АЗЯРБАЙЖАН ВОКАЛ МЯКТЯБИНИН ЭЮРКЯМЛИ МЦЬЯННИСИ ХУРАМАН ГАСЫМОВА
Реза ЖУДИ
 

Азярбайжан профессионал вокалчылары арасында Бцлбцл, Шювкят Мяммядова, Фатма Мухтарова, Фирянэиз Ящмядова, Мцслцм Магомайев Аьабаба Бцнйадзадя, Рауф Атакишийев, Эцлхар Щясянова, Лцтфийар Иманов, Яли Щагвердийев, Мцрсял Бядиров, Фирудун Мещдйев, Ряшид Бещбудов вя бу кими, мцьянниляр ичярисиндя узун илляр бирэя фяалиййят эюстярян вя щягигятян дя уникал сопрано сясляря малик олан Фидан вя Хураман Гасымова бажыларынын фяалиййятлярини хцсуси олараг гейд етмяк лазымдир.

        Бу дяйярли кейфиййятляринин сащиби олан шяхсиййятлярдян ян истедадларындан бири Хураман Гасымовадыр.

        Йцксяк мядяниййятя малик, ижтимаи хадимлярин, ряссамларын, зийалыларын щямишя эялиб - эедян бир аиляйя, Якрям Гасымов вя онун юмцрэцн йолдашы Тцкязбан ханыма, 1951-жи илдя, Хураман Гасымованын дцнйайа эюз ачдыьы эцн Танры тяряфиндян бир ярмаьан олараг гябул етмяк лазымдыр.

        Шян, чыльын сямимилийи вя зяриф сяси иля кюрпялик чаьындан маестро Нийази вя Тофиг Гулийевин мцщцтцндя бюйцйян гызын, Азярбайжан халг мащныларыны даима зцмзцмя едян Хураманын мусигийя щявяси тцкянмяз иди.

        Буна бахмайараг, валидейнляри онун мусиги мяктябиндя йох, ади умуми тящсил мяктябдя тящсил алмаьыны мяслящят эюрцрляр. Алын йазысы сянятя йазылмыш Хураманынын щяйаты. Мяктябдя охудуьу заман бир нечя тялябя арасында о, танынмыш реъиссор вя кино студийасынын директору Адил Искяндяровун диггятини жялб етди вя онун филмляря чякилмясини мяслящят эюрдц. Беляликля, Хураман истедады вя бажарыьы иля йахшы мянада фярглянир вя сянят дцнйасына бир нечя кино филмдя чякилмякля башлайыр. Бу филмлярдя о, артистлик габилййятини эюстярир, жох йадда галан образлар йарадыр. Беляликля, “Лифтчи гиз”, “Мян ки, эюзял дейилям” вя “Щяйат бизи синайыр” кино филмиляринин онун эянж чаэларында камил актриса кими, Хураман Гасымова Баки Дювлят Университяси ъурналистлик факцлтясиня дахил олмаг арзусу иля сянядлярини гябул цчцн веряряк мцражият етмиш, лакин мусигийя олан бюйцк щявясы ону Азярбайжан консерваторийасына эятирди. Бу ишдя дя она чох бюйцк тякан верян аиля достлары маестро Нийазы вя анасы Тцкязбан ханым олду. О заман Консерваторийанын ректору бястякар Солтан Щажыбяйов юз кабинетиндя Хураманы динлядикян сонра беля деди: “Сян артиг бизим тялябямизсян”. Консерваторийада Х.Гасымова вокал шюбясиня дахил олур вя щазырлыг курсларындан сонра мусиги ожаьынын мили вокал сянятинин корифейи-“яфсаняви” Шювкет Мяммядованын синфиндя охумаьа башлайыр.

        Сювкят ханымын сящщяти иля ялагядар о, консерваторийадан тягацдя эетдикдян сонра Хураман 3-жц курсдан бажысы Фидан кими, дяйярли вокал мцяллими И.А.Лвовичин синифиндя охуйур. Бахмайараг ки, Хураман бажысы Фидан кими мусиги мяктябиндя охумамыш вя орта мусиги савады йох иди, буна ряьмян гыса бир заманда юз цзяриндя гятиййятли чалышма сайясиндя бцтцн нязяри билэиляри юзцндя ещтива етмиш вя бцтцн дярслярдян яла гиймятля охуйур вя бир вокалчы кими, инкишаф едир ки, бу да онун фитри истедадынын сцбутудур.

        Бир тялябя олараг, Х.Гасымова юзцнц чох йцксяк сявиййяли ишэцзар кими эюстярир. Щятта онун мусиги тарихи мцяллими профессор Земфира ханым Гафарова дейир ки: “Хураман истяся иди бир нязяриййячи дя ола билярди, чцнки о чох бюйцк илщамла чалышан бир тялябя иди вя дяфялярля конфрансларда уьурла чыхыш едирди”.

