АЬЫР ЭЦНЦН ДОСТЛАРЫ
Сяадят ГАРАБАЬЛЫ
 

       Ц.Щажыбяйовла С.Вурьун арасында 21 ил йаш фярги олса да, онлары цмуми бир амал бирляшдирирди. Щяр ики сяняткар ягидяжя бир-бириня чох йахын идиляр. Щяля ушаглыг илляриндя Газах Мцяллимляр семинарийасында тящсил аларкян Ц.Щажыбяйовун “Ясли вя Кярям” операсында вя “Аршын мал алан” опереттасында мящарятля иштирак едян Сямяд Вякилов сонралар Бакыда дащи бястякарла щям достлуг, щям дя йарадыжылыг цнсиййятиндя олмушдур. Цзейир бяй эянж шаиря даим ата гайьысы эюстярмиш, С.Вурьун ися бюйцк устада ювлад мцнасибятиндя булунмушдур.

       Унудулмаз шаирин гызы Айбяниз ханым Вякилова юзцнцн ушаглыг иллярини хатырлайараг данышыр ки, Йусиф, мян вя Вагиф щяля кичик идик. Бир эцн Йессентукидя атам бизи Ц.Щажыбяйовун эюрцшцня апарды. Бизя дя бярк-бярк тапшырды ки, йахынлашыб Цзейир бяйин ялини юпярсиниз. Севимли сяняткарымыз креслода яйляшмишди. Биз атамын дедийи кими, бир-бир дащи бястякарын ялини юпдцк. Вагиф лап балажа олдуьу цчцн о, Цзейир бяйин ялини юпяндя юлмяз устадымыз онун башына сыьал чякди. Инди, сюз дцшяндя Вагифя дейирям ки, Цзейир бяй сянин башына сыьал чякмякля сяня мусиги истедады бяхш етди. Эюрцш заманы бизи щейрятляндирян бир мягам щяля дя йадымыздадыр. Атам о вахтлар артыг танынмыш бир шаир иди. Амма бцтцн сющбят бойу Цзейир бяйин щцзурунда о, айаг цстя дайанды, отурмады. Бу, дащи сяняткара олан мисилсиз щюрмят вя ещтирамын яламяти иди.

       Бюйцк шяхсиййят, эюзял, гайьыкеш инсан Цзейир бяй Щажыбяйов йарадыжы эянжлярин фяалиййяти иля чох марагланырды. Сямяд Вурьунун истедадына ися хцсуси ряьбяти варды. Щям дя шаирдя олан милли гейрят, бюйцк вятянпярвярлик, хейирхащлыг щисси Цзейир бяйин диггятини хцсуси жялб едирди. Онлар бир-бирлярини чох йахшы анлайыр, дуйур вя даим ямякдашлыг едирдиляр. С.Вурьун бязян йени шеир йазан кими, ана дилимизин мащир билижиси Ц.Щажыбяйова охуйурду. О да яксяр щалларда шеирдян илщамланараг она мусиги бястяляйярди. Цзейир бяй Щажыбяйовун балдызы оьлу вя узун илляр дащи сяняткарын шяхси катиби олмуш Рамазан Хялилов хатиряляриндя йазыр: “Икинжи Дцнйа мцщарибяси илляриндя Сямяд Вурьун эежя йары Цзейир бяйин мянзилиня зянэ чалды вя сонра индижя йаратдыьы шери бястякара охумаьа башлады. Шеир Цзейир бяйя тясир етди. — Дейнян, йазым, — дейя шаирдян хащиш етди.Цзейир бяй о дягигя эейинди, ройал архасында яйляшди, бир мелодийа чалыб зцмзцмя етмяйя башлады. Бир саат йарымдан сонра Сямядя зянэ вурду: — Билирсян, юлчц ня ися дцз эялмир... Эюрцнцр, о да йатмайыбмыш, зянэи эюзляйирмиш, ахы Цзейир бяйя йахшы бяляд иди. — Инди эялирям...Гаранлыьа гярг олмуш шящярин кцчяляри иля, йолда ону сахлайан патруллары диля тутараг, Сямяд Цзейир бяйэиля эялди. Ачылан сящяри мяслякдашлар йени мащны иля — “Вятян ордусу” мащнысы иля гаршыладылар”.

