ЗАМАН АЗЯРБАЙЖАН ТЕАТРЫНЫН ХЕЙРИНЯ ИШЛЯЙИР.
Ədalət Vəliyev
 

Язиз достлар, щюрмятли театрсевярляр!

         Бу эцн биз сон бир ил ярзиндя театр дцнйасында йашадыгларымыз, эюрдцкляримиз барядя данышмаг вя яслиндя тягвим илиня йекун вурмаг цчцн бурайа топлашмышыг. Сон иллярдя Азярбайжанда бцтцн сащяляри ящатя едян яламятдар щадисяляр фонунда мядяниййятдя дя баш верян просесляр, Авропа, дцнйа сявиййясиндя башланьыжы гойулан йениликляр бизя ясас верир ки, Милли Театр Фестивалынын баьланыш мярасиминдя ил ярзиндя нялярин баш вердийиня бир балажа екскурс едяк.

        Яслиндя инди йашадыьымыз просеслярин узун тарихи вар. Биз сакит, аьыр, лянэярли, амма бцтюв, жидди аддымларла юнжя улу юндяримиз Щейдяр Ялийевин, даща сонра ися онун сийаси вариси бизим мющтярям президентимиз жянаб Илщам Ялийевин Азярбайжан мядяниййятиня, Азярбайжан инжясянятиня диггяти, гайьысы сайясиндя бу эцн йашадыьымыз ана эялиб чыхмышыг.

        Сон илляр Азярбайжанда театр сянятинин инкишафы иля баьлы бир сыра фундаментал дювлят сянядляри гябул едилмишдир.

2006-жы илдя Азярбайжанда «Театр вя театр фяалиййяти щаггында» Азярбайжан Республикасынын Гануну гябул едилмишдир.

        2007-жи илдя Азярбайжан Республикасынын Президенти жянаб Илщам Ялийев театр сяняти иля баьлы даща бир юнямли сяняд - «Азярбайжан театр сянятинин инкишаф етдирилмяси щаггында» Сярянжам имзаламышдыр.

        Вя, нящайят, юлкя башчысы «Азярбайжан театры 2009-2019-жу иллярдя» Дювлят Програмыны тясдиг етмишдир.

        Милли мядяниййятимизин горунмасы, зянэинляшдирилмяси вя тяряггисиня хидмят едян театр, мусиги, тясвири сянят вя кино сащясиндя хцсуси наилиййятляр газанан истедадлы шяхслярин бядии ахтарышларыны дястяклямяк мягсядиля Мядяниййят вя Туризм Назирлийи «Зирвя» мцкафатыны тясис етмишдир. Бу мцкафат цч ил ярзиндя Театр сащяси цзря Эянж Тамашачылар Театрына, Опера вя Балет Театрына, Пантомима Театрына верилмишдир.

        Сон 5 ил ярзиндя дювлят театрларында 433 йени тамаша щазырланмышдыр. Онлардан 68-и Мядяниййят вя Туризм назирлийинин сифариши иля щяйата кечирилмишдир. Дювлят сифариши йолу иля щазырланан тамашалара бцджядян 1 036 380 (бир милйон отуз алты мин цч йцз сяксян) манат вясаит айрылмышдыр.

        «Театр вя театр фяалиййяти щаггында» Гануна уйьун олараг Азярбайжан Дювлят Академик Опера вя Балет Театрында вя Азярбайжан Дювлят Академик Милли Драм Театрында чалышан ишчилярин ямяк щагларына 100 фаиз ялавяляр едилмишдир. Апарыжы театрларын сийащысына дахил олан дюрд театр- Азярбайжан Дювлят Мусигили Комедийа Театры, Азярбайжан Дювлят Эянж Тамашачылар Театры, Азярбайжан Дювлят Рус Драм Театры вя Азярбайжан Дювлят Кукла Театры ишчиляринин ямяк щагларына ися 25 фаиз ялавяляр едилмишдир. Бу, театр ишчиляринин мадди-сосиал рифащынын йахшылашдырылмасы истигамятиндя атылан нювбяти уьурлу бир аддымдыр.

        Дювлят Програмына уйьун олараг Азярбайжан Дювлят Кукла Театрынын, Азярбайжан Дювлят Рус Драм Театрынын, Азярбайжан Дювлят Эянж Тамашачылар Театрынын, Азярбайжан Дювлят Академик Милли Драм Театрынын биналарында йцксяк сявиййядя тямир-бярпа вя йенидянгурма ишляри апарылды вя щямин биналар истисмара верилди.

