ЙЕНИЛИКЛЯРИМИЗ
ТЯГДИМАТ МЯРАСИМИ...
-
Search

ЙЕНИЛИКЛЯРИМИЗ
ТЯГДИМАТ МЯРАСИМИ...
-
ФЕСТИВАЛЛАР...
МЦСАБИГЯЛЯР...

-
ЙАРАДЫЖЫЛЫГ...
-
МУЗЕЙЛЯРДЯ...
-
ЙЕНИ НЯШР...
-

 


“АЗЯРБАЙЖАНЫН ЕПИСТОЛЙАР ИРСИ” ИНТЕРНЕТ ЛАЙИЩЯСИНИН ТЯГДИМАТЫ

       “Мусиги Дцнйасы” ъурналынын електрон няшрляр мяркязи юз янянясиня садиг галараг, бу ил дя “Цзейир Мусиги эцнц”нц йени бир тющфя иля - “Азярбайжанын епистолйар ирси” веб-сайтынын эениш ижтимаиййятя тягдиматы иля гаршылады.

        Сентйабрын 19-да Азярбайжан Республикасы Мядяниййят вя Туризм Назирлийи тяряфиндян Музей Мяркязиндя кечирилян тягдимат мярасиминдя республиканын танынмыш зийалылары, эюркямли елм, мядяниййят вя инжясянят хадимляринин, о жцмлядян Азярбайжан Республикасы Мядяниййят вя Туризм назиринин мцавини Севда ханым Мяммядялийеванын, Азярбайжан Милли Консерваторийасынын ректору Сийавуш Кяриминин, Тящсил Назирлийинин, Мядяниййят вя Туризм Назирлийинин мясул шяхсляринин, музей вя архив ишчиляринин иштиракы яламятдар иди.

        Илк бахышда “нювбяти тягдимат” кими эюрцнян бу мярасимин ящямиййятини дяйярляндирмяк цчцн, сюзсцз ки, тягдим олунан електрон ресурсун мязмуну иля таныш олмаг, онун мяна вя мащиййятини дярк етмяк важибдир.

        Гейд етмяк лазымдыр ки, “Мусиги Дцнйасы”нын ямякдашлары йаратдыьы щяр бир йени веб-сайтла Азярбайжанын мяняви ирсинин дяринликляриня вармаьа, мядяниййят хязинясини йени мараглы ракурсларда дцнйанын интернет истифадячиляриня тягдим етмяйя мцвяффяг олур. Фяалиййят эюстярдийи он иля йахын бир дювр ярзиндя (2009-жу илдя “Мусиги Дцнйасы” ъурналынын он йашы тамам олур) бу коллективин йаратдыьы сайтлара нязяр салсаг, онларын эениш ящатя даирясинин, мювзу рянэарянэлийинин, мязмун зянэинлийинин шащиди оларыг. Бу сийащыда Азярбайжан бястякарларынын щяйат вя йарадыжылыьы иля баьлы сайтлар (“Цзейир Щажыбяйов”, “Гара Гарайев”, “Яфрасийаб Бядялбяйли”, “Вагиф Мустафазадя”), дярс вясаитляри (“Цзейир Щажыбяйов” електрон дярс вясаити, “Азярбайжан халг мусигисинин ясаслары”, “Мусигичинин електрон китабханасы” вя с.), лцьятляр (Я.Бядялбяйлинин “Изащлы-монографик мусиги лцьяти”), виртуал музейляр (“Лейли вя Мяжнун”, “Аршын мал алан”, “О олмасын, бу олсун” вя с.), олдугжа мцхтялиф характерли нечя-нечя информасийа ресурслары вардыр. Онларын цмуми сайы ийирмидян артыгдыр.

        Мязмунуна, ъанрына, информасийа тутумуна эюря зянэин вя рянэарянэ олан бцтцн бу сайтлар дцнйанын виртуал мяканында мядяниййятимизин дашыйыжысы, горуйужусу вя тяблиьатчысы кими чыхыш едир. “Мусиги Дцнйасы”нын бу истигамятдя фяалиййятинин даща бир юнямли жящяти ондан ибарятдир ки, йарадылан щяр бир сайтын эяляжяк фяалиййят даиряси вя мягсяди нязяря алыныр вя перспективдя онлар бир-бирля ялагяляндириляряк, даща бюйцк интернет порталын тяркиб щиссясиня чеврилир.

