АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЛАР ИТТИФАГЫНДА
ШЯРГ - ГЯРБ МУСИГИ ДИАЛОГУНУН ТЯНТЯНЯСИ
Лаля ЩЦСЕЙНОВА
Search

АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЛАР ИТТИФАГЫНДА
БАКЫДА БЕЙНЯЛХАЛГ МУЬАМ БАЙРАМЫ
Илтифат ЩАЖЫХАНОЬЛУ
АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЛАР ИТТИФАГЫНЫН ШЯКИДЯ ЙЕНИ БЮЛЭЯ ТЯШКИЛАТЫ ФЯАЛИЙЙЯТЯ БАШЛАДЫ
Лаля ЩЦСЕЙНОВА
ШЯРГ - ГЯРБ МУСИГИ ДИАЛОГУНУН ТЯНТЯНЯСИ
Лаля ЩЦСЕЙНОВА
ХЯБЯРЛЯР
-

 


Дилиндян, дининдян, миллиййятииндян вя менталитетиндян асылы олмайараг, мусиги гядяр инсанларын гялбиня йол тапыб асанлыгла йахынлашдыран, бир-бириня таныдыб анладан, дащи Лев Толстой тябиринжя десяк, «црякляри ващид бир щиссля чырпынмаьа вадар едян» икинжи гцввя вармы? Йягин ки, чятин. Еля бу щягигяти бизляря бир даща февралын 18-дя «Бакы-Ислам мядяниййятинин пайтахты-2009» мядяниййят илинин ачылышына щяср олунмуш мющтяшям вя сюзцн ясл мянасында, унудулмаз вя уникал консерт програмы бяхш етди.

        Адят етдийимиз дювлят сявиййясиндя тяшкил олунан мусиги тядбирляриндян чох-чох фярглянян бу консерт програмы бюйцк рямзи мяна дашыйан консепсийа цзяриндя гурулмушду. Киплингин мяшщур бир кяламына - «Шярг Шяргдир, Гярб ися Гярб вя онлар щеч заман кясишмяйяжякляр» - зидд олараг, дцнйа шющрятли бястякар, халг артисти, Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын сядри Фирянэиз Ялизадянин лайищяси вя рящбярлийи иля щазырланан мусиги програмында Шяргля Гярб няинки кясишди, щятта ващид бир дцнйа щалында гаршымызда жанланды. Бу щадисянин мящз Азярбайжан торпаьында баш вермясиндя дя, дярин бир ганунауйьунлуг мювжуддур. Ахы, Азярбайжан ясрлярдян бяри Шярг вя Гярб сивилизасийаларыны тарихи Ипяк Йолу бойунжа кюрпц кими бирляшдириб, ян мцхтялиф мядяни дяйярляри юзцндя жямляшдирян гейри-ади бир мякандыр. Бялкя еля бунун нятижясидир ки, мцсялман Шяргиндя илк демократик республиканын гурулмасйныдан тутмуш, илк драм ясярляри, опера, Авропа анламлы йазылы бястякарлыг янянясинин йаранмасы да мящз юлкямизин ады иля баьлыдыр. Яламятдардыр ки, ХХ ясрин яввялляриндя Цзейир Щажыбяйли башда олмагла Азярбайжан бястякарлары Шяргля Гярбин тамамиля фяргли мусиги янянялярини вя тяфяккцр типлярини бир арайа эятиряряк, мядяниййятлярарасы диалогун ян парлаг нцмунясини дцнйайа бяйан етдиляр. Муьам опералары, симфоник муьамлар, милли алятляр цчцн виртуоз консертляр, «муьамсайаьы» вя «ашыгсайаьы» цслубунда йазылмыш чохсайлы ясярляр - бир сюзля, Авропа мусиги ъанрлары иля милли мусиги формаларынын синтезиндян иряли эялян мцщцм тапынтылар вя йцксяк бядии кяшфляр… Тясадцфи дейил ки, щазыркы эцндя дя мящз Азярбайжан бястякары - ЙУНЕСКО-нун «Дцнйа артисти» кими тяк-тяк сяняткарлара нясиб олан фяхри титулуна лайиг эюрцлмцш Фирянэиз Ялизадя Шярг дцнйасынын Авропада ян бюйцк уьурлар ялдя етмиш вя дцнйада ян чох танынмыш бястякар нцмайяндясидир. Онун дцшцнцб-дашындыьы консерт програмында да йарадыжылыьында олдуьу кими, Азярбайжан мусигисинин рянэарянэ вя бянзянсиз юзялликляри, ахтарыш вя тапынтылары беляжя гейри-ади цслубда тамашачылара тягдим олунду. Дяфялярля динлядийимиз вя бялкя дя, щяр нотуна бяляд олдуьумуз мусиги тамамиля йени бир либасда вя чярчивядя эюз юнцндя жанланды. Фасилясиз, мусиги термини иля десяк «аттажа» цсулу иля дцзянлянмиш бу самбаллы консерт програмы бирняфяся гавранылды. Илк сядалардан тцтяйин гяринялярдян сцсцлцб эялян саф вя кювряк «Чобанбайаты» интонасийалары динляйижини узаг кечмишляря апарды вя бу овгаты «Натиг» ритм гурупунун ахраик ритмляри даща да эцжляндирди. Милли мусиги архаикасы ХХ яср милли бястякарлыг тяфяккцрцнцн инжиси олан Фикрят Ямировун «Кор ярябин мащнысы» иля явязлянди. Алим Гасымовун тякраролунмаз сяси бизляри улу танрынын ябяди ешг вя мящяббят дцнйасына гярг етди. Беляжя бир консерт програмы чярчивясиндя Фирянэиз Ялизадя халг мусигимизин, зянэин муьамларымызын вя халг чальы алятляринин - тцтяк, уд, тар, каманча, канон, балабан, сазын щяр биринин айры-айрылыгда ян жазибядар вя виртуоз имканларыны бястякар тяхяййцлцнн надир сянят инжиляри иля бир арайа эятирмяйя мцвяффяг олду. Сящнядя Авропа мусиги мядяниййятинин мюжцзяси сайылан симфоник оркестр вя Азярбайжан Халг Чальы Алятляри Оркестри - Шярг вя Гярбин мяхсуси мусиги дцнйаларыны тяжяссцм етдирян ики фяргли сясляр алями цз-цзя яйляшмишди. Бу, мющтяшям бир йарыш-диалога бянзяйирди. Милли вя Авропа рягс цслубларынын да бу диалога гатылмасы ону даща рянэарянэ вя дольун етмишди.