        Програм чярчивясиндя Азярбайжан Дювлят Рус Драм Театрынын, Азярбайжан Дювлят Кукла Театрынын, Нахчыван Дювлят Мусигили Драм Театрынын, Эянжя Дювлят Драм Театрынын, Лянкяран Дювлят Драм Театрынын вя Шяки Дювлят Драм Театрынын няздиндя студийалар фяалиййятя башлады. Мусигили Комедийа Театрында вя Пантомима Театрында студийаларын ачылмасы да нязярдя тутулур.

        Бу сярянжамлар Азярбайжанын театр аляминдя бир чох юнямли щадисялярин юнцня бир «илк» сюзц йазды.

        Илк дяфя олараг истедадлы эянжляр бюлэяляря езам едилди ки, дювлят сифаришляри иля тамашалар щазырласынлар. Беляликля, Эцнйа Сяттарова Газах Дювлят Драм Театрында Ф.Мустафанын «Гарышга тяляси», Эцмращ Юмяров Лянкяран Дювлят Драм Театрында Я.Ямирлинин «Онун ики габырьасы», Шащбаз Рясулов Шяки Дювлят Драм Театрында М.Ф.Ахундзадянин «Щекайяти Молла Ибращимхялил кимйаэяр», Ирадя Эюзялова Эянжя Дювлят Драм Театрында И.Яфяндийевин «Гярибя оьлан» ясярляриня мараглы гурулушлар вердиляр.

        Илк дяфя олараг Бакыда Милли Театр Эцнцня щяср олунмуш эянж реъиссорларын йарадыжы ишляриндян ибарят “Йени театр” Республика Фестивалы кечирилди. 2007-жи ил март айынын 10-дан 17-дяк давам едян фестивалда Азярбайжан Дювлят Академик Милли Драм Театры Ъ.Коктонун «Инсан сяси», Азярбайжан Дювлят Эянж Тамашачылар Театры Я.Щагвердийевин «Пяри Жаду», А.С.Пушкинин «Тахт-таж, Дадон вя Шамахы шащзадяси», Эянжя Дювлят Драм Театры И.Яфяндийевин «Гярибя оьлан», Сумгайыт Дювлят Мусигили Драм Театры Н.Думбадзенин «Аь байраглар», Шяки Дювлят Драм Театры М.Ф.Ахундзадянин «Молла Ибращимхялил кимйаэяр», Лянкяран Дювлят Драм Театры Я.Ямирлинин «Онун ики габырьасы», Газах Дювлят Драм Театры Ф.Мустафанын «Гарышга тяляси», Иряван Дювлят Азярбайжан Драм Театры Ифтихарын «Дан йери сюкцляндя», Азярбайжан Дювлят Кукла Театры халг наьыллары ясасында «Яляддин», Азярбайжан Дювлят Пантомима Театры Н.Гярибованын «Йол», Бакы Бялядиййя Театры Ъ.Б.Молйерин «Дялядуз», «Йуь» Дювлят Театры Н.Гоголун «Вий», «Ибрус» Театры Ъ.Коктонун «Тянща сяс», Азярбайжан Театр Хадимляри Иттифагынын Йарадыжы Эянжляр Мяркязи Г.Сяидин «Яли вя Нино» тамашалары иля чыхыш етмишляр.

        Бакыда (2008) вя Гахда (2010) илк дяфя олараг Кукла Театрлары Щяфтяси тяшкил едилди. Фестивал чярчивясиндя Азярбайжан Дювлят Кукла Театры Я.Оружун «Зынгыровлу пишик», К.Шащмярданын «Аь вя Гара», Гах Дювлят Кукла Театры рус халг наьылы ясасында «Турп», А.Пушкинин ейниадлы ясяри ясасында «Гызыл балыг», Эянжя Дювлят Кукла Театры халг наьылы ясасында «Шянэцлцм, Шцнэцлцм, Мянэцлцм», Р.Сямяндярин «Чятин мясяля», Нахчыван Дювлят Кукла Театры Ж.Мяммядгулузадянин «Чай дястэащы», С.Жанбахшыйевин «Жик-жик ханым», Салйан Дювлят Кукла Театры А.Шаигин «Данышан кукла», З.Нуругызынын «Эялинжикляр» тамашаларыны нцмайиш етдирмишляр.

