ЭЮРКЯМЛИ БЯСТЯКАР ВЯ ИЖТИМАИ ХАДИМ ФИРЯНЭИЗ ЯЛИЗАДЯНИН СЯНЯТ ДЦНЙАСЫНА ДАЩА БИР НЯЗЯР
-
 

ЭЮРКЯМЛИ БЯСТЯКАР ВЯ ИЖТИМАИ ХАДИМ ФИРЯНЭИЗ ЯЛИЗАДЯНИН СЯНЯТ ДЦНЙАСЫНА ДАЩА БИР НЯЗЯР
Сяадят Тящмираз гызы

       Щюрмятли Фирянэиз ханым!

        Сизи, эюркямли мядяниййят вя инжясянят хадими, бястякар, педагогу йарадыжылыг эежянизин кечирилмяси мцнасибяти иля сямими гялбдян тябрик едирям!

        Сиз, дащи Гара Гарайев мяктябинин йетирмяси, Азярбайжан бястякарлыг мяктябинин эюркямли нцмайяндясисиниз. Сизин чохсащяли йарадыжылыьыныз, милли мядяниййят вя инжясянятимизя, тарихи янянянляримизя мцнасибятиниз щейранедижидир.

        Йаратдыьыныз щяр бир ясяр няинки Азярбайжанда, еляжя дя Вятянимизин щцдудларындан чох-чох узагларда милли мядяниййятимизи парлаг шякилдя тямсил едяряк юзцндя бюйцк мяняви вя яхлаги кейфиййятляри тяжяссцм етдирир. Мцбалиьясиз дейя билярям ки, дцнйанын онларла мютябяр консерт залыны, сящнясини фятщ едян бу ясярляр, сизин парлаг истедадыныз, бейнялхалг инжясянят аляминдя газандыьыныз нцфуз Азярбайжан мядяниййятинин, халгымызын милли сярвятидир.

        Щюрмятли Фирянэиз ханым!

        Сизя жан саьлыьы вя йени-йени йарадыжылыг уьурлары арзулайырам.

        Щюрмятля: Мещрибан Ялийева

        ЙУНЕСКО вя ИСЕСКО-нун хошмярамлы сяфири, Щ.Ялийев фондунун Президенти, Миллят Вякили ханым Мещзрибан Ялийева бу хош сюзлярини Фирянэиз ханыма 2007-жи илдя цнванладыьы мяктубунда гейд етмишдир. Бу фикирлярдя эюркямли бястякар, ижтимаи хадим Фирянэиз Ялизадянин йарадыжылыг хцсусиййятляри, онун Азярбайжан мядяниййятинин инкишафындакы ролу, йени вя ящямиййяти юз тяжяссцмцнц тапыр. Беля билирик ки, ханым Мещрибан Ялийеванын Фирянэиз Ялизадя щаггында дедикляри эюркямли сяняткарын йарадыжылыг фяалиййятиня щяртяряфли вя дольун мцнасибятин ифадясидир.

        Бюйцк щяйат вя йарадыжылыг йолу кечиб, зянэин сянят тяжрцбясиня малик олан Фирянэиз Ялизадя милли бястякарлыг мяктябинин яняняляриня сядагятля мцасир бястякарлыг техникасына йийялянмишдир. Одур ки, Фирянэиз Ялизадя кюкц дащи Цзейир Щажыбяйли тяряфиндян гойулмуш Азярбайжан бястякарлыг мяктябиня баьлы олан вя мцасир тялябляря жаваб верян ясярляри иля дцнйада шющрят газаныб. Онун ЙУНЕСКО-нун тясис етдийи «Сцлщ артисти» фяхри адына лайиг эюрцлмяси бу дейилянлярин яйани сцбутудур. Бунун цчцн дя щаглы олараг Азярбайжан халгы юз истедадлы ювлады вя фядакар сяняткары иля фяхр едир, гцрур дуйур.

        Фирянэиз Ялизадя зирвядя дуран сяняткардыр. Тябии ки, бу зирвяйя эялян йолун башланьыжы, ениши вя йохушу олуб. Бу эцн дя бу йол давам едир. Бу йолда Фирянэиз ханымын бялядчиси онун истедады, зящмяти вя бунларын сайясиндя йаратдыьы ясярляридир. Щансы ки, бу ясярляр йалныз бизим дейил, дцнйа халгларынын да мусиги хязинясини зянэинляшдириб. Бу йердя щямин ясярлярдян бир нечясинин адыны чякмяк йериня дцшяр. Беля ки, бястякарын «Муьамсайаьы», «Дярвиш», «Абшерон квинтети», «ъроссинэ», «Аь атлы яфсаняси», «Щабилсайаьы» ясярляри, «Бош бешик» балети, «Интизар» операсы вя с. сянят нцмуняляри онун эениш йарадыжылыг ахтарышларынын бящрясидир. Фирянэиз ханыма дцнйа мусигичиляри арасында нцфуз газандыран да бу вя йа диэяр ясярляридир. Бястякарын ясярляри милли яняняляря истинад едяряк сырф мцасир цслубда йазылыб. Бу фикри ясасландырмаг цчцн бязи ясярляря нязяр салаг:

        «Аь атлы яфсаняси» ясяриндя бястякар муьамла рок-мусигиси цслубуну цзвц шякилдя говушдурараг, бир нюв вокал силсиляни рок-опера ъанрына уйьунлашдырыб. «Аь атын яфсаняси» гядим Азярбайжан епосу «Китаби-Дядя Горгуд»ун гящряманлыг мотивляри иля ашыланыб. Бу ясяр халгын мярдлийини вя щцнярини юзцндя ещтива едяряк, ону йаделли ишьалчылардан азад етмиш аь атлы эянжин образыны тяжяссцм етдирир. Бу образы йаратмаг вя мязмуцну якс етдирмяк цчцн бястякар импровизасийа едилмиш халг мусигисинин эюзял мелодийаларыны мцасир рок-операнын динамик ритмляри иля цзвц сурятдя бирляшдирмяйя наил олмушдур. Бястякарын беля уьурлу ясярляр йаратмасынын ясас сябяби онун щям милли, щям дя мцасир мусиги янянялярини дяриндян билмяси вя онлары йцксяк профессионаллыгла узлашдырмаг бажарыьыдыр. Бу жящят Фирянэиз ханымын «Муьамсайаьы» симли квартетиндя дя айдын тязащцр олунур. Бурада мусиги Азярбайжан муьам яняняси цзяриндя гурулан дярин фялсяфи дцшцнжяляря малик бир ясяр кими инсанын цлви мянявиййата говушан анларындан бящс едир. Мцяллиф бу ясярдя муьамы йалныз инструментал ифачылыг нюгтейи-нязяриндян тяглидини ифадя етмишдир. Ясяр дахилиндя муьам интонасийаларындан ситат шяклиндя истифадя олунмаса да бястякар муьамын сяслянмя технолоэийасыны, онун характерик тембир ифадялилийини йарада билмишдир.

        Фирянэиз ханымын «Дярвиш» ясяри дя бу гябилдяндир. Бурада да муьам интонасийалары иля мцасир мусиги усуллары говушур. Ясярдя И.Нясиминин

        Мян ки, дярвишям, фягирям, падишащи-алямям,
        Рущи бирянэям, яэярчи-рянэя эирдим адямям

        гязялинин рущуну дяриндян дуйан бястякар буну мусигинин дили иля дя ифадя етмишдир. Бу бахымдан Фирянэиз Ялизадянин «Щабилсайаьы» ясяри дя хцсуси мцстясналыг тяшкил едир. Дцнйа шющрятли М.Растроповичин ифасында сяслянян бу ясяр Фирянэиз ханымын Азярбайжан халг мусигисинин ясасларыны йяни милли ладларымызы мцасир мусиги техникасы иля дольун тягдим едя билмясинин ифадясидир. Бу йалныз бястякарлыг техникасы дейил, бу щям дя Фирянэиз ханымын вятяндашлыг миссийасыны лайигинжя йериня йетирмяк, юз халгынын мусиги ирси вя сяняткарлыг хцсусиййятлярини дцнйа халгларына онларын гябул едяжяйи бир тярздя чатдырмаг бажарыьынын эюзял нцмунясидир. «Щабилсайаьы» ясяри дцнйанын мцхтялиф консерт салонларында мцвяффягиййятля динлянилиб. Ясяр щаггында харижи юлкя мятбуатында йцксяк фикирляр сюйлянилиб. Мясялян, Гярби Берлиндя кечирилян 36-жы Бейнялхалг инжясянят фестивалы чярчивясиндя «Шпиэел» гязетинин ижмалчысы бу ясяри «Фестивалын кяшфляри» сырасына дахил едяряк юз мягалясиндя беля йазыр: «Азярбайжан бястякарынын чохтяряфли вя зянэин бядии натурасы няинки композисийада щям дя ифачылыгда юзцнц бирузя вермишдир».