        Бу сяпкидя узлашдырылан информасийа ресурсларындан “Азярбайжан дискографийасы”, “Азярбайжан тарихинин жанлы сясляри” вя йени тягдим олунан “Азярбайжанын епистолйар ирси” веб-сайтларыны гейд етмяк лазымдыр. Ютян иллярдя йарадылан “Азярбайжан дискографийасы”, “Азярбайжан тарихинин жанлы сясляри” веб-сайтлары щаггында мятбуатда вя ъурналымызын сящифяляриндя мялумат эется дя хатырладым ки, щяр ики сайт ХХ ясрдя йашайыб-йаратмыш эюркямли шяхсиййятлярин сяс ирсинин ябядиляшдирилмяси иля баьлыдыр. “Азярбайжан дискографийасы”нда муьам сянятинин бюйцк устадлары олан ханяндялярин - Жаббар Гарйаьдыоьлу, Мяшяди Мяммяд Фярзялийев, Кечячиоьлу Мящяммяд, Ислам Абдуллайев, Сейид Шушински, Хан Шушински вя башгаларынын кющня граммофон валларында горунан (1900-1940-жы илляря аид) сясйазылары юз яксини тапмышдыр. “Азярбайжан тарихинин жанлы сясляри”ндя ися танынмыш дювлят, елм, мядяниййят вя инжясянят хадимляринин, мцщарибя вя ямяк гящряманларынын нитгляринин, чыхышларынын лент йазыларыны юзцндя жямляшдирир.

        Азярбайжанын мяняви ирсинин гиймятли бир щиссясини юзцндя йашадан бу лайищялярин мянтиги давамы олараг мейдана эялмиш “Азярбайжанын епистолйар ирси” веб-сайтында ися эюркямли сийасятчилярин, алимлярин, йазычыларын, шаирлярин, ряссамларын, бястякарларын, мусигичилярин, театр вя кино хадимляринин мяктублары топланмышдыр.

        Гейд етмяк истярдик ки, «Мусиги Дцнйасы» Азярбайжанда гейри-мадди мядяни ирсин горунмасы иля пешякаржасына мяшьул олан йеэаня тяшкилатдыр. Онун щяйата кечирдийи лайищяляр буну демяйя имкан верир. «Азярбайжанын епистолйар ирси» лайищяси дя бунун даща бир бариз нцмунясидир. Илк дяфя олараг интернет сящифяляриндя ХХ ясрин ян эюркямли азярбайжанлы ижтимаи хадиминин архив ирси – ялйазмалары, мяктублар вя с. йерляшдирилмишдир.

        Ачыг Жямиййят Институтунун малиййя дястяйи иля уьурла щяйата кечирилмиш бу лайищянин мцяллифи “Мусиги Дцнйасы” ъурналынын баш редактору, Азярбайжанын ямякдар инжясянят хадими, сянятшцнаслыг доктору, профессор Тарийел Мяммядов, мяслящятчиляр Салман Мцмтаз адына Ядябиййат вя Инжясянят Архивинин директору, ямякдар мядяниййят ишчиси Маариф Теймуров, Мядяниййят вя Туризм Назирлийинин Аналитик Тящлил вя програм тяминаты шюбясинин мцдири Габил Аббасовдур. Лайищянин щазырланмасы цзяриндя “Мусиги дцнйасы” ъурналынын йарадыжы групу чалышмышдыр: веб-дизайнер Алина Жащанэирова, сайт-менежер Ирина Тишакова, щтмл-кодер Диана Карпова, програмчы Дмитрий Подзвездов, инэилис дилиндян тяржцмячи Севда Щцсейнзадя. Сайтын мясул редактору сянятшцнаслыг намизяди, БМА-нын профессору Жямиля Щясяновадыр. Лайищянин иштиракчыларынын там сийащысы сайтын мцвафиг сящифясиндя юз яксини тапмышдыр.

        Эюркямли шяхсиййятлярин мяктублары щямишя инсанларда мараг доьурур, чцнки бу мяктублар онларын щяйат сящифялярини, дцнйайа бахышларыны, фяалиййят даирясини, инсанлара мцнасибятини, бязян ян эизли щисслярини, дуйьуларыны, ашкарда ифадя едя билмядикляри фикирляри юзцндя якс етдирир. Чох заман щяйат вя йарадыжылыгларыны язбяр билдийимиз шяхсляр тяряфиндян йазылан мяктублар онларын йарадыжылыг лабораторийасына дахил олмаьа, онларын дахили алямини баша дцшмяйя имкан верир. Бу щалда мяктублар бизим цчцн шяхсиййятин эцндялийи кими ящямиййят дашыйыр. Ейни заманда, йазылан мяктублар заманын жанлы шащидляри кими, щямин дюврдя жяряйан едян щадисяляр барядя мялумат верир, тарихин эедишаты иля баьлы фикирлярин формалашмасына йардым едир. Демяли, епистолйар ирс билик нювляриндян бири кими ящямиййят дашыйыр.