        Илк дяфя олараг Азярбайжан театрларында мцхтялиф сащяляр цзря чалышан истедадлы эянжляр харижи юлкялярдя тяжрцбя кечмяйя йола салынды. «Йуь» Дювлят Театрынын ряссамы Умай Щясянова Алманийанын Дцсселдорф шящяриндя «Деутсже Опер ам Рщеин» Театрында, Ирадя Эюзялова В.Мейерхолд адына Москва Театр Мядяниййяти Мяркязинин реъиссорлуг ихтисасы цзря магистратура пиллясиндя, Эцнай Сяттарова Анкара Дювлят Театрында, Турал Мустафайев Краков Милли Театрында, Микайыл Микайылов Прага Милли Театрында, Елвин Мирзяйев Свердловск Дювлят Академик Мусигили Комедийа Театрында, Академик Милли Драм Театрынын ишыг сехинин ряиси Рафаел Щясянов вя Эянж Тамашачылар Театрынын ишыг сехинин ряссамы Вадим Кусков Ш.Руставели адына Эцржц Дювлят Академик Драм Театрында тяжрцбя кечдиляр.

        Илк дяфя олараг “Театр эюршцляри” Бейнялхалг лайищяси эерчякляшдирилди. 30 иллик фасилядян сонра мяшщур Руставели Театры И.Чавчавадзенин «О инсандырмы?», Д.Клдиашвилинин «Дариспанын изтираблары», У.Шекспирин «Щамлет» тамашалары иля Бакыйа гастрол сяфяриня эялди. Сяфяр дцнйа шющрятли реъиссор Роберт Стуруанын 70 иллик йубилейиня щяср олунмушду.

        «Азярбайжан театры 2009-2019-жу иллярдя» Дювлят Програмы чярчивясиндя Бакыда илк дяфя «Дцнйа театр просеси ХХЫ ясрдя: проблемляр, перспективляр вя алтернативляр» адлы Бейнялхалг Театр Конфрансы кечирилди. Конфрансда Русийадан, Эцржцстандан, Тцркийядян, Ирандан, Алманийадан, Инэилтярядян, АБШ-дан, Канададан, Сингапурдан, Тунисдян, Щон-Конгдан, Австрийадан, Чиндян, Франсадан, Естонийадан, Беларусдан, Корейадан, Сингапурдан, Омандан, Газахыстандан, Гырьызыстандан, Литвадан, Молдовадан, Кцвейтдян, Сяудиййя Ярябистанындан, Йунаныстандан - бир сюзля дцнйанын 30 юлкясиндян 75 няфяр танынмыш театр мцтяхяссисляри, алимляр, реъиссорлар, балетмейстерляр, продцсерляр иштирак етдиляр. Конфранс чярчивясиндя Мишел Ваис (Канада) театр тянгидиндян, Питер Голдфарб (АБШ) актйор сянятиндян, Иосиф Йусупов (АБШ) театр ряссамлыьындан, Ирина Круъилина (АБШ) театр эейиминдян, Рут Марграфф (АБШ) драматурэийадан, вокал сянятиндян, Роберто Вареа (АБШ) мцасир театрдан, Даниел Бянкс (АБШ) йени театр ъанрларындан семинарлар кечирдиляр.

        Азярбайжана харижи юлкялярдян, о жцмлядян йахын хариждян - МДБ мяканындан танынмыш реъиссорлар, ряссамлар, балетмейстерляр хореографлар дявят етдик. Финландийадан Камран Шащмярдан, Беларусийадан Наталийа Башева, Русийадан Бениамин Филштински, Дмитри Бертман, Татйана Мелникова, Татйана Тараканова, Искяндяр Сакайев, Серэей Гритсай, Сергей Йунгас, Васили Медведев, Николай Третйак, Лилийа Сабитова, Эцржцстандан Эеорэи Алексидзе, Гоча Капанадзе, Тажикистандан Султан Усманов, Юзбякистандан Фирудун Сяфяров, Украйнадан Валентина Река, Татйана Боровик тяряфиндян щазырланан тамашалар бюйцк марагла гаршыланды.

        Зяннимжя, сон беш ил ярзиндя цмумян театр сащясиндя баш верянляр, доьрудан бир ингилабдыр. Чцнки, бялкя дя онилликляр ярзиндя эюрцляжяк ишляр сон беш ил ярзиндя эюрцлдц.