        Щяр дяфя бир милли алятин, щабеля ханяндянин ифа етдийи муьам каденсийасындан сонра симфоник вя халг чальы алятляри оркестрляри нювбя иля Ф.Ямировун «Азярбайжан каприччиосу»ну, Ц.Щажыбяйлинин «Аршын мал алан» опереттасындан гызларын хоруну, Ф.Ялизадянин «Гарабаьнамя» операсындан Ананын арийасыны, С.Щажыбяйовун «Карван» симфоник лювщясини, В.Адыэюзяловун «Гарабаь шикястяси» (солист - Бабяк Нифтялийев) ораторийасындан бир щиссяни, И.Штраусун «Вйана мешясинин наьыллары» валсыны, Ж.Пуччининин «Турандот» операсындан Калафын арийасыны, Щ.Рзайевин «Чащарэащ» рапсодийасыны, Г.Гарайевин «Йедди эюзял» балетиндян Валсы бюйцк рущ йцксяклийи иля ифа етди. Ясярлярин дцзцмцндя дя жидди бир мянтиг дуйулурду. Бу, Азярбайжан тарихинин вя эерчяклийинин мусиги салнамясиня бянзяйирди. Бу салнамядя гящряманлыгла, шцжаят вя мцбаризя иля долу шяряфли сящивяляр, ажылы-аьрылы, фажияви мягамлар да йетяринжядир. Бу бахымдан, програмын драматуръи мяркязиндя йер алмыш «Гарабаь-намя» операсындан «Ана»нын сон дяряжя тясирли арийасы (солист - Гяриня Кяримова) вятянимизин щяля дя сызлайан вя щеч вахт йаддан чыхмайан Гарабаь йарасына эцжлц бир ишаря иди. Консертя Авропа юлкяляриндян ифачыларын (Австрийадан Антон Брукнер квартети вя Литвадан опера солисти Вайдас Вишнйаускас) дявят едилмяси вя онларын да Штраусун, Пуччинин ян мяшщур ясярляринин ифасына гатылмасы ися Бакыны, няинки Ислам Мядяниййятинин пайтахты, щабеля бцтцн дцнйайа ачыг бир шящяр кими тягдим етди. Ону да гейд едяк ки, Литва ифачысынын консертя дявят олунмасы да рямзи мяна дашыйырды: бу юлкянин пайтахты Вилнцс шящяри 2009-жу илдя Авропа мядяниййятинин пайтахты сечилмишдир. Беляжя, якс гцтбя сырф шяргсайаьы, даща доьрусу, Азярбайжан толерантлыьы вя гонагпярвярлийи рущунда сайгы вя ещтирам...

        Нящайят, ориъинал мусиги диалогу сонда бцтцн иштиракчыларын бирэя ифасында сяслянян Ц.Щажыбяйлинин «Короьлу» операсындан юлмяз Увертцра вя мющтяшям финал сящняси иля баша чатды. Адятян бцтцн мусиги тядбирляримизи ачмаг миссийасыны дащийаня сурятдя «йериня йетирян» «Короьлу» Увертцрасы илк дяфя олараг бцтцн сяслянянлярин йекуну, Гярб-Шярг мусиги синтезинин ян язямятли вя тякраролунмаз тажы кими гаршымызда жанланды. Консерт бойу сяслянян мусиги ейни заманда нящянэ екранда тясирли вя чох парлаг визуал эюрцнтцлярля мцшайият олунурду.

        Мцбалиьясиз демяк олар ки, щямин эцн Щейдяр Ялийев Сарайында эюрдцкляримиз вя ешитдикдикляримиз щафизялярдян узун мцддят силинмяйяжяк. Бу, яслиндя дащи Цзейир бяйин 100 ил бундан яввял мусиги дили иля апармаьа башладыьы диалогун тянтяняси иди.

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page