        Х.Гасымова консерваторийаны битирдикдян сонра М.Ф.Ахундов адына Азярбайжан Дювлят Опера вя Балет Театрынын 1977-жи илдян солисти кими чалышмаьа башлайыр. Беля ки, бир-биринин ардынжа дцнйажа танынмыш опера тамашаларында ясас вя икинжи дяряжяли гадын образларыны уьурла жанландырмагла, гыса заман ярзиндя тамашычылар тяряфиндян бюйцк ряьбят газаныр .

        Тябидир ки, о дюврцн чох эюркямли сяняткарлары онун тяряфи - мцгабилы олурдулар: Р.Атакишийев, Л.Иманов, Ф.Мещдийев вя б... Бу тяжрцбяли тяряф мцгабилляр ичярисиндя юзцнц доьрултмаг чох чятин мясяля иди. Лакин Хураман юзцнц итирмяди вя лайгли бир йер тутду. О, Азярбайжан бястякарларын операларында, щямчинин Рус вя Гярби Авропа операларында парлаг йадда галан образлар йаратмышдыр.

        Беля ки, Ф.Ямировун “Севил” операсында Севил вя Дилбяр, Ж.Пуччининин “Бощема” операсында Мими вя Мцзетта кими образларыны характеризя едян мусиги партийаларыны бянзяр-сиз тярздя ифа етмишдир.

        Гейд етмяк лазымдыр ки, Х.Гасымова, Ж.Жащанэировун “Ханяндянин талейи” операсынын премйерасында Ханым ролуну ифа етмиш (илк ифа) вя йени операнын мцвяффягиййятли тягдиминя наил олмушдур.

        Бундан башга, Н.Яливердибяйовун “Жыртдан” операсында Жыртдан ролуну йаратмышдыр. М.Гулийевин “Алданмыш улдузлар” операсында баш гящряманлардан бир олан Сялма ролуну юз интерпретасийасында юзцня мяхсус шякилдя тягдим етмишдир.

        Х.Гасымованын йаратдыьы образлар ичярисындя Ж.Вердинин “Оттелло” операсында Дездемона, “Трубадур” операсында Леонора, Ж.Пуччининин “Мадам Баттерфлай” операсында Чио-Чио Сан ролларыны гейд етмяк лазымдыр.

        Бундан башга, Шяфигя Ахундованын “Эялин гайасы”, З.Баьыров “Айэцн”, А.Бородин “Кнйаз Игор”, Я.Бядялбяйли “Сюйцдляр аьламаз”, П.И.Чайковски “Йевэени Онеэин” операларында да йадда галан образларыны мцвяффягиййятля ифа етмиш, бу да онун наилиййятляри жярэясиня ялавя олмушдур.

        Гейд етмяк лазымдыр ки, Х.Гасымова 1977-жи ил 5-жи Загафгазийа мусиги-ифачылары мцсабигясиндя (опера охума бюлмяси цзря) I-жи мцкафата лаийг эюрцлцр вя лауреат адыны газаныр.

        Бир нечя ай сонра Юзбякистанда Дашкянд шящяриндя тяшкил олунан консертлярдя иштирак едир вя М.Глинка адына 8-жи Цмумиттифаг вокалистляр мцсабигясиндя лауреат адыны газаныр. Бу иллярдя садаладыьымыз мцвяффягиййятляри иля йанашы, Азярбайжанын бир чох шящярлярындян башга, дцнйанын дюрд эушясиндя, гастрол сяфярляри иля чыхыш едир, о жцмлядян Австрийа, Италийа, Йугославийа, Алманийа, Йунаныстан, Чехословакийа вя с.. юлкялярдя бюйцк ряьбят газанмышдр.

        1981-жи илдя Х.Гасымова “Марийа Каллас” адына мцсабигядя иштирак цчцн юз цзяриндя дайанмадан чалышырды. Онун пцхтяляшмиш вя тяжрцбя кясб етдийи консерваторийадан сонракы дюврц аьыр илляря тясадцф едир: атасы Якрям бяй вяфат едир вя конкурса щазырландыьы вахт анасы Тцкязбан ханым чох аьыр хястялик кечирир. Бу цздян дя анасына бахмаг вя онун кешийиндя дурмагла юзцнцн мяняви боржуну йериня йетирир. Буна бахмайараг, язиз анасынын тякиди вя ана дуасы иля Хураман ханым Бейнялхалг мцсабигяйя эедир вя Афинадан севинжли хябяр эялир: “М.Ф.Ахундов адына Азярбайжан опера вя балет театрынын солисти Хураман Гасымова Йунаныстанда кечирилян Марийа Каллас адына бейнялхалг мцсабигядя “Эран При” газанмышдыр”.

        Ону да дейяк ки, щяля мцсабигянин йекунлары апарылмамышдан яввял Х.Гасымованы ъурийя башчылыг едян дцнйа шющрятли мцьянни Тито Гобби юз мяктябиня - Флоренсийайа стаъировка кечмяйя дявят етмишдир. Лакин яфсуслар олсун ки, Х.Гасымова аиля проблемляри иля ялагядар бу стаъировкайа эедя билмяди.

