ÒÀÐÈÕÈ ØßÕÑÈÉÉßÒÈÍ ÌÓÑÈÃÈ ÏÎÐÒÐÅÒÈ
Àðèç ÀÁÄÓËßËÈÉÅÂ
 

Òàðèõè øÿõñèééÿòëÿðè òàðèõëÿðÿ âÿ æÿìèééÿòëÿðÿ òÿãäèì åäÿíëÿð âÿ òàíûäàíëàð éàëíûç êèòàáëàð, ñàëíàìÿëÿð, ðÿâàéÿòëÿð, ðèñàëÿëÿð, åëìè òÿäãèãàòëàð, êîíôðàíñëàð, òàðèõ÷èëÿð äåéèë, ùÿì äÿ ìóñèãè èíæÿñÿíÿòèäèð. Tarixi øÿxsiyyÿtëÿð áöòöí zamanëàðûí øÿõñèééÿòëÿðè, qÿhrÿmanëàðû kimi ìóñèãè ÿsÿrlÿrinèí ìþâçóñóíà, obrazûíà, ãÿùðÿìàíëàðûíà ÷åâðèëèðëÿð.

        Òàðèõè øÿõñèééÿò - ìóñèãè èíæÿñÿíÿòèíèí äàèìè éàðàäûæûëûã îáéåêòèäèð. Lakin bötön zamanlarûn tarixi øÿxsiyyÿti olmaq vÿ bötön dþvrlÿrin incÿsÿnÿt ÿsÿrlÿrindÿ tarixi obraza ÷evrilÿ bilmÿk hÿr øÿxsiyyÿtÿ nÿsib olmur. Yalnûz xalqûn hÿyatûnda dþnöøëÿð vÿ irÿlilÿyiølÿr yaradan, onun taleyini tarixin ÷ÿòèí burulüanlarûndan xilas edÿn, xalqû tarixdÿn silinmÿkäÿí qurtaran, millÿtinin xoøbÿxt, möstÿqil, azad bugönönö vÿ gÿlÿcÿyini yaradan, hÿyatûnû áöòöíëöêëÿ xalqûn àçàäëûüûíà, ìöñòÿãèëëèéèíÿ, ìààðèôèíÿ, ìÿäÿíèééÿòèíÿ, ýöæëÿíìÿñèíÿ, òàíûíìàñûíà hÿsr edÿn, ìèëÿòëÿðèí èìçàñû è÷èíäÿ þç ìèëëÿòèíèí èìçàñûíû äà éàçà áèëÿí tarixi øÿxsiyyÿtlÿr xalqûn qÿlbindÿ, tarixindÿ, éàääàøûíäà, ìóñèãèñèíäÿ ÿáÿäè yaøaya bilirlÿr. Xalqûnûn azadlûq, möstÿqillik, äþâëÿò÷èëèê, inkiøaf, ìÿäÿíèééÿò tarixini yaradan øÿxsiyyÿtlÿr incÿsÿnÿtin dÿ ÿáÿäè ìàðàã âÿ äàèìè ìþâçó ùÿäÿôèíÿ ÷evrilèðëÿð.

        Azÿrbaycan xalqûnûn belÿ tarixi øÿxisyyÿti möasirliyin bþyök siyasÿt vÿ dþvlÿt xadimi, Ömummilli Lider Heydÿr ßliyevdir. Belÿ ucalûq vÿ ÿbÿdi yaøarûlûq Àçÿðáàéæàíûí òàðèõèíäÿ, éàääàøûíäà, ìÿíÿâèééàòûíäà âÿ ìÿäÿíèééÿòèíäÿ mÿhz Heydÿr ßliyevÿ äÿ nÿsib olubdur. Heydÿr ßliyev xalqûn sþnmÿyÿn sevýisini, ÿbÿdi mÿhÿbbÿt vÿ ehtiramûnû þz tarixi ÿhÿmiyyÿtli, mþhtÿøÿm siyasi vÿ dþvlÿt÷ilik fÿaliyyÿti ilÿ, quruculuq iølÿri vÿ tÿrÿqqipÿrvÿrliyi ilÿ, xalqûnû ÿbÿdi möstÿqilliyÿ qovuødurmasû vÿ ìèëëè birliyinÿ nail olmasû ilÿ qazanûbdûr.