        Бу эцн Мусигили Комедийа Театрында тямир-бярпа ишляри апарылыр. Минэячевир Театры тямир-бярпа ишляринин сон дюврлярини йашайыр. Биз дахили имканлар щесабына Пантомима Театрынын бир щиссясини бярпа едиб тамашачыларын вя театрсевярлярин ихтийарына вермишик. Сумгайыт театрынын 40 ил ярзиндя щялл олунмайан бина мясяляси кюклц шякилдя щялл олунду, театрын бу эцн артыг юз цнваны вя бинасы вар. Иряван Дювлят Азярбайжан Драм Театрынын узун иллярдян бяри бинасызлыг шяраитиндя давам едян гачгынлыг щяйатына сон гойулду вя юлкя башчысынын тапшырыьына ясасян Дювлят Нефт Ширкяти уникал бир бинаны бу театра верди. Лап бу эцнлярдя Шуша театрынын бина мясяляси щялл олунду. Фцзули Театры мцвафиг бина иля тямин олунду. Эцман едирям ки, эялян ил Аьдам Театрынын бинасынын вя Мусигили Комедийа Театрынын бинасынын ясаслы тямир вя бярпадан сонра ачылышында иштирак едяжяйик. Опера вя Балет Театрынын ясаслы шякилдя йенидян гурулмасы цчцн лайищя-смета сянядляри щазырланыр вя театр 2011-жи илдя ясаслы тямиря дайандырылажагдыр.

        Театрларда кадр ислащатлары давам едир. Сон бир илдя бир чох театрларда директор, баш реъиссор корпусу ясаслы шякилдя дяйишдирилиб вя бу просес давам едяжяк. Ямякдар Артист Лоьман Кяримов Шуша Дювлят Мусигили Драм Театрына, Ямякдар Инжясянят Хадими Оруж Гурбанов Иряван Дювлят Азярбайжан Драм Театрына, Эцмращ Юмяров Эянжя Дювлят Драм Театрына, Эцнай Сяттарова Минэячевир Дювлят Драм Театрына баш реъиссор, Исрафил Исрафилов Милли Драм Театрына, Елман Ряфийев Пантомима Театрына, Щясян Щясянов Минэячевир Театрына директор тяйин олундулар.

        Ютян илляр ярзиндя республика театрлары дцнйанын 20-дян артыг юлкясиндя - Алманийада, Тцркийядя, Русийада, Татарыстанда, Беларусда, Эцржцстанда, Франсада, Мяракешдя, Финландийада, Иранда, Мисирдя, Щолландийада, Естонийада, Болгарыстанда, Украйнада, Исвечрядя кечирилян Бейнялхалг тядбирлярдя юлкямизи ляйагятля тямсил етмишляр. <бр><бр>         Азярбайжана дцнйанын мцхтялиф юлкяляриндян танынмыш театр коллективляри гастрол сяфяриня эялиб. Бунларын арасында А.П.Чехов адына Молдова Дювлят Рус Драм Театрыны, Шота Руставели адына Эцржцстан Дювлят Академик Драм Театрыны, Галина Вишневскайанын Опера Мяркязини, Сяудиййя Ярябистанынын “Модерн” Театрыны, Москванын “Геликон Опера” Театрыны, Татарыстанын Галияскяр Камал адына Дювлят Академик Драм Театрыны, Естонийадан “Дреам фабрик” Кукла Театрыны, Истанбул Бюйцк Шящяр Бялядиййя Театрыны вя онларын нцмайиш етдикляри “Дилсиз гугу”, “Иоланта”, “Кармен”, «Салам, мян сизин халанызам», «Гадынсайаьы ойун», «Мящяббят жазибяси», «Алты няфяр цчцн эежя койняйи» тамашаларарыны хцсуси гейд етмяк лазымдыр.

        Театр тарихиндя илк дяфя олараг апарылан йени ислащатлара уйьун олараг Академик Драм Театрынын труппасы бцтювлцкля бурахылажаг. Жянаб назирин имзаладыьы ямря ясасян декабр айынын 30-дан Милли Академик Драм Театрына мцсабигя йолу иля ишя гябул апарылажаг. Мцсабигядя диэяр театрларын актйорлары, сянят адамлары иштирак едя билярляр. Биз йахын эяляжякдя реъиссорларын мцасир дцнйада олдуьу кими гонорар системиня кечид мясяляляри щялл едяжяйик.

