УСТАДЛАРЫМЫЗЫН ХАТИРЯСИНЯ
АСЯФ ЗЕЙНАЛЛЫНЫН ШЯХСИ ФОНДУНДАН НЦМУНЯЛЯР
Маариф ТЕЙМУР
Search

УСТАДЛАРЫМЫЗЫН ХАТИРЯСИНЯ
ИЛК ПРОФЕССИОНАЛ ТЯЩСИЛЛИ АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЫ (Асяф Зейналлы - 100)
Назим КАЗЫМОВ
АСЯФ ЗЕЙНАЛЛЫНЫН ШЯХСИ ФОНДУНДАН НЦМУНЯЛЯР
Маариф ТЕЙМУР
СЦЛЕЙМАН ЯЛЯСЭЯРОВ ХАТИРЯЛЯРДЯ
Сяадят ТЯЩМИРАЗ ГЫЗЫ
ДАЩИ АЛИМ ВЯ ПЕДАГОГ (Арнолд Сохор - 85)
Имруз ЯФЯНДИЙЕВА
БЯСТЯКАР ЩАЖЫАЬА НЕМЯТОВ (анадан олмасынын 90 иллийи мцнасибятиля)
Низами ДАДАШЛЫ

 


Мяняви хязинямиз олан С.Мцмтаз адына Азярбайжан Республикасы Дювлят Ядябиййат вя Инжясянят архивиндяки шяхси фондлар сырасында чох эянж икян дцнйасыны дяйишмиш, дцнйяви бястякарымыз, Ц.Щажыбяйлинин тялябяси олмуш Асяф Зейнал оьлу Зейналлынын, сюзляри, фотошякилляри диггятимизи жялб етди. Севинжимизя даща чох ширинлик гатан ися онунла бирликдя охумуш, мусигишцнас Ялякбяр Исмайыл оьлу Дашдямировун шяхси фондундакы бир йазы олду. Вокал сянятимизин корифейи, бяшяри мцьянни ябядилийи газанан Бцлбцлцн Асяф Зейналлы щаггында йаздыьы бир хатиря даща чох бизи севиндирди.

        Ялякбяр Дашдямиров 1909-жу илдя Бакыда анадан олмуш, 1926-жы илдя мусиги техникумунун виолончел синфини битирмиш, 1927-жи илдя ися Азярбайжан Дювлят Консерваторийасына дахил олмушдур. Я.Дашдямировун шяхси фондундакы йазылары арасында диггятимизи жялб едян «Бир експедийанын тарихи» адлы йазынын сонунда «Бцлбцл» сюзц йазылмышдыр. Бу йазыны радиода щачанса ефирдя эетдийини дя ешитмишдим. Бу эцнлярдя ися Я.Дашдямиров тяряфиндян кючцрцлмцш, щямин йазыны охужуларымыза олдуьу кими чатдырмаг истяйирям. Йазы барядя Бцлбцлцн ев музейинин директору Адиля ханымла да телефон ялагяси сахладым. О деди: «Мян дя радио дальаларында ешитмишям щямин хатиряни». Бир нечя эцн Ялякбяр мцяллимин мусигимиз вя шяхсиййятляримиз барядя йаздыьы нязяри йазыларыны, хяттини дя арашдырдым. Бцлбцлцн адыны чякдийимиз йазысыны щарадан кючцрдцйцнц мянбясини эюстярмямишдир. Мялум олдуьу кими Бцлбцл дащи, бяшяри бир мцьяннимиз кими, бцтюв Азярбайжанын ясил Бцлбцлц олмагла йанашы, 1930-жу иллярдя халгымызын няьмялярини, аьыз дейимлярини, халг арасында йайылмыш мащныларымызы диггятля топламагла йанашы, аз бир заман мцддятиндя зянэин бир Халг Мусиги кабинетинин ясасыны гоймушду. Щямин иллярдя дя Бцлбцл нювбяти експедийайа А.Зейналлы иля эетмиш, експедийадан сонра Я.Дашдямировун бизя чатан хатирясини йазмышдыр. Севинжимизи охужуларла да бюлмяк цчцн Бцлбцлцн щямин йазысынын цслубуна, сюзляриня тохунмадан вя бястякарын анадан олмасынын 100 иллийи иля ялагядар «щцдуд бякчиси» адлы мащнысыны (сюзляри халг шаири Рясул Рзанындыр) вя бястячинин вокал мащныларынын сийащысыны да тягдим едирик.