        Ïîðòðåò - ðÿññàìëûã èíæÿñÿíÿòèíèí úàíðû îëñà äà, ÿäÿáèééàòäà âÿ ìóñèãè èíæÿñÿíÿòèíäÿ äÿ þçöíÿìÿõñóñ èôàäÿ âàñèòÿëÿðëÿ çÿíýèí áÿäèè ïîðòðåòëÿð ãàëåðåéàñû éàðàäûëìûøäûð. Ðÿíýêàðëûã ïîðòðåò, ÿäÿáèééàòøöíàñëûã «ÿäÿáè ïîðòðåò», ìóñèãèøöíàñëûã «ìóñèãè ïîðòðåòè» àíëàéûøëàðûíû òÿòáèã åäèð. Ìóñèãèøöíàñëûã «ìóñèãè ïîðòðåòè»íÿ ìåòàôîðà êèìè äåéèë, àíëàéûø, ùÿòòà úàíð êèìè éàíàøûð.

        Òàðèõè øÿõñèééÿò êèìè Ùåéäÿð ßëèéåâèí Àçÿðáàéæàí ìóñèãè èíæÿñÿíÿòèíäÿ ñèéàñè ïîðòðåòè, õèëàñêàð, ãóðóæó, âÿòÿíñåâÿð âÿ ùóìàíèñò ëèäåð îáðàçû éàðàäûëìûø, áÿñòÿêàðëàðûí ÿñÿðëÿðèíäÿ Öìóììèëëè ëèäåðèí øÿõñèééÿòè òÿðÿííöì îëóíìóøäóð. Heydÿr ßliyevin adû, øÿxsiyyÿti vÿ ÿmÿllÿri Azÿrbaycan musiqi incÿsÿnÿtindÿ ÿbÿdilÿømiø, bÿdii sÿnÿt dönyasûnda ÿbÿdilik qaçanmûøäûð.

        Ìóñèãè ÿñÿðëÿðèíäÿ Ùåéäÿð ßëèéåâ ïîðòðåòè âÿòÿíè âÿ õàëãû, áþéöê ÿìÿëëÿðè âÿ íàèëèééÿòëÿðè, õàëãûíûí îíà ñåâýèñè âÿ ÿáÿäè åùòèðàìû èëÿ áèðëèêäÿ òÿãäèì îëóíìóøäóð. Òàðèõè øÿõñèééÿò îëàðàã, Àçÿðáàéæàí ìóñèãèñèíäÿ Ùåéäÿð ßëèéåâèí ïîðòðåòè õàëãûíà íàèëèééÿòëÿð, èíêèøàô âÿ òÿðÿããè ãàçàíäûðàí øÿõñèééÿò, öìóìõàëã ìÿùÿááÿòè ãàçàíìûø ñèéàñÿò÷è, äþâëÿò ãóðóæóñó êèìè òÿñâèð îëóíìóøäóð.


        Ýer÷ÿkliyií ìóñèãè èíæÿñÿíÿòè âàñèòÿñèëÿ bÿdii inikasûíäà cÿmiyyÿtin tarixi-siyasi ideallarû, milli maraqlar, ÿíÿíÿëÿð, hÿyati reallûqlar, xalqûn bÿdii-åñòåòèê tÿlÿbatlarû, èæòèìàè ðÿé, ñèéàñè ïðîñåñëÿð âÿ áó êèìè ýåð÷ÿêëèêëÿð ùÿð çàìàí þç ÿêñèíè âÿ áÿäèè ùÿëëèíè òàïûðëàð. Æÿmiyyÿtdÿ incÿsÿnÿtÿ yþnÿlik èæòèìàè ðÿé, sosial sifariølÿr, estetik tÿlÿbëÿð ìóñèãè incÿsÿnÿtinèí mþvzu, obraz, öñëóá se÷iminÿ, åñòåòèê ìöíàñèáÿòëÿð ñèñòåìèíÿ, «èíæÿñÿíÿò-èæòèìàè ìöíàñèáÿòëÿð» ñòðóêòóðóíà ÿùÿìèééÿòëè òÿñèð ýþñòÿðÿ bilirlÿr. [5]

