда уьурла кечмишдир.

        Бцтцн бу апарылан арашдырмаларын сонлуьу алимляримизля йанашы, бястякарларымызын да муьам сащясиня биэаня галмамаларына сябяб олмушдур.

        Азярбайжан бястякарлыг мяктябинин баниси вя гуружусу Цзейир Щажыбяйовдан башланан ишляри мцхтялиф заманларда дащи бястякарларымыз Гара Гарайев, Фикрят Ямиров, Солтан Щажыбяйов, Ариф Мяликов давам етдиряряк халгдан сяслянян мусигимизи, муьамымызы нота кючцряряк йашамасына узун юмцр вермишляр.

        Онларын давамчысы олан, узун илляр Берлиндя фяалиййят эюстярян проф. Фирянэиз Ялизадянин “Дярвиш” ясяри мящз илк дяфя муьам цслубунда Алим Гасымов вя Йо-Йо- Ма иля Америкада сяслянмишдир.

        2009 - жу илдя Штуттэарт Консерваторийасында проф. Ж.Ъ.Wалтерин дястяйи иля эянж бястякар Эцнай Мирзяйеванын тяшяббцсц иля муьам цчлцйц алятляриндян каманчанын ифасында Азярбайжан гядим мусигиси тяряннцм едилмишдир. Ялбяття, бцтцн бу йазылары битирмямышдян юнжя дяйярли профессорумуз Эцлнар Абдуллазадя “Гегелин мусиги естетикасы” китабында мусигинин фялсяфи дуйьуларыны арашдырыр, алман философу Шеллинэин мусиги бир инжясянятдир ки, юзцндя бир чох инжясянят сащялярини бирляшдирдийинин изащыны верир.

        Културолоъи аспектдян дя муьам мусигимиз мяняви дяйяримиз кими инсанларда рущ йцксяклийи йарадыр, онларын дярин дцшцнмяляриндя вя йарадыжылыьында мцщцм рол ойнайыр. Мцттяхяссисляр тяряфиндян ясрляр бойу шяргля гярб арасында апарылан мцхтялиф арашдырмалар бу эцн дя ясас верир ки, муьам мусигисинин вятяни Азярбайжан олараг УНЕСКО тяряфиндян дястяклянир. Азярбайжан мядяниййятиня гайьы эюстярян юлкянин биринжи Ханымы Мещрибан Ялийеванын тяшяббцсц вя дястяйи иля Бакы Булварында ярсяйя эялян, юз мемарлыьы иля щамыны щейран гойан “Муьам Мяркязи” йени цслубда тикиляряк, дцнйа муьам мяркязи олараг муьам севярлярин язиз йериня чеврилмишдир.

        ЯДЯБИЙЙАТ

1. “Муьам Алями” бейнялхалг - елми симпозиумун материаллары. Март, Бакы, 2009

2. Гюльназ Абдуллазаде, «Музукальная эстетика Гегеля», Баку, 1997.

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page