        Сайтын “Юн сюз” сящифясиндя онун мащиййятини ачан мараглы фикирляр диггяти жялб едир: “Жямиййятин технолоэийалашдырылмасы мцасир инсанын практики олараг, епистолйар цнсиййятдян узаглашмасына эятириб чыхармышдыр. Бу да онунла изащ олунур ки, заманын сцрятли ритми мобил рабитя, СМС эюндяриш, електрон почт васитяляри кими даща оператив ялагя васитялярини фяаллашдырмышдыр... Щеч кимя сирр дейил ки, бу эцн биз артыг юз достларымызын хяттини танымырыг. Бизим ушагларымыз ися юз бабаларынын, няняляринин хятти иля таныш дейилляр. Инди еля бир нясил йетишир ки, охуйуб вя йазмагдан даща чох, динлямяйя вя эюрмяйя цстцнлцк верирляр...”

        Зяннимжя, бу фикирляр сайтын мярамыны вя мягсядини дя айдын шякилдя бизя чатдырыр. Щягигятян дя сон дюврлярдя инсанлар санки мяктуб йазылмасына гаршы биэаняляшибляр. Анжаг унутмаг олмаз ки, инсанларын юз яли иля, юз хятти иля йаздыьы мяктублар онларын црякляринин щярарятини юзцндя йашадыр, онларын симасыны якс етдирир. Инди бизим цчцн кечмишдя галан, тарихя чеврилян щадисяляр щаггында, инсанларын фяалиййяти щаггында, онларын йарадыжылыг просеси щаггында информасийа мянбяйиня чеврилир. Яэяр йетишян нясил архивлярдя галан бу гиймятли сярвятдян узагдырса, ондан файдаланмырса, о заман мящз мцасир технолоэийалардан истифадя едяряк, инсанлары бу сярвятлярля цнсиййятя жялб етмяк, интернет сящифяляриндян онлары архивлярля таныш етмяк важибдир. Бу бахымдан, ялбяття ки, “Мусиги Дцнйасы”нын атдыьы аддымлар бюйцк дяйяря маликдир.

        Ону да дейяк ки, архив сащясинин информасийалашдырылмасы – ретроспектив сянядли информасийайа жямиййятин тялябатынын юдянилмяси цчцн оптимал шяраитин йарадылмасы демякдир. Мцасир мярщялядя жямиййятин ретроспектив – заман кечдикжя кющнялмяйян, яксиня ящямиййят кясб едян информасийайа артан тялябатынын юдянилмяси ися архив информатизасийасы йолу иля, бейнялхалг вя йерли тяжрцбянин нязяря алынмасы иля мцмкцндцр.

        ХХ ясрдя йашамыш Азярбайжанын ижтимаи хадимляринин епистолйар ирси мящз заманын сынаьындан чыхмыш Йаддашдыр. Бу, кечмишин йаддашыдыр вя бунсуз эяляжяк йохдур. Бунлар халгын щяр бир гейри-мадди ирси кими гайьыкешликля горунмалы вя нясилдян нясля ютцрцлмялидир, чцнки, онлар инсанлары юйрядир вя мцтяшяккиллийя чаьырыр, инандырыр вя хябярдар едир, эцж верир вя инам ашылайыр.

        “Азярбайжанын епистолйар ирси” веб-сайты юзцндя ХХ ясрин йцзя йахын эюркямли шяхсиййятляринин беш мин сящифядян артыг ялйазмасыны ящатя едир.

        Бу ялйазмалары С. Мцмтаз адына Дювлят Ядябиййат вя Инжясянят Архивинин, Ж. Жаббарлы адына Дювлят Театр Музейинин, Цзейир Щажыбяйовун ев-музейинин, Азярбайжан Истиглал Музейинин, А. Шаигин ев-музейинин, Азярбайжан Мусиги Мядяниййяти Дювлят Музейинин, АМЕА-нын Ялйазмалар Институтунун фондларындан вя шяхси архивлярдян (Анар, Тофиг Гулийев вя б.) топланмышдыр. Бунун ясасында йарадылмыш сайт щямин мянбялярдя сахланылан Азярбайжанын эюркямли шяхсиййятляринин уникал епистолйар ирсинин рягямсал форматда горуйан юзцнямяхсус архивя чеврилмишдир.

        Ону да демялийик ки, фонд сащибляринин вя наширлярин, республиканын ижтимаи хадимляринин щцгугларынын горунмасы гайдаларына жидди сурятдя риайят едилмиш, онлар щаггында мялуматлар веб-сайтына дахил едилмишдир. Азярбайжанын вя дцнйа бирлийи вятяндашларынын информасийа мяканында бу веб-сайтдан сярбяст истифадяси архив сянядляринин наширляринин мцяллиф щцгугларыны позмур, епистолйар фонд сахлайанларын разылыьы ясасында щяйата кечирилир. Ялбяття, ХХ ясря аид олан бцтцн рягямляшдирилмиш архив сянядляри «публиж домаин» («щамы цчцн ишляк олан») категорийасына аид олуб, бцтцн Азярбайжан халгына мяхсусдур.