        Azÿrbaycan incÿsÿnÿtindÿ Heydÿr ßliyev mþvzusu vÿ obrazû da, Heydÿr ßliyevÿ hÿsr olunan ìóñèãè ÿsÿrlÿri dÿ ÿslindÿ, zamanûn vÿ cÿmiyyÿtin bÿdii-sosial vÿ estetik sifariøidirëÿð, èæòèìàè ðÿéèí ìóñèãèäÿ ÿêñèíè òàïàí áÿäèè ôàêòëàðûäûð. Heydÿr ßliyevÿ olan ÿbÿdi ömumxalq sevgisinin, þlmÿz vÿtÿndaø ehtiramûnûn, ìöñáÿò èæòèìàè ðÿéèí musiqiíèí ìöõòÿëèô úàíðëàðûíäà, ìóñèãè-bÿdii diläÿ ifadÿ olunmasû, íÿòèæÿ åòèáàðèëÿ Àçÿðáàéæàí ìóñèãè èíæÿñÿíÿòèíäÿ Ùåéäÿð ßëèéåâèí òàðèõè øÿõñèééÿò, ñèéàñè ëèäåð ïîðòðåòèíèí éàðàäûëìàñûíà, áÿñòÿêàð éàðàäûæûëûüûíäà ìöàñèð òàðèõè øÿõñèééÿò ìþâçóñóíóí ìåéäàíà ýÿëìÿñèíÿ âÿ èøëÿíèëìÿñèíÿ ñÿáÿá îëìóøäóð.

        Sÿnÿtkar hÿr äþâðäÿ âÿ ùÿð zaman janr, mþvzu, obraz, öñëóá se÷imindÿ azadäûð, möstÿqildir âÿ ùàãëûäûð. Onun tarixi øÿxisyyÿt mþvzusuna möraciÿt etmÿsi yalnûz þzönön azad sÿnÿtkar se÷imi, sÿnÿtkar istÿyi ilÿ ìöìêöí ola bilèr. Bu se÷im vÿ istÿk isÿ o zaman baø âåðèð vÿ bÿdii dÿyÿrÿ ÷evrilir ki, sÿnÿtkarûn tarixi øÿxsiyyÿtÿ inamû, ehtiramû, ðÿüáÿòè âÿ sevgisi olsun, éàõóä òàðèõè øÿõñèééÿòèí ãàçàíäûüû éàõøû àäà, ùþðìÿòÿ âÿ øþùðÿòÿ ñÿíÿòêàð-âÿòÿíäàø ìÿñóëèééÿòè èëÿ éàíàøñûí. Heydÿr ßliyev obrazûnûn incÿsÿnÿtdÿ ÿbÿdi yaøarûlûq ÿldÿ etmÿsi dÿ mÿhz belÿ azad sÿnÿtkar se÷iminÿ vÿ ehtiramûna dayaqlanûr. Sÿnÿtkarûí se÷imi hÿmiøÿ cÿmiyyÿtin, õàëãûí ðÿéèíÿ âÿ se÷èìèíÿ, sÿnÿtkarûí ehtiramû hÿmiøÿ xalqûn ehtiramûna adekvat olur. «Öìóììèëëè Ëèäåð ùàããûíäà ìóñèãè ÿñÿðëÿðè òàðèõè-ñèéàñè ýåð÷ÿêëèéÿ ìöíàñèáÿòäÿ áÿñòÿêàðûí îáéåêòèâ, ÿäàëÿòëè ìþâãåéèíÿ ÿñàñëàíàí, çàìàíûí âÿ æÿìèééÿòèí ìèëëè, òàðèõè âÿ ìÿäÿíè òÿëÿáàòëàðûíà æàâàá âåðÿí, íÿùàéÿò, èíæÿñÿíÿòèí òàðèõè ýåð÷ÿêëèéè áÿäèè ôîðìà âÿ ìÿçìóíäà ÿêñ åòäèðìÿê ôóíêñèéàñûíäàí èðÿëè ýÿëÿí ýåð÷ÿê áÿäèè ùàäèñÿäèð» [2, 604].