       Горхуб чякинмярик юлцмдян, гандан,
       Чыхдыг илляр бойу чох имтащандан.
       Бомбалар йаьса да щяр эцн, щяр йандан,
       Даьлара сяс салыр щцжум борусу,
       Щайды, марш иряли, Вятян ордусу.

        Икинжи Дцнйа мцщарибяси илляриндя мусигимизин вя поезийамызын тяяссцбкешляри гялябя наминя вар гцввяляри иля чалышырдылар. Ц.Щажыбяйов мцщарибя илляриндя щярби-щамилик ишляриня рящбярлик едирди. Онун сядрлийи иля хцсуси комиссийа фяалиййятя башламыш, щярби-щамилик ишляри цзря бригадалар тяшкил едилмиш, гярарэащ йарадылмышды. Комиссийанын эюстяриши иля щяр йердя шян, вятянпярвярлик вя сяфярбяредижи ящвал-рущиййя йарадан мусигиляр сясляндирилир, халгымызы, дюйцшчцляримизи гящряманлыьа, гялябяйя сювг едирдиляр.

        Икинжи Дцнйа мцщарибясинин илк эцнляриндян Ц.Щажыбяйов Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын сядри кими бцтцн бястякарлары вятянпярвярлик рущлу ясярляр йазмаьа чаьырырды. Юзц дя бу сяпкидя чохлу ясярляр йазмышдыр. О, щям дя Йазычылар Иттифагына, шяхсян онун рящбяри Сямяд Вурьуна мцражият едяряк, мцдафия мювзусунда мцбариз мащнылар йаратмаг цчцн мятнляр йазылмасыны хащиш едирди. Щятта Азярбайжан йазычыларындан М.С.Ордубади, С.Вурьун, С.Рцстям, Р.Рза, М.Ращим, О.Сарывялли, З.Хялил, Н.Ряфибяйли, Я.Жямил вя башгаларынын иштирак етдийи, 1942-жи ил сентйабр айынын 14-дя М.Магомайев адына Азярбайжан Дювлят Филармонийасында кечирилян “Вятян мцщарибяси дюврцндя Азярбайжан ядябиййаты” адлы ядяби-бядии эежядя эириш сюзцнц бюйцк бястякарымыз Цзейир бяй Щажыбяйов сюйлямишдир.