        Сон беш илдя 366 няфяр сянят адамы юлкя башчысынын сярянжамы иля йцксяк фяхри адларла тялтиф олунублар. Щяр ил 100 няфяр истедадлы сянят адамы Президент тягацдцня лайиг эюрцлцр. Бу мцддят ярзиндя 28 няфяря орден верилиб. Йцзлярля инсанын мянзил вя диэяр проблемляри щялл олунуб. Щяр ил Азярбайжан сяняти гаршысында фювгяладя бюйцк хидмяти олан шяхсляр юмцрлцк Президент тягацдц аланлар сийащысына дахил едилирляр.

        Театрларын мадди-техники базасынын мющкямляндирилмяси мягсяди иля Азярбайжан Дювлят Академик Опера вя Балет Театры, Азярбайжан Дювлят Эянж Тамашачылар Театры, Азярбайжан Дювлят Рус Драм Театры, Азярбайжан Дювлят Кукла Театры, Шуша Дювлят Мусигили Драм Театры, Шяки Дювлят Драм Театры, Эянжя Дювлят Драм Театры, Лянкяран Дювлят Драм Театры, Газах Дювлят Драм Театры няглиййат васитяляри иля тямин олунмушлар.

        Бизим эюркямли театршцнасларын, театр сяняти иля мяшьул олан алимлярин йаздыьы «Мещди мцяммасы», «Орта ясрляр йахын вя Орта Шярг юлкяляриндя театрын тязащцр формаларынын поетикасы» (мцяллиф Айдын Талыбзадя), «Дюрдцнжц юлчцнцн рянэляри» (мцяллиф Мярйям Ялизадя, «Опера вя Балет Театрынын 100 иллийи», «Иряван Театрынын 125 иллийи» (мцяллиф Илщам Рящимли) «Нахчыван Театрынын 125 иллийи» (мцяллифляр Илщам Рящимли, Жялил Вязиров), «Сящня сяадятимдир» (мцяллиф Рафиг Рящимли), китаблары Мядяниййят вя Туризм Назирлийинин дястяйи иля ишыг цзц эюрцб. «Йениляшян мядяниййят, йениляшян мяканлар» ады алтында тямирдян чыхмыш биналар - Азярбайжан Дювлят Эянж Тамашачылар Театры, Азярбайжан Дювлят Рус Драм Театры, Азярбайжан Дювлят Кукла Театры щаггында силсиля китаблар няшря щазырланыр.

        Театр, консерт мцяссисяляринин йубилейлярини гейд етмяйи дцшцнцрцк. Гаршыда бюйцк тядбирляр, бюйцк йубилейляр вар. Эюркямли сяняткарларын бир нечясинин йубилейи кечириляжяк. Азярбайжан театр сянятинин корифейляри Адил Исэяндяров, Ялясэяр Ялякбяров Академик Драм Театры иля баьлы шяхсляр олуб, биз бу тядбирляри кечирмяк цчцн театрын йенидян фяалиййятя башламасыны эюзляйирдик вя бу просес давам едяжяк. Декабр айынын 21-дя 1920-жи илин декабр айында ясасы гойулмуш Азярбайжан Дювлят Рус Драм Театрынын 90 иллик йубилейи, даща сонра Азярбайжан Дювлят Мусигили Комедийа Театрынын 100 иллик йубилейи кечириляжяк.

        Дювлят сифаришляри иля щазырланан тамашаларын сайы артыб. Бялкя дя 5 ил, 10 ил яввял буну анжаг арзуламаг оларды. Амма бу илин доггуз айы ярзиндя 27 дювлят театрында 49 тамашайа гурулуш верилмишдир, онлардан 13 тамаша дювлят сифариши иля щазырланыб. Азярбайжан Дювлят Академик Милли Драм Театрында Е. де Филиппонун «Оьру жяннятдя», Азярбайжан Дювлят Рус Драм Театрында Р.Куинин «Субай такси сцрцжцсц», Ъ.Расинин «Федра», У.Шекспирин «Йай эежясиндя йуху», Азярбайжан Дювлят Эянж Тамашачылар Театрында Ч.Диккенсин «Оливер Твист», Азярбайжан Дювлят Кукла Театрында Ц.Щажыбяйлинин «О олмасын, бу олсун», Азярбайжан Дювлят Мусигили Комедийа Театрында Ц.Щажыбяйлинин «Яр вя арвад», Эянжя Дювлят Драм театрында Ъ.Роменин «Кнок вя йа тиббин тянтяняси», Сумгайыт Дювлят Мусигили Драм Театрында Т.Жуженоьлунун «Зийарятчи», Нахчыван Дювлят Мусигили Драм Театрында М.Нясирлинин «Гюнчябяйим няьмяси», Гах Дювлят Кукла Театрында С. вя Л.Латыповларын «Крал вя якс-сяда», Нахчыван Дювлят Кукла Театрында Ц.Щажыбяйлинин «Аршын мал алан», Азярбайжан Дювлят Пантомима Театрында А.Шаигин «Тыг-тыг ханым» вя с. тамашалара гурулуш верилмишдир.