        Heydÿr ßliyev Azÿrbaycan incÿsÿnÿtinin áþéöê hamisidir. O, siyasi fÿaliyyÿtini vÿ dþvlÿt÷ilik missiyasûnû incÿsÿnÿtin vÿ mÿdÿniyyÿtin inkiøafûna vÿ tÿbliüinÿ hÿsr edÿn möasir dönya siyasÿt÷ilÿrindÿn vÿ dþvlÿt xadimlÿrin-dÿn biridir. [1]. Bu real sÿbÿbëÿrÿ gþrÿ, möstÿqil Azÿrbaycan dþvlÿtinin qurucusu, incÿsÿnÿt vÿ mÿdÿniyyÿtèí áþéöê hamisi Heydÿr ßliyev yaradûcû sÿnÿt xadimlÿrinin, î æöìëÿäÿí, áÿñòÿêàðëàðûí âÿ èôà÷ûëàðûí sÿmimi hþrmÿt vÿ rÿübÿtini qazanmûødûr. O, hÿm dÿ ìóñèãè incÿsÿnÿtè vÿ mÿdÿniyyÿtè qarøûñûíäàêû áþéöê xidmÿtlÿri ilÿ adû tarixÿ döøÿí dahi øÿxsiyyÿt êèìè áÿñòÿêàðëàðûí yaradûcûlûq dönyasûna, îíëàðûí mþvzu vÿ obraz se÷iminÿ, bÿdii tÿfÿkkörönÿ, èäåéàëàðûíà daxil olmuødur. Èncÿsÿnÿtin vÿ sÿnÿt adamlarûnûn bþyök dostunun vÿ himayÿdarûnûn Heydÿr ßliyevin áÿñòÿêàðëàð, ìóñèãè èæòèìàèééÿòè, èôà÷ûëàð âÿ ìóñèãèøöíàñëàð òÿðÿôèíäÿí òÿrÿfindÿn sevilmÿsi, ona ÿsÿrlÿr hÿsr olunmasû áó ìÿíàäà tamamilÿ mÿntiqlidir, tÿbiidir, ÿäàëÿòëèäèð, gþzlÿnilÿndir. Sÿnÿtèí båëÿ òÿëÿá âÿ øÿrtlÿrinÿ gþrÿdir ki, Heydÿr ßliyevÿ ìóñèãè incÿsÿnÿtinèí möxtÿlif janr vÿ formalarûnda hÿsr olunan ÿsÿrlÿr sÿmimi, canlû, inandûrûcû âÿ äöøöíäöðÿíäèëÿð. Áåëÿëèêëÿ, èíæÿñÿíÿòèí òàðèõè øÿõñèééÿòÿ ìöíàñèáÿòè, áó òàðèõè øÿõñèééÿòèí èíæÿñÿíÿòÿ ìöíàñèáÿòèíÿ àäåêâàòäûð.

        Heydÿr ßliyev ìóñèãè ïîðòðåòè - incÿsÿnÿtin hÿr zaman yeni, möasir, canlû vÿ ñÿìèìè éàðàäûæûëûüûäûð. Azÿrbaycan vÿ Heydÿr ßliyev - ìóñèãè incÿsÿnÿtèíäÿ bir-birinè òàìàìëàéàí mþvzuëàðäûð. Àçÿðáàéæàí, âÿòÿí, ìöñòÿãèëëèê ìþâçóëàðûíäà éàçûëàí ìóñèãè ÿñÿðëÿðèíèí Ùåéäÿð ßëèéåâÿ ùÿñð îëóíìàñû áó ôèêèðèìèçÿ ñöáóò îëà áèëÿð. Áó ìÿíàäà «òàðèõè øÿõñèééÿò Ùåéäÿð ßëèéåâèí õàëãûíà, âÿòÿíèíÿ âÿ äþâëÿòèíÿ ùÿñð åòäèéè ùÿéàòû âÿ ôÿàëèééÿòè ìóñèãè-áÿäèè éàðàäûæûëûüûí äàèìè ìþâçóñóäóð» [3, 342]. Õàëãûí ìÿíÿâèé-éàòûíäà âÿ éàääàøûíäà, èæòèìàè øöóðóíäà, êöòëÿâè áÿäèè òÿôÿê-êöðöíäÿ îëäóüó êèìè áÿñòÿêàð éàðàäûæûëûüûíäà äà Àçÿðáàéæàí âÿ Ùåéäÿð ßëèéåâ îáðàçëàðû áÿäèè ñèíîíèì êèìè ãàâðàíûëûðëàð.

        Azÿrbaycan musiqi insÿcÿnÿtindÿ Heydÿr ßliyevÿ ÷oxlu sayda ÿsÿrlÿr hÿsr olunìóøäóð. Bu ÿsÿrlÿrin bþyök ÿksÿriyyÿti Ulu Öndÿrin hÿlÿ saülûüûíäà yazûlûbdûr. O, hÿyatda olmasa belÿ, bu gön dÿ xalqûn þz liderinÿ, þndÿrinÿ ÿbÿdi sevgisi vÿ ehtiramû musiqilÿøÿðÿê sÿnÿtin dili ilÿ ifadÿ olunur âÿ ñÿñëÿíèð.