        «Музик унд Эюзелсафт» ъурналында ися беля йазылыр: «Композисийа санки динляйижиляри овсунламышды. Сящнядя санки бцтюв Азярбайжан халг чальы алятляри оркестри эюз юнцндя жанланырды. Биз еля бил щейрятамиз мусигисевяр халгын сясини ешидирдик».

        Фирянэиз Ялизадя бцтцн ясярляриндя Азярбайжанын сясини юз мусигиси иля дцнйайа йайыб. Одур ки, онун йарадыжылыьы щям юз юлкямиздя, щям дя дцнйада севилир вя щаггында дяйярли фикирляр сюйлянилир. Бу мянада дцнйа мусигичиляриндян Мистислав Растропович, Гред Дубински, Девид Щаррингтон, Софийа Губайдулина, Кайл Ганн вя башгаларынын адларыны сякя билярик. Щансы ки, онлар вя диэярляри Фирянэиз Ялизадя йарадыжылыьына бюйцк дяйяр верирляр.

        Фирянэиз ханымын сянят уьурлары онун йалныз бястякарлыьы иля дейил, мащир ифачылыьы иля дя сяжиййялянир. Беля ки, Фирянэиз Ялизадя пешякар вя устад пианочу кими щяля тялябялик илляриндян юз соло консертляриндя мцхтялиф бястякарларын ясярлярини ифа етмишдир. (О, консерваторийанын фортепиано (1970) вя бястякарлыг (1972) синифлярини фярглянмя дипломлары иля битириб)

        Фирянэиз ханым бястякарлыьын ахтарышлары иля бярабяр ифачылыгда да юзцнцн ориъинал цслубуну тапмышдыр. Онун йцксяк мусиги дуйуму ифа етдийи щяр бир ясярин идейасыны, мязмунуну, бядии ифадя васитялярини динляйижийя еля мцяллифин юзцнцн дцшцнжяляри иля цст-цстя дцшян дольунлуьу иля чатдырыр. Хцсусян мцасир бястякарларын ясярлярини ифа едян Фирянэиз Ялизадя дцнйанын мцхтялиф консер салонларында, мцхтялиф Бейнялхалг фестивалларда юз пешякарлыьы вя виртиоз ифачылыьы иля диггяти жялб етмиш, йцксяк мцкафатлара лайиг эюрцлмцшдцр. Бир сюзля, Фирянэиз ханымын йарадыжылыьында бястякарлыгла ифачылыг бирэя инкишаф едяряк бир-бирини тамамлайыр. Онун мусигинин мцхтялиф истигамятляриндя йяни бястякар, дириъор, ифачы, педагог кими чалышараг зирвяляри фятщ етмяси йцксяк вятяндашлыьынын ифадясидир. О, йаздыьы щяр бир ясярини юз халгына итщаф едяряк халгын тарихини, мядяниййятини, йашантыларыны мусиги дилиндя ифадя етмяйя чалышыр. Бу мянада бястякарын «Гарабаьнамя» ады иля йаздыьы «Интизар» операсы хцсуси олараг гейд едилмялидир. Чцнки бу ясяр щям Фирянэиз ханымын, щям дя либреттонун мцяллифи профессор Нярэиз Пашайеванын Гарабаь щясряти, Гарабаь нисэили вя о, мцгяддяс торпагда баш вермиш фажияляри дяриндян йашайараг сонда гялябянин олажаьына цмид щиссинин, никбин дцшцнжялярин мяжмусудур. Ясяр щяр ики мцяллифин вятян, торпаг севэисини юзцндя ещтива едир. Яминик ки, бу ясярин бядии эцжц ясрляр кечся беля бядхащ ермяни лоббисинин халгымыза гаршы дцшмянчилик мювгейини нясиллярин йаддашындан чыхармайажаг. Операда мусиги бядии мязмунун даща дяриндян ачылмасына хидмят едир. Бу да ясярин зянэин мусиги дилиндя юз яксини тапыр. Никбин щисслярля тамамланан опера инсанларда йцксяк мцбаризя рущу ашылайыр. Бу жящят дя Фирянэиз ханымын сямимиййятинин, йцксяк щуманист идейаларла баьлы щяйат амалынын, щяйат ешгинин ифадясидир. Еля бу шювгля дя, бу никбин дцшцнжялярля дя сяняткар фядакаржасына чалышараг, мядяниййятимизя вя дцнйа мядяниййятиня йени-йени тющфяляр вермяк амалы иля йашайыр.

        Фирянэиз Ялизадя бир ижтимаи хадим кими ятрафындакы инсанлары да бу идейайа сювг едир. Беля ки, о, 2007-жи илдян узун илляр (1974-дян) катиби олдуьу Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын сядридир. Бу илляр ярзиндя щямин тяшкилатын фяалиййяти даща да йцксяк сявиййяйя чатмышдыр. Бурада бястякарларын, мусигишцнасларын, ифачыларын йарадыжылыг вя хатиря эежяляри, йени няшр олунан китабларын тягдиматы, йубилей тядбирляри, бир сюзля, мядяниййят щяйатымызда баш верян наилиййятляря щяср олунан мярасимляр вя консерт програмлары кечирилир. Бу тядбирлярин щамысында шяхсян Фирянэиз ханым иштирак едяряк эялян гонаглары саламлайыр вя цряк сюзлярини сюйляйир. Беля тядбирлярдян бири дя еля Фирянэиз Ялизадянин юз йарадыжылыьындан бящс едирди. Беля ки, майын 29-да Азярбайжан Бячтякарлар Иттифагында щюрмятли сяняткарымызла чох мараглы бир эюрцш кечирилди. Бу эюрцшц Фирянэиз ханымын йарадыжылыг енсиклопедийасы адландырмаг оларды. Чцнки бу тядбирдя онун щяйат вя йарадыжылыг йолунун демяк олар ки, бцтцн тяряфляри юз яксини тапды. Яввяла, сяняткарын ирси щаггында чыхыш едян сянятшцнаслыг цзря фялсяфя докторлары бястякарлар Иттифагынын мясул катиби Лаля Щцсейнова, Ямякдар инжясянят хадими Зцмрцд Дадашзадя вя Щяжяр Бабайева Фирянэиз ханымын йарадыжылыг йолунун вя цслубунун айры-айры мягамларыны вурьуладылар. Бу эюрцшц даща да мараглы едян бястякарын мусигиси иди. Беля ки, онун мцхтялиф юлкялярдяки чыхышларындан вя ясярляринин ифаларындан ибарят видео чархлар тягдим олунду. Бу лентлярдя сяняткар щаггында дцнйанын мяшщур мусигичиляринин, о жцмлядян, узун илляр Бястякарлар Иттифагынын сядри олмуш унудулмаз Тофиг Гулийевин фикирляри юз яксини тапырды. Бу видео лентлярдя эюрдцкляримиз вя ешитдикляримиз Фирянэиз Ялизадянин сянят дцнйасынын мараглы сящифяляри иди. Биз дя бу сянят дцнйасынын бязи мягамларына нязяр салдыг. Щюрмятли сяняткарымыз Фирянэиз Ялизадяйя щяйатда узун юмцр, жан саьлыьы, йарадыжылыьынын бцтцн истигамятляриндя ися йени-йени уьурлар арзулайырыг.


МИЛЛИ ГУРТУЛУШ ЭЦНЦНЦН МУСИГИ СЯДАЛАРЫ
Туран Мяммядялийева

       2012-жи ил, 15 ийун...Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын игамятэащында йерляшян Ц.Щажыбяйли адына Консерт салонунун йыьжам залына топлашмыш аудиторийа Милли Гуртулуш байрамынын даща бир юзцнямяхсус гейдини йашады. Бу илки Гуртулуш Эцнцмцз Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын тяшяббцсц вя тяшкили алтында ийун айынын 12-16 тарихиндя кечирилян Эянж Бястякарларын ясярляриндян ибарят Пленумун сядалары алтында ваге олду. Пленуму ачан илк тядбир эянж бястякарларын иштиракы иля кечирилян мятбуат конфрансы иди ки, сонра цч эцн ярзиндя кечян консертлярля явяз олунуб, ийун айынын 16-да пленуму баьлайан сон динляйиш вя ясярлярин мцзакиряси иля баша чатды. Консертлярдя ифа едиляжяк ясярлярин ифасы Низами Зейналовун рящбярлик етдийи “Жон Темпо” мцасир мусиги ансамблына, еляжя дя пианочу, БМА-нын “Соло охума” кафедрасынын баш мцяллими Илащя Садыгзадяйя, БМА-нын тялябяляри пианочулар Ф.Щясянли, Э.Бякирова, Щ.Гасымзадя, виолончел ифачысы Ъ.Ялийева вя башгаларына щяваля олунмушду.