        Илин сонунадяк бу рягям артажагдыр. Шцбщясиз ки, бу тамашаларын щамысы уьурлу дейил, ола да билмяз. 100 пйес 100 уьурлу тамаша демяк дейил. Щятта дцнйанын ян инкишаф етмиш вя мин иллик театр тарихи олан юлкяляриндя дя беля дейил. Инэилтярядя Шекспир Театрында щятта Шекспирля баьлы щазырланан бцтцн тамашалар инэилислярин вя цмумян тамашачыларын йаддашында галмыр. Тамашанын арайа-ярсяйя эялмяси ися онун уьурлу олмасы, юлкянин дахилиндя вя даща сонра хариждя, даща сонра дцнйада таныдылмасы бу юзц бюйцк бир елмдир, бюйцк бир юмцрдцр, бюйцк бир сянятдир. Биз юлкя башчысынын вя бцтювлцкдя дювлятин мядяниййятя олан диггяти, гайьысы сайясиндя илк пилляляря гядям гойуруг.

        Мцстягиллийимизин илк 5-6 илиндя юлкямизин ня гядяр бюйцк проблемлярля гаршылашдыьыны щамымыз билирик. Улу юндяр Щейдяр Ялийевин Азярбайжанда сабитлик, ямин-аманлыг йаратмаг цчцн няляря гатлашдыьынын щамымыз бу вя йа диэяр мянада шащиди олмушуг.

        Бу бахымдан яслиндя сон 10-15 ил ярзиндя театрымызын кечдийи юмцр йолу мин иллик театр тарихи олан мцяййян юлкялярин театр йолуна бярабярдир. Яэяр биз тярязинин эюзцня онларын сон 50 илдя ялдя етдикляри уьурлары вя бизим сон беш илдя ялдя етдийимиз наилиййятляри гойсаг Азярбайжан тяряфи хейли аьыр эяляжяк. Мян буну там сямимиййятля вя мясулиййятля дейирям.

        Театра мцнасибятдя щярянин бир бахыш бужаьы вар. Щяр бир театр тянгидчисинин отуруб дцшцнмяк, мясяляйя йанашмаг бужаьы вар. О, эедиб тамашайа баха, тамашанын эюрцнян тяряфлярини гялямя ала биляр. Бир театр директорунун юз театрынын пянжярясиндян дцнйайа, дцнйа театрына бир бахыш бужаьы вар. Назирлийин шюбя мцдиринин театрла баьлы даща эениш мялуматлар, йениликлярля вя с. таныш олмаг имканым вар. Мяним дя тутдуьум вязифя етибары иля вя мараг даирямдя олдуьу цчцн дцнйада баш верян театр просеси иля баьлы материаллары, рягямляри, план вя статистика мялуматларыны вя диэяр мясяляляри кюклц шякилдя ялдя етмяк, таныш олмаг имканы вар. Вя бцтцн бунларла баьлы арашдырма апараркян эюрцрцк ки, биз сон илляр ня гядяр ирялийя доьру аддымламышыг.


        Нойабр айында Бакы шящяриндя бюйцк уьурла щяйата кечирдийимиз Бакы Бейнялхалг Театр Конфрансы йягин чохларынызын хатириндядир. Бу эцнлярдя “Мядяниййят” гязетиндя, “525-жи гязет”дя Бакы Театр Конфрансында иштирак етмиш гонагларын - Тцркийядян Жцженоьлунун, Австрийадан Рейнщард Ауерин, АБШ-дан Дяниел Бянксын, Питер Голдфарбын, Инэилтярядян Рожер Маккенин, Щонконгдан Жяним Пунун, Иран Ислам Республикасындан Фярящ Йеэанянин, Исвечрядян Урсула Вертенбергин цряк сюзляри дярж олунуб. Сон дяряжя исти, Азярбайжана чох бюйцк бир севэи иля, щейрят иля йоьурулмуш сюзлярдир. Мян буна чох севиндим.