        Heydÿr ßliyevÿ hÿsr olunan ÿsÿrlÿri janr baxûmûndan belÿ qruplaødûrmaq olar: mahnûlar, romanslar, odalar, instrumental ÿsÿrlÿr, simfoniyalar, simfonik poemalar, kantatalar, oratoriyalar.

        Bu ÿsÿrlÿri mþvzu baxûmûndan bir ne÷ÿ istiqamÿtÿ bþlmÿk olar: 1. Heydÿr ßliyevÿ hÿsr olunmuø iri hÿcmli bioqrafik ÿsÿrlÿr; 2. Heydÿr ßliyevin tarixi øÿxsiyyÿtinÿ vÿ bþyök humanistliyinÿ hÿsr olunan fÿlsÿfi ÿsÿrlÿr; 3. Vÿtÿni, möstÿqilliyi, qÿlÿbÿlÿri, nailiyyÿtlÿri vÿsf edÿn vÿ Heydÿr ßliyevÿ ithaf olunan ÿsÿrlÿr; 4. Heydÿr ßlyev haqqûnda xatirÿ (memorial) ÿsÿrlÿr.

        Ulu Öndÿrÿ hÿsr olunmuø iri hÿcmli simfonik ÿsÿrlÿrdÿn bÿzilÿrini tÿqdim edÿk: Cþvdÿt Hacûyevin “Onu zaman se÷ib” simfoniyasû vÿ “Ulu Öndÿr” simfonik poemasû, Musa Mirzÿyevin “Azadlûüûí baharû” kantatasû, Vasif Adûgþzÿlovun “Odlar yurdu” kantatasû, Arif Mÿlikovun “ßbÿdiyyÿt” simfoniyasû, Tofiq Bakûxanovun “Sÿn hÿmiøÿ bizimlÿsÿn” simfonik poemasû, Oqtay Rÿcÿbovun simfonik orkestr ilÿ xor ö÷ön “Heydÿr Ata” oratoriyasû, Vasif Allahverdiyevin “Þmör yolu” simfonik poemasû, Èdris Mirzÿyevin “Ö÷ dÿnizin ÿfsanÿsi” simfoniyasû âÿ á.

        Tarixi øÿxsiyyÿt, ömummilli lider, möasirliyin bþyök siyasÿt vÿ dþvlÿt xadimi Heydÿr ßliyevÿ hÿsr olunan bó monumental ÿsÿrlÿr þz mÿçmununa, ideyasûna, yöksÿk professional bÿdii sÿviyyÿsinÿ vÿ möÿllif sÿmimiliyinÿ gþrÿ möasir simfonik vÿ xor musiqisinin ÿn dÿyÿrli nömunÿlÿridirlÿr.

        Bu musiqi ÿsÿrlÿrindÿ Heydÿr ßliyevin mÿnalû hÿyat yolu, onun milli inkiøaf, möstÿqil dþvlÿt÷ilik, sabitlik uürunda möbarizÿlÿri, vÿtÿnÿ vÿ xalqa sþnmÿz sevgisi, millÿtÿ mÿhÿbbÿtlÿ dþyönÿn incÿ qÿlbi, mþhtÿøÿm tarixi øÿxsiyyÿt kimi obrazû musiqi dili ilÿ, janrûn forma vÿ ifadÿ vasitÿlÿri ilÿ professional sÿviyyÿdÿ æanlandûrûlmûødûr. Ulu Öndÿrÿ sÿnÿtkar sevgisi möxtÿlif janrlarda musiqi-bÿdii ifadÿ vasitÿlÿrilÿ canlandûrûlmûø, musiqinin zÿngin bÿdii formasû, dili vÿ öslubu ilÿ ictimaiyyÿtÿ bÿyan olunmuødur. Bu ÿsÿrlÿrin mÿzmununda sÿnÿtkar mþvqeyinin, mönasibÿtinin sÿmimiyyÿti âÿ sÿnÿtkað ehtiramû aydûn duyulur.