        Дцшцнцрям ки, бу мусиги щадисясини сейр етмяйя йыьышмыш динляйижи аудиторийасынын бир щиссяжийи кими бир фикри зянн едя билярям: мцасир мусиги ифачылары иля бястякарларын тимсалында йарадыжы эянжлярин ахтарышларыны динлямяк бизи бу консертляря йюнялдян башлыжа сябяб иди. Артыг беш илдир ки, мцасир мусиги сащясиндя чалышан эянж бястякарларымызын фяалиййяти, еляжя дя ил бойу кечирилян бир сыра мцасир мусиги тядбирляри сайясиндя бястякар йарадыжылыьынын мцщити дяйишмишдир. Щяля тялябялик илляриндян мцхтялиф яняняляри гаврамаьа жящд едян йени бястякарлар нясли юз йарадыжы ниййятлярини бажардыглары сурятдя нязяря чатдырмаьа чалышыр, юз йарадыжылыгларына гаршы диггятин зяифлямясиня йол вермирляр. Бундан ялавя, онлар ичярисиндя юлкямиздян щцдудларда юндяр йарадыжы лайищялярдя иштирак едиб вятянимизи таныданлар да вардыр. Тядбирин еля илк консертинин програмына нязяр салдыгда щямин истедадлы эянжлярин ясярлярини эюрмяк бизи севиндириб интизара кюкляди.

        13 ийун Ц.Щажыбяйли адына Консерт салонунда кечян илк ахшам бцтцнлцкля “Жон Темпо” ансамблына щяваля олунмушду. Репертуары ися А.Щажыясэярли, С.Гяни, А.Гямбярли, Т.Ибишов вя Ф.Аллащвердинин ясярляри тяшкил едирди. Адят цзря ясярлярин мцяллифляри вя цмуми жящятляри барядя мялуматы тягдим едян брошцрляр бу дяфя мусигишцнаслар тяряфиндян щяр ясярин ифасындан юнжя жанлы сурятдя ачыгланан биографик вя мязмун барядя гейдляр иля явяз едилмишди. Илк тядбирдя публика мусигишцнас, сянятшцнаслыг цзря фялсяфя доктору Лейла Зющрабова тяряфиндян верилян йыьжам шярщляр васитясиля мялуматландырылырды. Сонракы консертлярдя щямин апарыжы вязифясини ики мусигишцнас, сянятшцнаслыг цзря фялсяфя докторлары Сяадят Тящмиразгызы вя Ъаля Гуламова йериня йетирирди.

        Илк консертдян етибарян ясярлярин динляйиши заманы ясас тутдуьум бир принсипя - щеч бир мейара архаланмайараг, ясярин тябии, щяр щансы бир мящдудиййятдян азад шякилдя гавранылмасы принсипиня риайят едирдим. Беля ки, ясяр щяр щансы техниканын мящарятли тятбиги вя йа милли янянялярин мяхсуси сурятдя гавранылыб ифадя тапмасы, диэяр тяряфдян - мараглы образлар даиряси вя щисс гаммасынын интишары иля диггяти жялб едя биляр. Ян ясасы ися - мусигинин юзцняхас мяхфи дили васитяси иля бизляря чатдырдыьы месаъдыр вя йа гейри-ади ачыгламадыр. Одур ки, ясярляри хронолоъи ардыжыллыгда дейил, ян парлаг тяяссцратлар вя йа жанлы мараг доьурмуш нцмунялярдян башлайараг мцзакиря етмяйи мягсядйюнлц щесаб едирям.

        Бу бахымдан илк консертин ики ясяри цзяриндя ятрафлы дайанмаг истярдим. Зяннимжя, образ мязмуну, васитялярин парлаг жилаланмасы вя гурум дягиглийи етибариля Айаз Гямбярлинин “Нюгтяляря щялл олунмуш композисийа” вя Фирудин Аллащвердинин “Заманларын тоггушмасы” адлы ясярляри парлаг тяяссцратлар гойан юрнякляр иди. “Нюгтяляря щялл олунмуш композисийа” дюрд образ-сегменти тямсил едян алятлярин ясрарянэиз щармоник вящдят йаратмасы, сакит диалогдан тядрижян кцкряйяряк драматик тоггушмайа эялиб чыхан инкишаф хятти иля, еляжя дя тязадлы полифоник эюркями иля яламятдар иди. Гейд олунан “Жоллисион оф тимес” (бястянин ориъинал ады белядир) ясяриня мцяллифи Ф.Аллащвердинин вердийи анлатмада диггятялайиг вя олдугжа актуал фикир сяслянди. Бястякар мултикултурализм кими тязащцря мцсбят мцнасибятини билдириб, мядяниййятлярарасы гайнайыб-гарышма идейасыны дястякляйир вя буна бир шцар мянасы верир. Ясярин драматурэийасы тязадлы гаршылашдырма вя вящдятя эятирян сонуж принсипиня ясасланырды. Ясяри башлайан халис квинта цзяриндя гурулмуш вя, дцшцнцрям ки, “Сары эялин” халг мащнысынын башланьыж интонасийаларыны бизя ешитдирян мотив гядим архаик образы ифадя едирди - бу архаиклийи щям дя гядим мусигийя хас кярянай сигналларыны хатырладан валторнанын щай вермяси вурьулайырды. Нювбяти бюлмя сон дяряжя фяал вя дахилян зиддиййятли (бялкя дя мцряккяб чаьдаш мядяниййятляри тямсил едян) образы гаршы гойараг, сонра щяр ики башланьыжы тядрижян йахынлашдырыр. Сонуж - щяр ики образы там вящдятдя говушдуран космик идиллийа еффектини йарадыр. Сон бюлмянин башланьыжы Хяййам Мирзязадянин “Аь вя Гара” ясяриндян ясас образла баьлы щармоник модел иля тяяссцратлар ойадыр.

        Пленумун икинжи камера мусигиси ахшамынын програмына П.Ахундова, Ф.Фятуллайев, А.Гямбярли, Т.Гасымзадя вя Р.Щцсейнованын ясярляри дахил едилмишди. Консерт бирбаша йени бир мцяллифин ясяри иля башланды. Жялал Аббасовун йетирмяси вя АМК-нын ЫЫЫ курс тялябяси олан Фярид Фятуллайевин “Айын гаршысындан кечян булуд карваны” сярлювщяли пйеси олдугжа профессионал вя щяр барядя жилаланмыш тягдиматы иля хош тяяссцрат баьышлады. Щяжм етибариля хейли ящатяли олан бу композисийа серийа вя модал техникайа ясасланараг, олдугжа експрессив, бир гядяр О.Мессианын мусигисиня йахын мяхсуси рянэарянэлийя малик учуш аб-щавасыны жанландырырды. Бурада Илащя Садыгзадя (фортепиано партийасы) иля Низами Зейналовун (кларнет партийасы) щяссас вя сялигяли фразалашдырылмыш ифалары да бюйцк рол ойнады.