        Веб-сайтын ясас мягсяди ондан ибарятдир ки, щяр бир инсанын ялагя васитяляриндян истифадя етмяси цчцн лазыми шяраит йарадылсын, дювлят сярщядляриндян асылы олмайараг, информасийа вя идейалар ахтармаг, алмаг вя ону йаймаг азадлыьы вя юз ягидясини горумаг имканы ялдя едилсин.

        Гейд етмяк лазымдыр ки, епистолйар ирс Азярбайжанын мядяни ирсинин айрылмаз щиссясидир: архив сянядляринин тясвири, горунмасы, сахланылмасы, юйрянилмяси вя истифадяси проблемляринин щяллини мадди вя гейри-мадди мядяниййятин диэяр нювляри цзря уйьун продлемлярин щялли иля узлашдырмаг зяруридир. Азярбайжанын епистолйар ирси щям дя дцнйанын ижтимаи-мцлки ирсинин айрылмаз щиссясидир.

       

       Шцбщясиз, Азярбайжанын епистолйар сянядляри иля баьлы проблемлярин комплекс щялли йени аудио-, информасийа коммуникасийа технолоэийаларындан кянарда мцмкцн дейил; бу ирсин горунуб сахланылмасы вя бярпасы, юйрянилмяси вя ондан ижазяли сурятдя истифадя едилмяси цчцн бу технолоэийаларын ролу бюйцкдцр. Бу бахымдан, тягдим олунан веб-сайтда уникал архив материаллары мцасир техники васитялярин кюмяйи иля (компцтер програмлары, рягямсал бярпа аппаратуралары васитясиля) бярпа олунмуш, сясдашыйыжыларынын бцтцн нювляриндя сяс информасийасынын йыьылмасы ян мцнасиб техники васитялярля щяйата кечирилмишдир.

        Лайищянин мягсядляриндян бири дя «тарихи шяхсиййят», «тарихи билик», «интеллектуал мядяниййят», «тарихи йаддаш феномени» кими анлайышларын юйрянилмяси проблеми иля баьлыдыр. Беля ки, бцтцн бунлар дюврцн тарихи щадисялярини нязярдя тутан ижтимаи фярдин йаддашыны, фярди вя коллектив шцурун гаршылыглы мцнасибятини, шяхсин, групун, милли мянсубиййятин – цмумиликдя вятяндаш жямиййятинин формалашмасында онларын ролуну ещтива едир.

        Епистолйар ирсин рягямляшдирилмиш материалларынын «Азярбайжанын епистолйар ирси» сайтынын сящифяляриня дахил едилмяси, бцтцн дцнйа ижтимаиййятинин бу информасийадан ачыг истифадя имканларыны тямин едир вя глобаллашма дюврцндя Азярбайжанын гейри-мадди ирсиня ижтимаиййятин диггятини жялб едяряк, мараг ойадыр.

        Цмумиййятля, мядяни-тарихи информасийалар милли янянялярля вя тарихи йаддашла гырылмаз сурятдя баьлыдыр; бцтцн юлкя яразисиндя бу информасийалардан сярбяст шякилдя истифадя олунмасы жямиййятин цзви инкишафына хидмят едяряк, милли шцурун вящдятини тямин едир. Бцтцн бунлар Азярбайжан халгынын мцлки-щцгуги, сосиал, тарихи-мядяни ирси иля баьлы актуал тящсил вя маарифляндирмя проблемлярини щялл етмяйя йардым едян васитялярдир. Беля ки, Азярбайжан дилинин ИНТЕРНЕТ-дя тятбиги сащялярини эенишляндирмяк, харижи юлкялярдяки Азярбайжан диаспорасынын информасийа тялябатыны артырмаг вя тямин етмяк наминя эюрцлян ишлярдир.

        Азярбайжанын бцтцн вятяндаш жямиййяти вя цмумиййятля дцнйа бирлийи цчцн нязярдя тутулмуш бу лайищянин щяйата кечирилмяси жямиййятин сосиал эенетикасы кими мцлки тящсил проблеминя уйьундур ки, бу да ясрлярля топланмыш биликлярин нясилдян-нясля ютцрцлмяси иля баьлы олуб щяр бир няслин тяжрцбяси иля зянэинляшир. Сон нятижядя бу сайт ХХЫ ясрдя елми-мядяни шцурун формалашмасы просесиня имкан йарадараг, Азярбайжанда мядяни фикрин горунмасы тяжрцбясини эенишляндирир.

       “Азярбайжанын епистолйар ирси” веб-сайтынын цнваны :

щттп://епистолйар.мусиэи-дунйа.аз

Жямиля ЩЯСЯНОВА

   
    copyright by musiqi dunyasi 2000-2005 ©

 


Next Page