        Heydÿr ßliyevin siyasi portretini, onun hÿyat yolunu tÿrÿnnöm edÿn bÿzi simfonik vÿ vokal-simfonik ÿsÿrlÿr janr-mþvzu baxûmdan bioqrafik musiqi ÿsÿrlÿri kimi qiymÿtlÿndirilÿ bilÿrlÿr. Fÿdakar, möbarizÿlÿrlÿ dolu nara­hat vÿ layiqli þmrön æanlû sÿhifÿlÿri, qÿlÿbÿlÿri, xalqdan ayrûlmazlûüû, siyasi tÿlatömlÿri, iøûãëû mahiyyÿti bu ÿsÿrlÿrin ÿsas bÿdii mÿzmununu tÿøkil edirlÿr.

        Òÿãäèì îëóíàí ÿñÿðëÿðäÿ Ùåéäÿð ßëèéåâèí - òàðèõè øÿõñèééÿòèí ìóñèãè ïîðòðåòëÿðè ìÿçìóíóíà âÿ úàíðûíà ýþðÿ «ïîðòðåò õàðàêòåð», «ïîðòðåò åìîñèéà» âÿ «ïîðòðåò ùÿéàò òÿñâèðè» êèìè ñÿæèééÿëÿíÿ áèëÿðëÿð. [4, 21-50]

        Mÿsÿlÿn, ßmÿkdar incÿsÿnÿt xadimi, bÿstÿkar Vasif Allahverdiyevin “Þmör yolu” simfonik poemasûnû Heydÿr ßliyevin xalqûn möstÿqilliyi, inkiøafû naminÿ yaøadûüû þmrön ayrû-ayrû mÿqamlarûnû, Ulu Þndÿrin milli azadlûq möcadilÿsini, quruculuq fÿaliyyÿtini vÿ tarixi qÿlÿbÿlÿrini tÿrÿnnöm edÿn sÿnÿdli-bioqrafik ÿsÿr kimi sÿciyyÿlÿndirmÿk olar. ßsÿrdÿ Ulu Þndÿrin þmör yolu xalqûmûzûn azadlûüa, möstÿqilliyÿ, tÿrÿqqiyÿ vÿ birliyÿ doüru gedÿn tarixi möbarizÿlÿr vÿ qÿlÿbÿlÿr yolu kimi tÿqdim edilmiødir. Digÿr tÿrÿfdÿn, bu simfonik ÿsÿrdÿ Heydÿr ßliyevin siyasi portreti xalqûn þz lideri ÿtrafinda birliyi fonunda canlandûrûlmûødûr. Möÿllifin ÷ox dÿyÿrli ideyalarûndan biri dÿ mÿøhur “Azÿrbaycan” mahnûsûnûn melodiyasûnû ÿsÿrindÿ sitat kimi sÿslÿndirmÿsidir. Bu sitat vasitÿsilÿ bÿstÿêar Heydÿr ßliyevin þmör yolunun, hÿyat vÿ fÿaliyyÿtinin, mÿqsÿd vÿ amalûnûn mÿhz Azÿrbaycandan ibarÿt olduüunu bÿyan etmiødir. Simfonik poemanûn sonluüunda “Azÿrbaycan” mahnûsûndan sÿslÿnÿn sitat Heydÿr ßliyevin hÿm bþyök Azÿrbaycan sevgisini, hÿm dÿ Azÿrbaycan xalqûnûn liderinÿ sevgisini ifadÿ etmiø, ÿsÿrin bÿdii ideyasûnû bu sevginin ÿbÿdiliyinÿ kþklÿmiødir.

        Áó òàðèõè øÿõñèééÿòèí ìóñèãè ïîðòðåòè áÿäèè ÿñÿðëÿðäÿ áþéöê äþâëÿò ãóðóæóñó, áþéöê ñèéàñÿò÷è, õàëãûíà ñèéàñè âÿ ùöãóãè ìöñòÿãèëëèê áÿõø åäÿí òàðèõè øÿõñèééÿò, ùóìàíèñò, ñöëùñåâÿð âÿ âÿòÿíñåâÿð èíñàí, ìèëëè ëèäåð êèìè òÿñâèð îëóíìóøäóð. Ùåéäÿð ßëèéåâèí ìóñèãè ïîðòðåòèíèí áÿäèè ôîðìà âÿ êîìïîçèñèéàñû äà, áÿäèè èäåéà âÿ ìÿçìóíó äà ìöÿëëèôèí ÿñàñ èäåéà âÿ ìÿãñÿäèíÿ - ìÿùç Ùåéäÿð ßëèéåâèí òàðèõè øÿõñèééÿò âÿ ëèäåð îáðàçûíûí éàðàäûëìàñûíà âÿ òÿðÿííöìöíÿ õèäìÿò åäèðëÿð.