        Милли Гуртулуш Эцнцнцн юз тарихи - ийунун 15-дя Дювлят Орган вя Камера мусигиси залынын сящняси пленумун сон консертинин мяканы олду. Бурада В.Аллащвердийев, А.Мяммядова, Ж.Аллащвердийев, Р.Хялилов кими йеткин бястякарларла йанашы, йарадыжылыг йолуна йени гядям гоймуш эянжлярин - Э.Мирзяйева, К.Якбяров, К.Нясирлинин дя ясярляри ифа олунду. Сяслянян илк ясяр йеткин бястякарымыз, Ф.Гарайев синфинин мязуну, БМА-нын баш мцяллими Алийя Мяммядованын фортепиано прелцдляри иди. Дярин емосионал мязмунлу, щязин кядяр образы дашыйан бу миниатцрляр мцасир йазы цслубу зямининдя истифадя олунан неоромантик жизэиляри, санки романтизм дюврцня бир ещтирам щисси иля, йени бир тяфсир иля диггятялайиг иди. Милли цнсцрлярдян там мящрум олмасы онларын мисилсиз сурятлярля йадда галмасына щеч дя мане олмады. Диэяр йеткин бястякарымыз, мярщум И.Щажыбяйовун тялябяси Рцфят Хялиловун парлаг вя тязадлы милли-епик образлара хас фортепиано сонатинасы да тяравят эятирди. Унутмайаг ки, фортепиано муисигисинин жазибяси щямишя фярди дяст-хятли, мязмуна гялбян вармыш ифадан асылыдыр вя БМА-нын профессору, пианочу Цлвиййя Щажыбяйова она хас парлаг емосионал вя щяссас ифада бу ясярляри тягдим етди. Йекун консертдя даща бир йени ады юзцм цчцн кяшф етдим ки, бу да АМК-нын мязуну, щал-щазырда Алманийада тящсил алан Эцнай Мирзяйева иди. Эянж бястякар епик вя тямкинли лирик сяжиййяли квартети иля, хцсусян Ы щиссянин дольун епик-лирик образы иля йадда галды. (Консерти мяжбурян тярк етмяйим ужбатындан сонракы ясярляри динлямяк, яфсуслар ки, нясиб олмады).

        Даща щансы бястяляр хцсуси мараг доьурду? Сяид Гянинин анлашыглы мусиги дили вя щязин лиризми, интонасийа дольунлуьу иля сечилян “Рянэ” сярлювщяли композисийасыны гейд етмяк олар. Тащир Ибишов квартет щейятли “Кюч” пйесиндя ися сечдийи милли образа уйьун парлаг ащянэляри иля, еляжя дя милли щармоник моделляря сяпялянян (хцсусян сеэащ ладындан тюрянян) тембр-интонасийа дили иля мяхсуси милли сурят йаратмаьа мцвяффяг олду.

        Инди ися гысажа олараг, ясярлярин динляйиши ясасында эялдийим гянаятляри ачыглайым. Пленумун мящсулдар вя мараглы кечдийини щесаб едирям, беля ки, щям йеткин, щям дя йенижя аддымлар атан бястякарларын уьурлу ясярляри тягдим олунмушду. Хцсуси диггят йетирдийим бястякарларда - Айаз Гямбярли, Фирудин Аллащверди, Тащир Ибишов, Фярид Фятуллайев вя башгаларында бир жящяти вурьуламаг истярдим. Сюзсцз ки, ясяр цзяриндя ишляйяркян бу мцяллифляр бцтцн компонентляря - образ мцндярижясинин мусиги васитяляриля дцзэцн ифадясиня, мцвафиг тембр-сонор сечиминя вя форма дягиглийиня диггят йетирирляр. Лакин онларын ясярляринин мяхсуси бир сонор жялбедижилийи вардыр, щямчинин чохлайлы щармоник вя йа полифоник фактуранын щямащянэ тяшкили нязяря чарпыр. Щятта лазыми мягамда бу мцяллифляр милли мусиги хцсусиййятляриндян дя истифадя етмяйи бажарыр. Бу да ондан иряли эялир ки, онларын шагулилик дуйуму, шагули гурумлары дцрцст ешитмя габилиййяти итидир вя бу сябябдян щармоник дил цзяриндя нязарят онларда йахшыдыр.

        Диэяр тяряфдян, онларын ясярляринин дягиг ишлянилмиш образ мязмуну нязяря чарпыр. Бу сябябдян дя бястякарын бу вя йа диэяр техника нювцндян, яняняви вя йахуд мцасир йазы цсулундан истифадя етмяси юнямли дейилдир, ян ясасы - байаьы олмамаг шяртиля дцшцнцлмцш, парлаг да олмаса айдын дярк едиля билян образ башланьыжыдыр. Бурадажа мцяййян дахили зиддиййятя, даща дягиг - бястякар ниййяти-образ-мусиги дили бахымындан гейри-мцвафиглийя малик бязи ясярляря диггят йетирмяк истярдим, беля ки, щямин зиддиликляр сябябиндян бу ясярляря мцхтялиф бахышлар йаранмышды. Мясялян, Т.Гасымзадянин “Ву жумпра” ясяри гейри-ади драматурэийасы иля диггятялайиг иди: композисийа ики бярабяр щцгуглу форма вя образ йарадан елементя - жанлы сяс-ащянэ модели вя сцкута айрылан цнсцрляря ясасланырды вя хцсуси вурьулайым ки, бу ясярин ифадяли интонасийа тяшкили иля сечилян парлаг сонор жящяти пианочу Щумай Гасымзадянин дяриндян дуйдуьу ифасында лазыми тяфсирини газанды. Щятта мусигишцнас Зцмрцд Дадашзадя бу бахымдан мараглы бир гейдини мянимля бюлцшдц: “Т.Гасымзадянин ясяриндя мян килсядяки зянэ сясляри сайаьы эур сясляниш ешитдим, лакин бу эур, зянэвари сяслянмяляр рус бястякарларынын, мясялян Ращманиновун мусигисиндя олдуьу кими дейил, даща чох импрессионист бир эюркямдя юз ифадясини тапды”. Лакин бунунла йанашы, ясярин мцяллиф тяряфиндян дцшцнцлмцш бир гядяр Италийа мяишятиля баьлы образы, яэяр дцзэцн анлатылмышдырса, гятиййян юз ифадясини тапмады. Йяни образдан тяжриди щалда юз ясрарянэизлийи иля диггятялайиг бу ясяр образы иля тутушдурулдугда - там уйьунсузлуг якс етдирди. Бу хцсусиййят А.Щажыясэярлинин “Ашаьы мяртябя” адлы квинтетиня дя аид иди. Зяннимжя, эцндялик щяйатдан (тялябя мяишятиндян) мянимсянилмиш образа хидмят едян квинтетиндя мцяллиф даща мцасир тембр имканларындан, бир гядяр йумор щиссиля вя йахуд да тясвири-импрессионист йазы иля чякилмиш шаръ-лювщяжиклярдян истифадя едя билярди. Бир сюзля, сечилмиш мараглы, бялкя дя биографик образа мцвафиг цслуб вя йазы техникасы сечилмяли иди. Айрылыгда, ялбяття ки, ясяр щеч бир наразылыг доьурмайыб ряван сяслянирди.

        Инди ися бир важиб мясяляйя дя тохунаг. Ялбяття ки, мцасир мусиги ясярлярини ящатя едян эениш бир програмын ифа едилмяси мясулиййятини юз чийниня эютцрмяк - щяр щейятин иши дейилдир. Бу бахымдан “Жон Темпо” мцасир мусиги ансамблынын ящямиййяти, щазыркы дювр бахымындан, явязсиздир. Беля ки, щал-щазырда мцасир мусиги иля баьлы тядбирлярин щяйата кечирилмяси бу щейятсиз гейри-мцмкцндцр. Лакин ансамблын бязи чыхышлары, хцсусян дя эениш мигйаслы тядбирлярдя иштиракы заманы юнямли бир мясяля - щяр бир ясярин максимал дяряжядя образ-идейа мцндярижясиня уйьун ифасы мясяляси ортайа чыхыр. Йяни эениш мигйаслы тядбирляря - мцасир мусиги фестивалларына, пленумлара хцсуси щазырлашмаг, щяр бир ясярин мцвафиг нцансларда ифасы цзяриндя чалышмаг тяляб олунур. Якс тягдирдя консерт програмында сяслянян ясярлярин гавранылмасына хятяр йетириля биляр. Зяннимжя, щазыркы пленумда да мусиги ифасы заманы мцяййян техники гцсурлар нязярдян гачмады. Мясялян, Ф.Аллащвердинин, Т.Ибишовун ясярляринин ифасында мцяййян агоэик гцсурлар, щяддиндян чох аьырлашдырылмыш сяс тябири (“Кюч” композисийасында) нязяря чарпды.