        Икинжи Дцнйа мцщарибясиндян яввял дя, мцщарибя башладыгдан сонра да Ц.Щажыбяйов тез-тез щярби щиссялярдя олур, ясэярлярля, дюйцшчцлярля эюрцшцр, онларын вязиййяти, эцзяраны иля марагланырды. Бязян дя щярбичилярля эюрцшляря еля С.Вурьунла бирэя эедярдиляр. Мцщарибя дюврцндя бу ики бюйцк сяняткар мцштяряк йарадыжылыьа ясасян бир нечя ясяр ярсяйя эятирмишдиляр. “Вятян ордусу”, “Ей Вятян”, “Дюйцшчцляр маршы”, “Зяфяр щимни”, “Шяфгят бажысы”, Азярбайжан Республикасынын щимни мцщарибя илляринин мящсулларыдыр. “Шяфгят бажысы” мащнысынын йаранма тарихи чох мараглыдыр. Икинжи Дцнйа мцщарибяси башладыгдан цч эцн сонра Азярбайжан Дювлят Консерваторийасынын йени истифадяйя верилмиш бинасы щоспитала чеврилди. Олдугжа хейирхащ, гайьыкеш, халгыны, вятянини севян Ц.Щажыбяйов тез-тез бу щоспитала эедяр, орадакы йаралы ясэярляря баш чякярди. Щяр дяфя дя эедяндя онлара ярзаг, пал-палтар вя с. апарарды. 1941-жи ил иди. Артыг жябщядя юлцм-дирим мцбаризяси эедирди. Беля бир вахтда дюйцшлярдя йара алан ясэярляри бу щоспитала эятирирдиляр. Цзейир бяй дя вахташыры орайа эедяряк йаралыларла эюрцшцр, онлара мадди вя мяняви йардым эюстярирди. Беля эюрцшлярин бириндя, дюйцшдя аьыр йараланмыш лейтенант Ясэяров, азярбайжанлы бир тибб бажысынын шцжаятиндян гцрурла сющбят ачараг демишдир ки, жябщядяки дюйцшлярин бириндя мян чийнимдян вя айаьымдан аьыр йараланмышдым. Вязиййятим аьыр иди. Бу заман тибб бажысы юзцнц йетиряряк мяни чийниня алыб, сцрцня-сцрцня одун-аловун ичиндян чыхарды. Мян саь галдыьым цчцн 19 йашлы шяфгят бажысына боржлуйам. Бу эюрцшдян чох мцтяяссир олмуш Ц.Щажыбяйов евя эялдикдян дярщал сонра С.Вурьуна зянэ чалмыш, ящвалаты она сюйлямиш вя билдирмишдир ки, шяфгят бажысы щаггында мащны бястялямяк ниййятиндядир. Сюзлярини ися йазмаьы Сямяд Вурьуна щяваля етмишдир. Шаир мямнуниййятля разылыг вермиш, сящяри эцнц щазыр мятнля бястякарын йанына эялмишдир. Ики эцндян сонра ися мяшщур “Шяфгят бажысы” мащнысы щазыр олараг юн жябщяйя эюндярилмишдир.

       Эял ана йурдумун гызы, эялини,
       Инди намус вахты, гейрят дямидир.
       Сян дя ясирэямя кюмяк ялини,
       Щяр сюзцн, сющбятин жан мялщямидир.
       Адын шяряфлидир сянин ей гадын,
       Дащиляр анасы чаьрылыр адын.

       Бу мащныны илк дяфя 416-жы атыжы дивизийасында хидмят едян Ряшидя Гасымзадя диэяр тибб бажылары иля бирэя ифа етмишдиляр.

       Юлкямиздя еля бир тядбир олмазды ки, Ц.Щажыбяйов вя С.Вурьун орада иштирак етмямиш олсунлар. Мцщарибянин гызьын чаьында, 1942-жи ил сентйабр айынын 7-дя Азярбайжан щюкумятинин эюстяриши иля Бакыда Муьам вя халг мащныларынын ифасы мясяляляриндян бящс едян мцшавиря чаьрылмышдыр. Мцшавирядя бястякарлар, шаирляр, ханяндяляр, ифачылар, о жцмлядян Ж.Гарйаьдыоьлу, Щ.Сарабски, Нийази, Я.Бядялбяйли, С.Рцстямов, С.Вурьун, М.С.Ордубади иштирак етмишдиляр. Мцшавиря инжясянят ишляри идарясинин ряиси Мирзя Ибращимовун сядрлийи иля кечмишдир. Ясас мярузячи ися Цзейир бяй Щажыбяйов олмушдур. Мярузядя бюйцк бястякар муьамлара сечилян сюзляр, ханяндя вя сазяндя дястяляри тяряфиндян халг мащныларынын охунмасы, ифачынын сящня бажарыьы вя с. мясялялярдян бящс етмишдир. Устад сяняткар мащны мятнляринин сечилмясиня, цмумиййятля ана дилимизин сафлыьына щямишя хцсуси диггят йетирмиш, гялям сащибляриня дя дилимизя щюрмятля йанашмаьы тювсийя етмишдир.

Материалларла бцтювлцкдя таныш олмаг цчцн ъурналын чап вариантына мцражият едя билярсиниз.









Copyright by Musigi dyniasi magazine
(99412)98-43-70