        Бу эцнлярдя мяня бир сяняд тягдим етдиляр. Бакы Театр Конфрансында иштирак етмиш инсанлар - Бюйцк Британийадан Девид Пярри, «Еъен Ионеску» Театрынын баш реъиссору Петру Вуткереу, Прага Милли Театрынын реъиссору Иван Раймонд бизя тяк рясми гайдада тяшяккцр йох, конкрет тяклифляр эюндярибляр. Бу тяклифляря ясасян АБШ, Чехийа, Молдова, Франса, Бюйцк Британийа сянятчиляри иля мцштяряк лайищялярин щяйата кечирилмяси реаллашмаг цзрядир. Онлар театрларымызда тамаша щазырламаг истяйирляр, театрларымызы харижя дявят етмяк истяйирляр. Инсан бунлары охудугда, эюрдцкдя гцрур дуйур, севинир. Демяли, биз дцз йолдайыг. Яминям ки, Азярбайжан театр байраьынын Авропа байраглары сырасында дальаланажаьы эцн узагда дейил.

        Щярчянд бизим артыг дцнйа, Авропа театрлары иля бир арада имзамыз вар. Бизим истедадлы реъиссорларымыз ютян илляр Авропа театрларында уьурлу тамашалар гойублар. Азярбайжан драматургларынын ясярляри харижи дилляря тяржцмя олунур, уьур газаныр, онлары мцхтялиф юлкялярдя сящнядя эюрмяк истяйирляр.

        Драматурэийа иля баьлы мцсабигяляр кечирилир. Бу ил мядяниййят вя Туризм Назирлийин тяшкилатчылыьы иля «Ян йахшы драм ясярляри» мцсабигяси баш тутмушдур. Назирлийя 34 ясяр тягдим олунмушдур. Мцнсифляр щейятинин цмуми ряйиня ясасян Аьалар Идрисоьлунун “Шащ Исмайыл” адлы тарихи фажияси икинжи йеря Ширмяммяд Нязярлинин “Гямли Йусиф” пйеси цчцнжц йеря лайиг эюрцлмцшдцр. Лакин, бцтювлцкдя драматурэийа щялялик бизим театр сащясиндя зяиф бир щялгядир. Щесаб едирям ки, бу сащядя бошлуг вар, щягигяти данмаг олмаз, истедадлы эянжлярин драматурэийайа жялб олунмасы истигамятиндя эюрцнцр биз щяля даща жидди аддымлар атмалыйыг, театрлар бу истигамятдя ишляр эюрмялидирляр.

        Щяр щалда театрлар тяк азярбайжанлы мцяллифляр цчцн дейил, дцнйа драматурэийасынын инжиляриня ачыг олмалыдыр вя бу эцн рус ядябиййатынын, дцнйа ядябиййатынын, МДБ мяканында йашайан халгларын ядябиййатынын ян парлаг нцмунялярини тяржцмя едиб театрда сящняляшдирмялидир.

        Бир нечя мцддят яввял Милли Драм Театрында сюйлядийим фикри бир даща тякрарламаг истяйирям. Театр юзц бу саат тямизлянмя просесиня башлайыб. Театр юзц заман сыхлыьында бу просесля мцбаризя апармаг зорунда галажаг. Сянятя аидиййаты олмайан адамлар, истедадсыз адамлар бу заман эирдабында театрдан узаглашажаглар. Театрын башга йолу йохдур. Тарихян дя беля олуб. Театры истедадлы шяхсляр сахлайыб, о истедадын цстцня чохлу сайда истедадсыз инсанлар жямляшиб, театр аьырлашыб, дайаныб, батаглыьын астанасында оланда о, горху гаршысында силкяляниб, тямизлянмя просесиня башлайыб. Артыг йцкдян тямизляня-тямизляня юзцнцн илкин, тямиз, истедадлар цзяриндя гурулмуш формасына гайыдыб. Мян щесаб едирям ки, дювлятин бу эцн Азярбайжан театрына эюстярдийи диггят вя гайьынын нятижясиндя театр йенидян бу жцр тямизлянмя гаршысындадыр. Илк аддымлар атылыбдыр. Мян чох оптимистям бу барядя, яминям ки, заман Азярбайжан театрынын хейриня ишляйяжяк. Чцнки дювлят ющдясиня эютцрдцйц бцтцн бюйцк мясяляляри, бюйцк тядбирляри ардыжыллыгла йериня йетирир, театра арха дурур, дястяк верир.