        16 ийун пленуму баьлайан тядбир - даща бир нечя ясярин динляйиши вя тягдим едилян мусигинин мцзакиряси Бястякарлар Иттифагынын Конфранс залында кечди. Тцркяр Гасымзадянин ики оркестр пйеси динлянилдикдян сонра бцтцн пленум иштиракчылары юз фикир вя мцлащизялярини бюлцшмяйя башладылар. Бурада, мусигишцнас, сянятшцнаслыг намизяди, мцасир мусиги тядгигатчысы Зцмрцд Дадашзадянин фикри бизя мараглы олду: “Цмумиййятля, бу пленумда сяслянян бцтцн мусигини вя баш верян бцтцн щадисяляри алгышлайырам. Мяня пленумун бцтцн тядбирляриня эетмяк щягигятян дя хош иди. Зяннимжя, консертлярин програмы олдугжа дцзэцн сечилмишди. Щяр бир ясярин юзцнямяхсус мараглы мязиййятляри, йяни йахшы сяслянмяляр, узлашмалар варды. Лакин бцтцн бунлар рцшейм щалында иди: тяяжжцбляндирижи ясярляр вя йа бядии кяшфляр щяля ки, йох иди. Бунунла бащям, консертляр заманы юзцм цчцн ону кяшф етдим ки, бизим эянжляримиздя щягигятян дя бюйцк потенсиал вар, вя чох инанырам ки, орада цзя чыхан кичижик мараглы тапынтылар йахын эяляжякдя юз давамыны тапажаг. Бизим онлардан бядии жящятдян йцксяк сявиййяли ясярляри эюзлямяйя щаггымыз вар”. Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын сядри Фирянэиз Ялизадя мцзакиряйя йекун вураркян беля бир гянаятини ачыглады. Бястякарын фикринжя, пленумдакы бцтцн мусигинин йазы яняняляриня даир ики башлыжа истигамят - академик авангард вя милли яняняляря садиг классик мусиги мяжралары юзцнц бцрузя верирди. Лакин Фирянэиз ханымын вурьуладыьы кими, бу истигамятляр бир-бириндян тяжрид олунмуш щалда иди вя онлары бир ясярдя говушдурулмасына щяля ки щеч бир эянж бястякар наил олмамышды.

        Инди ися бу мусиги байрамынын сябябкарлары щаггында. Пленумун бу жцр уьурлу кечмясиндя, ялбяття ки, Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын сядри Фирянэиз ханым Ялизадя башда олмагла эениш ямякдаш щейятинин - бястякарларын, мусигишцнас вя ифачыларын явязсиз ролу гейд едилмялидир. Тядбирин хош тяяссцратлар доьурмасында бюйцк рол ойнамыш башлыжа иштиракчылара - ифачы щейятиня, конкрет олараг “Жон Темпо” ансамблына, мящарятли пианочуларымыз - БМА-нын профессору Цлвиййя Щачыбяйова вя “Соло охума” кафедрасынын баш мцяллими Илащя Садыгзадяйя, еляжя дя БМА-нын тялябяляри олан эянж ифачыларымыза юз тябриклярими цнванлайыр, онлара бундан да эюзял ифалар арзулайырам.


ШЯФИГЯ АХУНДОВА ИЛЯ ЭЮРЦШ
Сяадят Тящмираз гызы

       Азярбайжан бястякарлыг мяктябинин эюркямли нцмайяндяляри ичярисиндя Шяфигя Ахундованын хцсуси йери вя ящямиййяти вар. Шяфигя Ахундова Шяргдя опера йазан илк гадын бястякар кими мяшщурлашмыш вя юз ясярляри иля халгын севимлисидир. О, дащи Цзейир Щажыбяйли мяктябиндян дярс алмыш вя бу бюйцк шяхсиййятин йарадыжылыг ирсини лайигинжя давам етдирмишдир.

        Шяфигя Ахундова сюзцн ясл мянасында фядакар сяняткардыр. О, мусигинин мцхтялиф ъанрларына мцражият едяряк дяйярли сянят ясярляри йаратмышдыр. Бунлардан «Эялин гайасы» операсы, «Ев бизим, сирр бизим» опереттасы, 60-дан чох драм тамашаларына мусиги, чохлу сайда мащны вя романслар, инструментал ясярляр, халг чальы алятляри оркестри цчцн пйесляр вя диэяр сянят нцмуняляридир. Щансы ки, бу ясярлярдя Шяфигя Ахундованын бюйцк цряйи онун эюзял мелодийалары иля бирляшяряк халгын гялбиня йол тапмышдыр. Шяфигя Ахундова дейяндя дярщал инсанларын нязяриндя эюзял жамалы олан, мещрибан чющряли, истедады иля бярабяр бюйцк зящмят сащиби олан бир ханым, бир вятяндаш, бир сюзля, ясл шяхсиййят жанланыр. Еля Шяфигя ханымы халга севдирян дя щям ясярляри, щям дя бу йцксяк инсани дяйярляридир.

        Мусиги сянятимизя бяхш етдийи эюзял тющфяляря эюря Шяфигя ханым йцксяк фяхри адлара вя мцкафатлара лайиг эюрцлцб. О, яввялжя ямякдар инжясянят хадими, сонра халг артисти фяхри адларыны алмыш, Президент тягацдц иля тясис едилмиш вя «Шющрят» ордени иля тялтиф олунмушдур.

        Йашынын бу мцдрик чаьында да Шяфигя ханым сянят ешги иля йашайыр вя йазыб-йарадыр. О, халгла тямасда олмаьы юзцня бир сяняткар вя бир вятяндаш кими щям мяняви борж сайыр, щям дя бунунла гцрур дуйур. Одур ки, бу эцнцн бцтцн инжясянят хадимляри Цзейир бяй йадиэары олан вя эюзял ясярляр йарадан Шяфигя Ахундованы вахташыры олараг зийарят едир, онунла эюрцшляр кечирирляр. Бу йахынларда Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын да беля бир тяшяббцсц олду. Ряшид Бещбудов адына Мащны театрында Шяфигя Ахундованын зийалыларла эюрцшц кечирилди. Тядбири эириш сюзц иля ачан Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын сядри халг артисти, профессор Фирянэиз Ялизадя Шяфигя Ахундованын эениш йарадыжылыг ирсиня нязяр салараг онун Азярбайжан мусигисиндяки бюйцк хидмятляриндян данышды. Халг шаири Няриман Щясянзадя Шяфигя ханымын йарадыжылыьыны поезийанын дили иля шярщ едяряк онун шеиря мцнасибятини хцсуси вурьулады. Шяфигя Ахундовайа щяср олунан ясярлярдян «Няьмядир щяйат» адлы китабын мцяллифи сянятшцнаслыг цзря фялсяфя доктору Сяадят Тящмираз гызы да бястякарын щяйат вя йарадыжылыг ирси иля баьлы юз фикирлярини сюйляди. Тядбири идаря едян бястякарлар иттифагынын мясул катиби сянятшцнаслыг цзря фялсяфя доктору Лаля Щцсейнова сящнядя Шяфигя ханымла бирэя яйляшяряк она цнванланан суаллар ятрафында данышараг Шяфигя ханымла мараглы диалоглар йаратды. Бцтцн бу сющбятляри Шяфигя Ахундованын эюзял мащнылары мцшайият едирди. Беля ки, Республиканын ямякдар артистляри Эцлйаз вя Эцлйанаг Мяммядовалар, Эцлцстан Ялийева, мцьяннилярдян Елдар Ялякбяров вя башгаларынын ифасында Шяфигя ханымын мащнылары сяслянди. Тядбирин сонунда бюйцк бястякар, дцнйа эюрмцш мцдрик ханым Шяфигя Ахундова бир даща ону севян халга юз мящяббятини вя тядбир иштиракчыларына олан тяшяккцрлярини эюзял сюзляри иля ифадя етди. Онун дедикляриндян бир фикри хатырлайырыг. Шяфигя ханым инсанлара - «дойунжа йашайын, йансын чыраьыныз, эялсин сясиниз»-деди. Биз бу эюзял арзуну еля Шяфигя ханымын юзцня дя арзулайырыг.

СЯНЯТКАРА – ЕЩТИРАМЛА
Туран Мяммядялийева
(А.Дадашов йарадыжылыьына щяср олунмуш фестивалын тяяссцратлары)

       2011-жи ил декабр айынын даща бир мусиги тющфяси - 20-26 декабр тарихиндя кечирилян танынмыш истедадлы бястякарымыз, Ямякдар инжясянят хадими Азяр Дадашовун йарадыжылыьына щяср олунмуш фестивал иди.