        Бир експедийанын тарихи.

        Мяним Асяф Зейналлы иля таныш олмаьымын унудулмаз бир тарихи вардыр. Биз щяр икимиз Азярбайжан Дювлят Косерваторийасында охуйурдуг. Яввялляр биз бир-биримизи йалныз бир тялябя кими таныйырдыг. Сонрадан баш верян бир щадися бизи чох йахынлашдырыб дост етди.

        Мян имтащанлара щазырлашырдым. Амма бир мясяля мяни чох наращат едирди. Мян щялядя щармонийадан имтащан веря билмямишдим. Ня етмяли? Щядсиз дяряжядя гайьыкеш вя тялябкар мцяллимимиз Ц.Щажыбяйовдан бу фянн цзря мцсбят гиймят ала билмирдим. Щятта бир дяфя Цзейир бяй мяня беля демишди:

        - Истедадлы оьлансан, сясиня сюз ола билмяз, анжаг эцзяштя эедя билмярям. Щармонийаны йахшы юйрянмясян, сяня гиймят вермяйяжяйям.

        Бу щадися мяни чох дцшцндцрдц. Инадла ишя башладым. Амма юзцмдя щисс едирдим ки, жидди бир кюмяклик олмаса йеня бир шей чыхмайажагдыр.

        Бирдян аьлыма беля бир фикир эялди. Асяфя мцражият едим. Ахы о, ялачыдыр. Эюрясян сюзцмц сындырмаз ки?

        Ялбяття сындырмаз-дейя юзцмя тохтаглыг вердим.

        Мян фикрими Асяфя дедим. Асяф чох мямуниййятля мяня кюмяк етмяйя разы олду. Щямин эцндян биз мцнтязям олараг щяфтянин мцяййян эцнляриндя мяшьул олмаьа башладыг.

        Бу мяшьяляляр мянимля Асяф арасында мещрибан достлуг мцнасибятляринин йаранмасына сябяб олду.

        Асяф щяля о заман ел щаваларына, халг мащныларына бюйцк мараг эюстярирди. О мяним охудуьум рянэарянэ халг мащныларына гулаг асмагдан доймазды.

        Асяфин кюмяклийи иля щармонийадан имтащан вериб йахшы гиймят алдым. Асяф дя консерваторийаны битирди. Бундан сонра биз дюрд ил эюрцшмядик. Чцнки о юз тящсилини давам етдирмяк цчцн Ленинграда эетмишди.

        1931-жи илдя Бакыда эюрцшдцк. Асяф мяня «Юлкям» вя «Суал» ясярлярин вериб деди. – Ал оху! эуман едирям ки, хошуна эяляр.

        Сонрадан мян щямин мащнылары Асяфя охудум. Чох хошуна эялди. Хцсусиля о мяним ифамда «Юлкям» мащнысыны бяйянди. Бу щямин мащныдыр ки, мян ону щяля индийя гядяр севя-севя охуйурам…

        Биз Асяфля чох тез-тез эюрцшцб сющбят едирдик.

        Сющбятимизин бириндя Асяф мяня деди: - йахшы, инди ня етмяк фикриндясян? Мян ися жавабымда дедим ки, мягсядим республикамызда галыб халг мащнылары топламаг, мусиги сянятимизин инкишафына кюмяк етмякдир.

        Мяним бу фикрими Асяф чох бяйянди. Бир илдян сонра, йяни 1932-жи илдя Асяфя шад бир хябяр вердим. Гарабаьа вя Кцрдцстана експедисийайа эедирик. Мягсядимиз халг мащныларыны вя ойун щаваларыны топламагдыр.

        Асяф бу хябярдян чох мямнун олду вя деди ки, о да бизимля бу експедисийада иштирак етмяк истяйир. Биз 1932-жи илдя йайын яввялляриндя Гарабаьа йола дцшдцк.

        Шушада бизи чох йахшы гаршыладылар. Биз гожа ханяндяляр тарзянлярля сющбят етдик. Сораглашыб юйряндик ки, бир гожа чобан вар, йахшы тцтяк чалыр. Биз щямин чобанын йанына эетдик, чобан гойунларыны даьын дюшцндя отарырды. Юзц ися ялиндяки чомаьа сюйкяниб, гарьыдан дцзялтдийи тцтякдя ня ися чалырды.