        Бир мягамы да вурьуламаг истяйирям. Бакыда кечирилян Театр Конфрансында Инэилтярядян, Америкадан, Франсадан эялян гонаглар юз чыхышларында дюня-дюня вурьуладылар ки, онларын юлкясиндя театрлар дювлят дотасийасындан йа чыхарылыб, йа да дотасийа 30 фаиз, 50 фаиз азалдылыб. Азярбайжан бу эцн бялкя йеэаня юлкядир ки, бурада театрлара дотасийалар азалдылмыр, бурада ямяк щагглары кясилмир, яксиня, бу эцн Азярбайжан театрында чалышан инсанларын мадди эцзяранынын йахшылашдырылмасы, Авропа театрларына интеграсийа олунмасы вя еляжя дя йцксяк сявиййяни, пешякарлыг нюгтейи-нязяриндя щадися ола биляжяк тамашаларын щазырланмасы иля баьлы гярарлар, сярянжамлар верилир, дотасийалар артырылыр.

        Бу йахынларда Бакыда кечирилян Чехов Театр Фестивалы чярчивясиндя Рус Драм Театрында, Эянж Тамашачылар Театрында нцмайиш олунан тамашалара бахдым. Реъиссорларын тяфяккцрцня, актйорларын истедадына щейрятляндим. Мяни севиндирян бир мягам да олду: Рус Драм Театры вя Эянж Тамашачылар Театры еля бир сявиййядя тямир олунуб ки, щятта Канада театрынын техники бахымдан щяддиндян артыг чятин, щятта фантастик йаьыш еффектляриндян истифадя олунан “Йаьыш” тамашасы чох ращатлыгла нцмайиш олунур. Йяни техники имканлар, параметрляр буна имкан верир. Вя гонаглар щейрятлянирдиляр ки, бу эцн Азярбайжанда техники базасы, сящняалты, сящняцстц механизмляри, ишыг, сяс аваданлыглары, цмумян технолоъи аваданлыглары бу гядяр йцксяк сявиййядя ясаслы тямирдян чыхмыш театрлар мювжуддур. Онлар сюзцн ясл мянасында щейрятлянирдиляр. Мян арзу едирям ки, бизим реъиссорлар да бу «ачарлары» ишя салсынлар. Чох арзу едирям ки, Академик Милли Драм Театрында вя диэяр ясаслы тямирдян чыхмыш биналарда бу жцр механизмляр ишлясин, азярбайжанлы тамашачылар щейрятлянсинляр, Азярбайжан реъиссору Азярбайжан актйоруну ишлятсин, онун физики вя мяняви имканларындан истифадя етсин вя нятижя ялдя олунсун. Чцнки бу эцн Азярбайжан театрында бу техники имканлар вар.

        Чыхышымы йекунлашдырараг гейд етмяк истяйирям ки, биз феврал айында ачылышыны етдийимиз Милли Театр Фестивалына йекун вуруруг. 2011-жи илдя Азярбайжанда УНИМА-нын иштиракы иля Кукла Театрларынын Бейнялхалг Фестивалы кечириляжяк, 2012-жи илдя Азярбайжанда Бейнялхалг Театр Фестивалыны кечиряжяйик вя фикримиз вар ки, бу фестивалы ардыжыл олараг ики илдян бир кечиряк ки, Азярбайжан дцнйанын театр фестивалы кечирян мяркязляриндян бириня чеврилсин.

        Мян бцтцн театр ижтимаиййятинин, зийалыларын, сянят адамларынын, актйорларын, реъиссорларын, ряссамларын, бу сащядя чалышан чох бюйцк инсан ордусунун гаршыда эюзлянилян сянят имтащанларындан уьурла чыхмаларыны арзулайырам!

        Гаршыдан Йени ил эялир. Йени илдя щяр кясин евиндя эур ишыьын йанмасыны, щяр кясин ожаьында хейир, бярякят, рузи олмасыны арзу едирям!









Copyright by Musigi dyniasi magazine
(99412)98-43-70