        Азяр Дадашов щяля тялябялик илляриндян юз бястякар истедадыны парлаг бцрузя вермиш, устады Гара Гарайев тяряфиндян бюйцк цмидляр бясляйян эянж парлаг кадр кими танынмышдыр. Артыг эянжлик опусларындан башлайараг А.Дадашов фортепиано аляти вя симфоник оркестр цчцн мусиги цзря ян парлаг дясти-хятти, юзцнямяхсус тяфяккцрлц бир мцяллиф кими танытмышдыр. Ейни заманда А.Дадашовун кинофилмляр вя цшаглар цчцн мусигиси щямишя севилмишдир. Бястякара щяср едилян фестивалда да щямин йарадыжылыг сащяляри цзря бир сыра тядбирляр нязярдя тутулмушду.

        Нойабрын 20-и Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын конфранс салонунда старт эютцрян фестивал бястякарын йарадыжылыьына щяср олунмуш елми конфранс иля башлады. Конфрансын апарыжысы сянятшцнаслыг намизяди, профессор Земфира Гафарова олуб нювбя иля сюзц чыхышчылара верирди. Илк мярузячи кими конфрансы ачан мусигишцнас, профессор Имруз Яфяндийеванын мярузясиндя бястякарын ушаг мащныларына, онларын мелодик вя щармоник жящятляриня даир дягиг ачыгламалар юз яксини тапды. Ямякдар мцяллим, педагоъи елмляр доктору Видади Хялилов сямими нитгиндя А.Дадашовун ушаглар цчцн мусигисиндян, бу мусигинин гавранылма хцсусиййятляриндян сющбят ачды. Конфрансын щамыйа бюйцк зювг бяхш едян, онун мяхсуси лирик вя щяйатсевяр аб-щавасыны йарадан башлыжа компоненти - бястякар тяряфиндян жанлы сурятдя ройал архасында соло ифада сясляндирилян мусиги парчалары йягин ки, иштиракчылар вя динляйижи публикасы цчцн бу тядбири олдугжа мараглы етди. Беляликля, бястякарын юз ифасындакы сяслянян илк пйес “Даими ишыг” олду. Пианочу, БМА-нын досенти Лейла Мяммядялийева ифачы бахымындан Дадашовун ушаглар цчцн пиано мусигисиня нязяр салды. Бястякарын тялябялик чаьларына цз тутан ишыглы хатирялярля зянэин, ейни заманда онун вокал-симфоник йарадыжылыьына даир гейдляр дахил едян мярузя сянятшцнаслыг намизяди, БМА-нын профессору Лейла Мяммядовайа мяхсус иди. Онун ардынжа даща бир самбаллы ачыгламалар Наталйа Дадашова тяряфиндян сюйлянилиб, Азяр Дадашовун бир симфонист кими портретини йарадыб йумор чаларлы бир сонужла - Фярщад Бядялбяйлинин бястякара щяср едилян ити епиграфы иля тамамланды. Бу мягамда милли вя мязяли ъанр чаларына малик “Чайхана” Азяр мцяллимин фортепиано консертинин ифачысы олмуш пианочу, сянятшцнаслыг намизяди Зцлейха Байрамова да юз мярузясини бястякарын фортепиано консертляриня щяср едяряк онлара бир ифачы кими тядгиги нязяр салды. Бу сятирлярин мцяллифи ися А.Дадашовун кино муисигисинин бир сыра идейа-бядии жящятляриндян бящс едиб мярузясини “Шящярли бичинчиляр” вя “Мяканын мелодийасы” кинофилмляриндян фрагментлярин эюстяриши иля тамамлады. Нювбяти мусиги баьлайыжысы - “Фязанын мелодийасы” композисийасы олду. Вя сонунжу иштиракчы, сянятшцнаслыг намисзяди Цлвиййя Иманова конфранса гатылараг “бир тядгигатчы кими дейил, пярястишкар кими” сечдийи ракурсдан севэи вя сайьы долу сюзлярини мцяллифя етираф етди.

        Азяр Дадашов йарадыжылыьынын мяркязи хяттини - ушаглар цчцн йарадылмыш мусиги тяшкил едир. Ушаглар цчцн онларын гялбиня асанлыгла йол тапараг ян мцхтялиф ясярляр - няьмяляр, хорлар, фортепиано вя диэяр инструментал пйесляр бястялямяк, онларын тялябляриня мцвафиг мювзу вя образлар, ифадя васитяляри сечими щяр бястякара нясиб олан жящят дейилдир. Азяр Дадашова ися бу, фитри верилмиш истедаддыр. Тясадцфи дейил ки, фестивалын яксяр щиссясини тяшкил едян консертляр мящз бу сащяйя щяср едилмишди. 21 декабр БМА-нын Бюйцк залында кечирилян икинжи тядбир - бястякарын ушаглар цчцн бястялянмиш мащны вя камера-инструментал мусигисиндян ибарят иди. Консертин бирбаша мащны мусигисиндян - “Гызыл дан”, “Салам, Азярбайжаным!”, “Кюрпя эцллярик”, “Гарабаь байатылары”, “Щейдяр атамыз” кими патриотик юрняклярдян башламасы зала топлашмыш бцтцн аудиторийада хош емосийалар вя сямими алгышлар доьурду. Ясярляри ифа едян мусиги мяктяб шаэирдляринин - Бцлбцл адына орта ихтисас мусиги мяктябинин шаэирдляри Зцлейха Усубова (фортепиано), Жейла Сейидова (виолин), Азярбзайжан Дювлят Педагоъи Университетинин хору вя дириъор Марал Ялийева, щямчинин БМА-нын тялябяляри - Нижат Мяммядов (флейта), Нярэиз Кянэярли (фортепиано) бюйцк сяй вя парлаг ифалары иля сечилдиляр. Консертин сонуна йахын Ямякдар инжясянят хадими Цлвиййя Щажыбяйованын олдугжа дольун емосийалы ифасында сяслянян 3 фортепиано пйеси, Опера вя Балет театрынын солисти Фяридя Мяммядова (сопрано) вя бястякарын юз фортепиано мцшайиятиндя ифа едилян “Шцкцрляр олсун сяня” вокал силсиляси парлаг профессионал ифа кими йадда галды. Вя консерти битирян дириъор Тофиг Аслановун рящбярлик етдийи БМА-нын Камера оркестри шылтаг-мязяли образы иля залы жанландыран Консертино ясяри иля програмы тамамлады.

        “Ушаглар эяляжяйимиздир” башлыьы алтында 23 декабр Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын Цзейир Щажыбяйли адына Консерт салонунда кечирилян консерт дя уьурлу вя атяшин алгышларла гаршыланан бир мусиги эюрцшц олду. Бястякарын ян рянэарянэ образларда вя ъанрларда бястялянмиш ясярляри мцхтялиф мусиги мяктяб шаэирдляри тяряфиндян ифа едилирди вя зяннимжя айры-айры йанашма якс етдирян бу ифалар консертин эедишатыны мараглы едирди. Консертин иштиракчылары арасында №6, №21, №4, №16 Ушаг мусиги мяктябляринин шаэирдляри вя БМА тялябяляри фяал иштирак едирдиляр.

        Пиано цчцн ясярляр цстцнлцк тяшкил едирди: Айлин Вердийева (№6 мяктяб) Прелцд вя Багател миниатцрлярини, Дювлят Педагоъи коллежин ЫЫЫ курс тялябяси Цлкяр Гурбанова “Мязяли рягс” пйесини, Ламийя Мустафазадя (№16 мяктяб) 3 сайлы Фортепиано консертини, бястякарын юз шаэирдляри олан Яли Адыэюзялов вя Фяряж Салманов (№4 мяктяб) онун “Эюйчай рягси” вя “Дцшцнжя” пйеслярини ифа едиб А.Дадашовун фортепиано мусигисиня хас мязяли, скертсо рущлу, милли-ъанр сяжиййяли вя цлви-романтик образларыны жанландырдылар. Лакин тябии ки, фортепиано пйесляри камера ясярляри иля нюбяляшяряк ъанр тязады принсипи ясасында сяслянирди. Шейпур вя фортепиано цчцн “Марш” илк дяфя ифа едилиб, ориъинал щармоник дили вя тяравятли образы иля йадда галды. Виолин вя фортепиано дуети цчцн ики миниатцр, еляжя дя “Сюзсцз няьмя” пиано пйесляри истедадлы пианочу, Бейнялхалг мцсабигя лауреаты Тофиг Шыхыйев иля БМА-нын Ы курс тялябяси Осман Яййублунун илщамлы ифасында сяслянди. Консертдя фяал иштирак едян мяктябин хор щейяти дя (рящбяр Е.Мансурова, консертмейстер Н.Зейналова) бястякарын “Язиз Вятян” няьмяси иля халг мащнысы ишлямясини мящарятля ифа етди. Щямин мяктябин пиано синфинин шаэирдляри Анар Аббасов, Айна Йадиэарова, Сяид Казымов, Щямзя Иманлы вя наьара синфи шаэирди Жялал Казымовун бащям ифасындакы шух милли рянэарянэлийи иля сечилян “Газаьы” консерт пйеси консертя йекун вурду.