        Биз чобанла эюрцшдцк, мягсядимизи она билдирдик. О чох мящарятля, «чобан байаты» чалды. Чобанын тцтяйиндян сцзцлян щязин мусиги сяси ятрафа йайылды.

        Биз щямин мусигини вала йаздыг… Щямин эцн биз Шушада гожа бир киши иля дя таныш олдуг. Бу киши, юзц дедийи кими щявяскар охуйан иди, йашынын алтмышдан кечмясиня бахмайараг онун гялби жаван иди.

        Сяси юз мялащятини итирмямишди. О бизим цчцн «йайлыьын йар» мащнысыны охуду. Биз бу мащныны о вахта гядяр ешитмямишдик. Мащны бу сюзлярля башлайырды:

        Йайлыйыьын йаны йашыл,
        Йайлыг сяня чох йарашыр.
        Йар эюрсям дилим долашыр.
        Йар, йар, жан.


        Гяшянэ оьлан.
        Вер йайлыьы.

        Истиращят эцнц иди. Бюйцк бир гайанын цстцня чыхдыг. Биз эюз гаралан дяряйя, дярядян назик бир лент кими ахыб эедян чайа, о тайдаки мешяляря бахыб, тябиятин бу ежазкар эюзяллийиндян зювг алырдыг. Бирдян гулаьымыза бир сяс эялди. Диггятля фикир вердик. Кимся «Байаты кцрд» охуйурду.

        Охуйанын сяси йаваш-йаваш ашкар ешидилирди. Ханяндя зянэуля вуран кими ону таныдым.

        Эянж ханяндя Хан Шушински иди. Ханын мялащятли сяси гайаларда якс едир, жыдыр дцзц бойу йайылырды. Асяф Ханын йалныз адыны ешитмишди. Онунла таныш олмадыьыны сюйляди. Мян Асяфи архайын едиб, бу саат ону бурайа эятиряжяйимя сюз вердим.

        - Нечя эятирярсян? – дейя Асяф тяяжжцб етди.

        - Инди эюрярсян – дейиб «Чобан байаты» охумаьа башладым…

        - Доьруданда «Чобан байаты» Ханы вя онун дястясини бизим йанымыза эятирди. Эюрцшдцк, щал-ящвал тутдуг. Хан бизим цчцн «Раст» охуду. Щямин эцнцн сящяриси Ханын ифасында «Алма, Алмайа бянзяр» вя «Сазын гурбаны» мащныларыны вала йаздыг.

        «Алма-алмайа бянзяр» мащнысы Асяфин даща чох хошуна эялди. О мащнынын сюзлярини йазыб бирдя охумаьы Хандан хащиш етди. Бу щямин мащныдыр ки, Хан Шушински ону инди дя охуйанда адама ляззят верир…

        Кцрдцстанда бизи щюрмятля гаршыладылар. Кяндлиляр охумаьымы хащиш етдиляр. Мян «Няби» мащнысыны онлара охудум…

        Охуйуб гуртарандан сонра- «Сиздя дя охуйан вармы»-дейя сорушдум.

        Кяндин аьсаггалы, дцнйа эюрмцш бир гожа габаьа чыхыб деди:

        - Оьлум биздя охуйанлар лап чохдур! Инди охуйарлар, гулаг асарсыныз.

        Жаван бир оьлан иряли чыхыб «Кцрд гызы» мащнысыны охуду. Биз щямин мащныны вала йаздыг.

        Щазырда радио вя консертлярдя тез-тез охунан «Кцрд гызы» мащнысы щямин мащныдыр…

        Кцрдцстанын Ящмядли кяндиндя ишимизи гуртарыб Алхаслыйа эетдик. Алхаслыда ики эцн галмышдыг ки, Асяфи Бакыйа чаьырдылар. Асяф Бакыйа гайытдыгдан сонра биз експедисийаны давам етдирдик. Лачын районунун ян бюйцк кяндляриндян бири олан Минкяндя эетдик. Бурада биз бир сыра мащнылар вя ел щавалары йаздыг.

        Жянэини хатырладан «Кцрдц» щавасы да бизим чох хошумуза эялди. Бу мусигидя вятянпярвярлик, гящряманлыг щиссляри ифадя олмушдур.

        Биз бу експедисийадан зянэин материалл Бакыйа гайытды.

        Бцлбцл.

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page