        Ùåéäÿð ßëèéåâèí òàðèõè øÿõñèééÿò êèìè ìóñèãèëè ïîðòðåòè âÿòÿí, Àçÿðáàéæàí îáðàçû êèìè ãàâðàíûëûð. Ìóñèãè ÿñÿðëÿðèíèí áåëÿ ãàâðàíûëìàñû Àçÿðáàéæàí, Ãàðàáàü, âÿòÿí, ìöñòÿãèëëèê, ãÿëÿáÿ ìþâçóëàðûíäà éàçûëàí ÿñÿðëÿðèí Ùåéäÿð ßëèéåâÿ ùÿñð îëóíìàñû èëÿ áàüëûäûð. Àçÿðáàéæàíûí, âÿòÿíèí, ìöñòÿãèëëèéèí ôîíóíäà éàðàäûëàí òàðèõè øÿõñèééÿò ïîðòðåòè âÿ ÿêñèíÿ, òàðèõè øÿõñèééÿòèí ïîðòðåòè ôîíóíäà éàðàäûëàí Àçÿðáàéæàí, âÿòÿí, ìöñòÿãèëëèê òÿðÿííöìö áó ïîðòðåðòèí êîìïëåêñ áÿäèè ãàâðàíûëìàñûíû òÿìèí åäèð. Áó ìÿíàäà òàðèõè øÿõñèééÿòèí ïîðòðåòè äèíëÿéèæèäÿ âÿòÿí, âÿòÿíäàøëûã, âÿòÿíïÿðâÿðëèê, âÿòÿí ñåâýèñè êèìè ùèññëÿð éàðàäûð.

        Áó ùÿãèãÿò þç èôàäÿñèíè Ìöñëöì Ìàãîìàéåâèí «Àçÿðáàéæàí» ìàùíûñûíäà òàïìûøäûð. Âÿtÿni tÿrÿnnön edÿn “Azÿrbaycan” mahnûsû - Azÿrbaycanûn sevgi dolu mþùtÿøÿm musiqili tÿrÿnnömö mÿhz Heydÿr ßliyevÿ hÿsr olunmuødur. Ìóñèãè èæòèìàèééÿòè õàòûðëàéûð êè, Bakûda Heydÿr ßliyevin dÿ iøtirak etdiyi konsertlÿrin birindÿ Möslöm Maqomayev “Azÿrbaycan” mahnûsûnû hÿlÿ sovet dþvðöndÿ Heydÿr ßliyevÿ hÿsð etdiyini a÷ûqlaìûøäû. Áó etiraf salondakûlarûn uzunmöddÿtli alqûøëàðû ilÿ qarøûëàíìûøäû. Ñàëîíó áöðöéÿí áó àëãûøëàð «Àçÿðáàéæàí» ìàùíûñûíûí Ùåéäÿð ßëèéåâÿ ùÿñð îëóíìàñûíà æÿìèééÿòèí ìöñáÿò ðÿéè, äîüìà ìöíàñèáÿòè äåìÿê èäè. Äèíëÿéèæèëÿð ìöÿëëèôèí èäåéàñûíû âÿ ñå÷èìèíè áó éîëëà äÿñòÿêëÿéèðäèëÿð. Sanki Möslöm Maqomayev “Azÿrbaycan” mahnûsûna mönasibÿtdÿ xalqûn illÿr uzunu örÿyindÿn, qÿlbindÿn ke÷ÿn bir hÿqiqÿti áÿéàí åòìèøäè.