        Декабрын 26-сы бястякарын симфоник ясярляриндян ибарят фестивала сон вуражаг консерт, яфсуслар ки, техники сябябляр ужбатындан баш тутмады. Лакин бу фестивалын уьурлу кечиб, бизи хош, щяйат севэиси долу бир овгата кюклямяйя мане олмады. Чцнки щяйата, чочуглара, инсанлара, тябиятя, милли чаларлы мяишятя, щямишя вя щяр йердя инсана доьма олан ана тябиятя севэи - А.Дадашов йарадыжылыьынын, онун олдугжа цлви, сямими вя йумор гыьылжымлы мусигисинин мащиййятидир.

        Фестивал йалныз вя йалныз парлаг вя илщамландырыжы тяяссцратлар гойду. Азяр Дадашов мусигиси ися кичикйашлы мцхтялиф ифачыларын вя еляжя дя истедадлы тялябялярин симасында йени тяфсирчилярини газанды. Щюрмятли бястякарымыза даща да бюйцк йарадыжы уьурлар!


ЕЛЗА ИБРАЩИМОВАНЫН ХАТИРЯСИНЯ
Жейран Мащмудова

       Милли бястякарлыг мяктябинин бир чох йетирмяляри мащны ъанрынын инкишафында дярин из бурахмышлар. Онлардан бири дя Азярбайжанын халг артисти, бястякар Елза Ибращимовадыр. Елза ханым бир чох мараглы, йаддашлара щякк олунмуш мащны нцмуняляринин мцяллифи кими Азярбайжанда бу ъанрынын инкишафында ящямиййятли рол ойнамышдыр. Г.Гарайевин бястякарлыг синфинин йетирмяси олан Е.Ибращимованын мусигинин башга ъанрларында да, мясялян, бир сыра симфоник, камера-инструментал, сящня ясярляринин дя мцяллифи олмасына бахмайараг, онун мящз мащны ъанрында йаратдыьы нцмуняляр илк нювбядя диггяти жялб едир.

        Бястякарын щеч кимя бянзямяйян, фярди мащны цслубу мювжуддур. Онун мащныларыны динлядикдя, мелодийанын хцсуси ифадялилийинин, сечилмиш мятнин дярин мяналылыьынын шащиди олуруг. Мящз бу амилляр Е. Ибращимованын мащныларыны бир чох мяшщур мцьянниляр цчцн дяйярли етмиш вя онун ясярляри Р.Бещбудов, Ш.Ялякбярова, С.Гядимова, О.Аьайев, Е.Рящимова, И.Гулийева, Ф.Кяримова, А.Исламзадя вя бир чох башга мцьяннилярин репертуарынын бязяйи олмушдур.

        Е.Ибращимова юз мащныларында мцхтялиф шаирлярин мятнляриня мцражият едир. Онларын арасында Мяммяд Ращим, Бяхтийар Ващабзадя, Ялиаьа Кцрчайлы, Мяммяд Араз, Дямир Эядябяйли, Ващид Язиз, Рамиз Щейдяр, Ряфиг Зяка вя башгаларынын адларыны чякмяк мцмкцндцр. Мащны мятнляринин мусиги тяжяссцмц онларын мязмуну иля бирбаша баьлы олса да, бястякарын фярди дясти-хяттиндян иряли эялян бязи цмуми жящятляри гейд етмяк истярдик. Беля ки, Е.Ибращимова йаратдыьы мелодийаларда мятнин мисраларыны юзцнямяхсус шякилдя бюляряк, вурьулайыр. Йяни щяр мисранын уйьун эялдийи мелодик жцмляляр бир нечя ибаряйя бюлцнцр. Мелодийанын бу жцр гурулушуна бир чох мащныларда тясадцф олунур.

        Елза ханымын йарадыжылыьы даим мусиги ижтимаиййятинин диггят мяркязиндядир. Беля ки бир нечя ил юнжя Муьам театрында Елза ханымын 70 иллик йубилейи бюйцк тянтяня иля гейд олунмушдур. Дювлятимиз дя ханым-бястякарын йарадыжылыьына йцксяк гиймят вермиш, о «Азярбайжанын халг артисти» фяхри адына, Преидент тягацдцня лайиг эюрцлмцшдцр.

        Ики ай юнжя Елза Ибращимованын юлцм хябяри бцтцн мусигисевярляри сарсытды. Азярбайжан Бястякарлар Иттифагында тез-тез мусиги хадимляримизя, танынмыш бястякарлара щяср едилмиш мцхтялиф мараглы тядбирляр кечирилир. Бу эцнлярдя Бястякарлар Иттифагында Елза ханымын аным эежяси кечирилмишдир. Чох исти, сямими шяраитдя кечян эежяни эириш сюзц иля Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын сядри, халг артисти, профессор Фирянэиз Ялизадя ачараг, бястякарын шяхсиййяти вя ясярляри щагда юз фикирлярини билдирди. О Елза ханымы эюзял, тявазюкар инсан кими йцксяк гиймятляндирди.

        Бястякарын щяйат вя йарадыжылыьы щагда мярузя иля онун мащныларыны тядгиг етмиш мусигишцнас, Бакы Мусиги Академийасынын профессору Жейран Мащмудова чыхыш етди. О, Е. Ибращимова йарадыжылыьынын ясас истигамятляриня тохунараг, онун Г. Гарайевин лайигли тялябяляриндян бири олдуьуну эюстярди. Ж. Мащмудова мащны ъанрынын бястякарын щяйат вя фяалиййятиндя мцстясна ящямиййятя малик олдуьуну вурьулайараг, онун «Мещрибаным», «Мян сянин йанына гышда эялярдим», «Ютян эцнлярими гайтарайдылар…», «Сян бир няьмя, мян бир няьмя», «Эюзляримдян чякинмя», «О эюзляр», «Унудулмаз сянли эцнляр», «Сян йадыма дцшяндя» вя бир чох башга мащныларыны Азрбайжанын классик мащны ирсиня аид едилдийини сюйляди. Мусигишцнас Е.Ибращимованын лирик мащныларла йанашы, вятянпярвярлик рущлу бир сыра ясярлярин мцяллифи олдуьуну да билдирди.

        Елза ханымы узун илляр йахшы танымыш, онунла достлуг телляри иля баьлы, щямкар олан бир сыра мядяниййят вя инжясянят хадимляри эежядя юз фикирляри иля салона топлашан тамашачыларла бюлцшдцляр. Бястякарын йарадыжылыьыны вахтиля тядгиг едян Ямякдар инжясянят хадими, профессор И.Яфяндийева, бястякарлар Огтай Ряжябов вя Рущянэиз Гасымова, Елза ханымла бирэя мащнылар цзяриндя ишлямиш шаир Ващид Язиз, онун мащныларынын мащир ифачысы, халг артисти Флора Кяримованын хатиряляри марагла гаршыланды.

        Ону да гейд етмяк лазымдыр ки, натиглярин чыхышлары Елза Ибращимованын эюзял мусиги сядалары иля нювбяляширди. Халг артисти, мцьянни Айбяниз Щашымованын тялябяляриндян Тярлан Ейвазовун ифасында Б.Ващабзадянин сюзляриня йазылмыш «Йохлуьуну биля-биля», Бабяк Гулийевин ифасында Я.Кцрчайлынын сюзляриня «Эял барышаг», Айнишан Гулийеванын ифасында Д.Эядябяйлинин сюзляриня «Сян йадыма дцшяндя», Вцгар Агасийевин ифасында Б.Ващабзадянин сюзляриня «Булаг башында», Фярид Мяммядовун ифасында А.Абдуллайевин сюзляриня вахтиля Ряшид Бещбудовун бюйцк мцвяффягиййятля ифа етдийи «Ей Вятян» мащнылары, кларнет ифачысы Шярбят Рзагулийевин ифасында бястякарын мащныларындан попурри сяслянмиш, динляйижилярдя ян хош овгат йаратмышдыр. Эежядя щямчинин бястякарын видеоэюрцнтцляри, онун юз мащныларыны мцшайят етмясини тясвир едян кадрлар да ижтимаййятя тягдим олунмушдур.

        Эежянин кулминасийасы бястякарын аилясиня «Дядя Горгуд» милли фондунун вя «Азярбайжан Дцнйасы» бейнялхалг ъурналынын «Мещрибан ана» орденин тягдим едилмяси иля баьлы иди. Фондун президенти вя ъурналын баш редактору Елдар Исмайылов Елза Ибращимовайа юлцмцндян сонра бу фяхри орденин тягдим едилдийини елан едяряк, ханым-бястякарын тякжя истедадлы мусигичи дейил, эюзял ана олдуьуну да вурьулады. Тядбирин сонунда Елза ханымын гардашы Чинэиз Ибращимов Бястякарлар Иттифагынын Ц.Щажыбяйли адына салонуна топлашан динляйижиляр гаршысында чыхыш едяряк, бу тядбирин бцтцн тяшкилатчылары вя иштиракчыларына юз дярин миннятдарлыьыны билдирди.

        Тядбир йекунлашса да, эежяйя топлашанларын, Елза Ибращимова мусигисинин пярястишкарларынын цряйиндя щяр заман онун ясасян мящяббят лирикасына аид олан мащнылары, ифадяли вя дярин емосионал мязмунла зянэин мелодийалары йашамагда давам едяжяк.

«АЗЯРБАЙЖАН БЯСТЯКАРЛАР ИТТИФАГЫ: БЮЙЦК ЙОЛУН ТАРИХИ»
Наталйа Дадашова

       Танынмыш мусигишцнас, сянятшцнаслыг цзря фялсяфя доктору, Бакы Мусиги Академийасынын досенти Лаля Щцсейнованын бу йахынларда ишыг цзц эюрмцш китабы мящз беля адланыр. Бир чох елми вя публисистик мягалялярин, телевизийа верилишляринин мцяллифи олан Л.Щцсейнованын бу мювзуйа мцражият етмяси тясадцфи олмамышдыр. Азярбайжан Дювлят Консерваторийасынын тарих-нязяриййя факцлтясини 1985-жи илдя фярглянмя иля битирдикдян сонра о, еля щямин илдян Бястякарлар Иттифагында мяслящятчи кими ишлямяйя башламыш, щазырда ися Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын мясул катиби вя Идаря Щейятинин цзвцдцр. 25 илдян артыг бир дюврдя Иттифагын ишини дахилдян излямяк, билаваситя онун фяалиййятини мягаля вя ресензийаларында арашдырмаг имканы ялдя етмиш мусигишцнас нящайят, Бястякарлар Иттифагынын бюйцк тарихини санбаллы няшр щалында эерчякляшдирмяйя наил олмушдур.

        Еля бу сябябдяндир ки, Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын 75 иллик тарихини (1994-2009) мцфяссял сурятдя якс етдирян китаб бюйцк ичтимаи мараг вя резонанс доьурмушдур. Бурада илк дяфя олараг, юлкямизин мусиги щяйатында щяр заман юндя дуран бир тяшкилат щаггында эениш тарихи материаллар вя архив сянядляри топланыб цмумиляшдирилмишдир.

        Китабын гурулушунда жидди мянтиг эюзлянилиб: мцхтялиф дюврляря аид архив сянядляри, эюркямли сяняткарларын чыхышлары вя мягаляляри мцяллиф шярщляри иля цзви шякилдя узлашдырылмышдыр.

        Бястякарлар Иттифагынын тарихиндя цч тарихи мярщяляйя цйьун олараг тядгигатда цч фясил вардыр. Биринжи фясил «Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын йаранмасы вя тяшяккцлц тарихиндян» адланыб, 1930-1950-жи илляри ящатя едир вя билаваситя Ц.Щажыбяйлинин ады иля баьлыдыр. Мящз бу дювр китабда щаглы олараг «милли бястякар вя мусигишцнас кадрларын тярбийя олунмасында талейцклц бир дювр» кими вурьуланыр. Икинжи фясил - «Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын 1960-1980-жы иллярдя ясас фяалиййят истигамятляри» - «Гара Гарайев мярщяляси» кими мцяййян олунур. Бу дюврдя Иттифагын иши хцсуси бир вусят алараг бейнялхалг аренайа эениш чыхышы вя республиканын мусиги щяйатында ясас координасийа мяркязиня чеврилмяси иля сяжиййялянир. «Чаьдаш мцстягиллик дюврцндя Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын фяалиййяти» адланан цчцнжц фясилдя ися эярэин вя мцряккяб 1990- жы иллярдя тяшкилатын щяйатындан вя мцасир дюврдя (1990-2009) онун дирчялишиндян бящс олунур.

        Бу гиймятли няшрин тягдиматы 2012-жи ил апрелин 24-дя Хагани, 27 цнванында йерляшян вя узун фасилядян сонра юлкя Президенти Илщам Ялийевин эюстяриши иля йенидян гайтарылан Азярбайжан Бястякарлар Иттифагынын тарихи бинасында, Ц.Щажыбяйли адына Камера мусигиси салонунда баш тутду. Иттифагын сядри, халг артисти, профессор Фирянэиз Ялизадя мящз бу мцнасибятля юлкя башчысына миннятдарлыг сюзляри иля эириш нитгиня башлады. О вурьулады ки, «Лаля Щцсейнованын китабынын няшри - Бястякарлар Иттифагынын щяйатында чох бюйцк щадисядир, жцнки бурада мили бястякарлыг мяктябимизин тяшяккцлц вя инкишафы йени мараглы фактлар вя щадисяляр фонунда излянилир вя бизим гаршымызда мусиги тарихимизин намялум мягамлары ачылыр. Бурада гцрурлу сящифяляр чохдур вя биз инанырыг ки, йени тарихимиз эяляжякдя дя беля фактларла зянэинляшяжяк.»

        Бястякарларын, мусигишцнасларын, ифачыларын, диэяр йарадыжы иттифагларын, щабеля милли мяжлис цзвляринин иштирак етдийи тягдиматын ян тясирли вя щяйяжанлы аны - Ц.Щажыбяйлинин юлмяз «Короьлу» цвертйурасы, Г.Гарайевин «Йедди эюзял» балетиндян мяшщур Валс вя нящайят Ф.Ямировун тялатцмлц «Азярбайжан каприччиосунун» сядалары алтында китабын мцндярижяси, бурада топланмыш гиймятли фотошякиллярин слайд-шоу шяклиндя тамашачылара тягдим олунмасы иди. Мярасимдя чыхыш едян Бястякарлар Иттифагынын катиби, халг артисти, сянятшцнаслыг доктору, профессор Рамиз Зющрабов, Йазычылар Иттифагынын катиби, «525-жи гязет»ин редактору Ряшад Мяжид, тарзян, халг артисти, профессор Рамиз Гулийев, миллят вякили Ариф Рящимзадя китабын ящямиййятиндян вя мцяллифин уьурундан данышдылар.

        Китабын тягдиматы кичик консерт програмы иля баша чатды. Азярбайжан Дювлят Симли квартетинин (У.Сейидов, С.Мяммядова, В.Иманов, А.Милтых) ифасында Ц.Щажыбяйли, Г.Гарайев, Т.Гулийев ( мцьянни- Н.Кяримова), А.Ялизадянин ясярляри, щабеля Г.Исмайылова(сопрано) вя С.Ващабзадянин (метсо-сопрано) тяфсириндя Ф.Ялизадянин «Интизар» операсындан дует сяслянди.

        Сонда Лаля Щцсейнова Мядяниййят вя Туризм назирлийиня китабын ишыг цзц эюрмясиня эюря, Бястякарлар Иттифагынын рящбярлийиня вя коллективиня, Мусиги Мядяниййяти дювлят Музейиня вя Ц.Щажыбяйлинин Ев-музейиня эюстярдийи кюмяклийя эюря дярин тяшяккцрцнц билдирди. «Китабын арды олажагмы?» суалына, Лаля ханым беля жаваб верди: «Мцяллифин ким олмасындан асылы олмайараг, бу китабын мцтляг давамы олмалыдыр. Мцстягиллийимизин 20 или бизляря юз тарихимизи диггят вя гайьы иля йанашмаьы юйрядиб. Ону горуйуб эяляжяк нясилляря чатдырмаг мцгяддяс боржумуздур.»








Copyright by Musigi dyniasi magazine
(99412)98-43-70