        Àçÿðáàéæàí õàëãûíûí äillÿr ÿçbÿri olan ìÿøùóð “Azÿrbaycan” mahnûsûnûn Heydÿr ßliyevÿ hÿsr edilmÿsindÿ ö÷ bþyök mÿna vardûr. Birincisi, Azÿrbaycan adûnûn, âÿòÿíèí âÿ âÿòÿíÿ ñåâýèíèí Heydÿr ßliyev adûna bÿrabÿr tutulmasû; ikincisi, Heydÿr ßliyevin qÿlbindÿki incÿdÿn-incÿ vÿ hÿm dÿ sþnmÿéÿí alovlu Azÿrbaycan sevgisiíèí òÿðÿííöìö; ö÷öíæöñö, möÿllifin Heydÿr ßliyevÿ bir millÿt lideri, qurucu dþvlÿt xadimi vÿ sÿnÿtkarlarûn ÿziz dostu kimi sÿmimi sevgisi. Hÿr dÿfÿ bu mahnûnû eøidÿndÿ bir vÿtÿndaø kimi qÿlbimiz sþzlÿrÿ, øÿðùÿ sûümayan bþyök qörurla, fÿxarÿtlÿ dþyönör, azÿrbaycanlû olmaüûìûçëà, vÿtÿnimizlÿ qörrÿlÿíirik. Bu mahnû hÿr dÿfÿ sÿslÿnÿndÿ istÿr-istÿmÿz möüÿííèéÿ qoøulub daxilimizdÿ hÿmiøÿ yaøayan bu vÿtÿn nÿümÿsini oxuyuruq, milli mÿnliyimizi dÿ, milli kimliyimizi dÿ bu lirik, hÿm dÿ ÿçÿìÿòëè âÿ ãöðóðëó mahnûda yaøaäûrûq. Áu mahnûda Heydÿr ßliyevin adû ÷ÿkilmÿsÿ dÿ, onun ñåâýè äîëó ìåëîäèéàñûíäà, ðèòìèíäÿ, ùÿçèíëèéèíäÿ âÿ ìþùòÿøÿì áàøëàíüûæûíäà Ùåéäÿð ßëèéåâèí äàèì Azÿrbaycan sevgiñè èëÿ äþéöíÿí ãÿëáèíè, ãÿðèáëèêäÿ son nÿfÿsindÿ dediyi “Ayrûlarmû kþnöl candan, Azÿrbaycan, Azÿrbaycan” sÿsini åøèäèðèê. Áó ìàùíû ñÿñëÿíäèêæÿ, Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿçÿìÿòëè òàðèõè øÿõñèééÿò ïîòðòåðè ýþçöìöç ãàðøûñûíäà æàíëàíûð, áó ïîðòðåò âÿòÿí ñåâýèñèíäÿí éàðàíàí ìåëîäèê áîéàëàðëà ãÿëáèìèçäÿ, äöøöíæÿìèçäÿ, ùÿéàòûìûçäà ìèëëè ãöðóð âÿ øÿðÿô éàðàäûð, ìèëëè áèðëèéèìèçè äàùà ñàðñûëìàç åäèð.

        ßÄßÁÈÉÉÀÒ

1. Áó ìþâçóäà ÿòðàôëû áàõ: Àáäóëÿëèéåâ À.ß. Ùåéäÿð ßëèéåâ âÿ Àçÿðáàéæàí ìóñèãè ìÿäÿíèééÿòè. - «Ìóñèãè äöíéàñû», 2008, ¹ 1-2/35, ñ.4-18

2. Àáäóëÿëèéåâ À.ß. Öìóììèëëè ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí îáðàçû Àçÿðáàéæàí ïðîôåññèîíàë ìóñèãè èíæÿñÿíÿòèíäÿ. // Ýÿíæ òÿäãèãàò÷ûëàðûí öìóìðåñïóáëèêà åëìè êîíôðàíñûíûí òåçèñëÿðè. - Á., Ãàôãàç óíèâåñèòåòè, 2010.- ñ. 604-605

3. Àáäóëÿëèéåâ À.ß. Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿáÿäè õàòèðÿñè ìóñèãèäÿ.// Äîêòîðàíòëàðûí âÿ ýÿíæ òÿäãèãàò÷ûëàðûí ðåñïóáëèêà åëìè êîíôðàíñûíûí ìàòåðèàëëàðû. II æ.- Á., Òÿùñèë íàçèðëèéè, 2012. - ñ.342-345.

4. Êàçàíöåâà Ë.Ï. Ìóçûêàëüíûé ïîðòðåò. - Ì.: Êîíñåðâàòîðèÿ, 2009. 123 ñ.

5. Ðåëèíà Â.Ä. Ýñòåòè÷åñêèå îòíîøåíèÿ â ñèñòåìå îáùåñòâåííûõ îòíîøåíèé: Àâò.äèñ…êàíä. ôèëîñ.íàóê.-Ì.,1987; Ñêàëåöêèé Ì.Ï. Îá­ùåñòâåííîå ìíåíèå, åãî ìåñòî â ñòðóêòóðå îáùåñòâåííîãî ñîçíàíèÿ: Àâò. äèñ…êàíä. ôèëîñ.íàóê. - Ì.,1986.












Copyright by Musigi dyniasi magazine
(99412)98-43-70