        Беляжя, 1-жи йер лауреат адына лайиг эюрцлмцш Х.Гасымова цчцн ян гиймятли мцкафат ися мцсабигянин “Гран при”си вя Гызыл медалла тялтиф едилмяси олду.

        Бу гялябядян сонра Х.Гасымова аилясиндя бюйцк итки цз верди. Севимли анасы дцнйасыны дяйишир. О заман Хураман 3-4 айдан артыг тамам сясими итирмишди. Анжаг айлар отцр, йаваш-йаваш Хураман тякрар юзцнц топарлайыр вя сянятдя уьурларыны давам едир, чцнки, валидейнляринин рущларынын анжаг бу йолла сакитляшмясыны щисс едир вя щягигятян дя чох доьру йолу сечыр вя бунунла да ата вя анасынын вясиййятлярини йериня йетиряряк, юз цзяриндя даща да мющкям чалышыр. 1982-жи ил, Х.Гасымова П.Чайковски адына мцсабигядя иштирак етдир вя илк азярбайжанлы иди ки, 2-жи йеря-эцмцш медала лайиг эюрцлцр, тябии ки, бунлар бюйцк жясарят вя бюйцк зящмят тяляб едирди.

        Азярб.ССР-ин Али Советинин Ряйасят Щейятинин Фяхри Фярманы иля тялтиф олунан Х.Гасымовайа фяал йарадыжылыьы сайясиндя 1982-жи илдя Ямякдар Инжясянят хадими Фяхри ады верилир.

        Хураман Гасымова эюзял опера вя камера мцьянниси олмагла бярабяр, щям дя мцяллимлик фяалиййяти иля мяшьулдур.

        1983-жи илдян Ц.Щажыбяйов адына консерваторийада мцяллим кими вокал кафедрасында чалышыр вя 1994-жц илдян ися индики, Ц.Щажбяйли адына БМА вокал кафедрасынын мцдиридир. Бу мцддят ярзындя бир чох тялябяляр йетишдириб. Онун тялябяляри тякжя Азярбайжанда йох, щям дя харижи юлкялярдя мцвяффягиййятля чалышырлар вя опера театрларынын ясил бязяйи олмушлар. Щал-щазырда да Хураман ханым чалышмагдадыр, о, тез-тез консертляр верир радио вя телевизийада чыхышлар едир. Бундан башга, о, щям дя ижтимаи хадымдир, юлкядя баш верян щади-сялярля ялагядар олараг фикир сащибидир вя бу мювзуляр ятрафинда щеч заман биэаня галмыр, тябии ки, бу да онун вятянпярвярлик мювгейиндян иряли эялир.

        1986-жы илдя Хураман Гасымова Халг артисти фяхри ады иля тялтиф олунур. Бу йцксяк шяряфли фяхри адын дашыйыжысы олмаг онун мясулиййятинин, жавабдещлийиинин артырмасына сябяб олмушдур.Ахы халг адындан данышмаг, ону тямсил етмяк щям дя, паралел олараг, АДК-да вокал кафедрасында мцяллимлик етмяк чох аьыр бир мясулиййятлидир.

        Ону да демяк лазымдыр ки, доьрудан да Хураман Гасымова сящня цчцн йараныбдыр. О, чох эюзял артистик габилиййятиня вя сопрано сяся маликдир. Хураманын сяси парлаг, эениш мяканда бюйцк гцввя иля йайылан сясдир. Она даща чох експрессив вя драматик, мясялян, Аида вя Тоска кими образларлар йахындыр. Юзцнцн етирафына эюря, Пуччини вя Верди мусигисиня бюйцк севэи бяслямяси онларын мусигисинин инсанпярвярлийи вя ещтираслылыьы иля жялб едир.

        1989-жы илдя Бакы Опера театрынын сящнясиндя Ж.Вердинин “Аида” операсында ССРИ халг артиси, Москва Бюйцк Театрынын, Ленинградын Киров адына Опера вя Балет театрынын солисти Владислав Пийавко ( Радамес ) вя Лцдмила Филатова (Амнерис) чыхыш етмишляр. Гастролчуларла барабяр, Азярбайжан Республикасынын Халг артисти Хураман Гасымова Аида образында чыхыш едир вя щеч дя нящянэ сяняткарлардан эери галмыр. Хураман Гасымованын интерпретасийасында Аида образы там доьру сяжиййясини, тябии тяжяссцмцнц тапмышдыр.

        1998-жи ил Ф.Ямировун “Севил” операсы йенидян Азярбайжан Опера Балет Театрынын сящнясиндя йени гурулушда тамашайа гойулмушдур. Баш гящряман Севилин ролуну Х.Гасымова бюйцк усталыгла, мащирликля ифа едяряк, йенидян опера сящнясиня эялиши иля динляйижиляря узунмцддятли тясир етмишдир.

        1990-жы ил Азярбайжан опера сящнясиня П.И.Чайковскинин “Йевэени Онеэин” операсы гайыдыр. Хураман Гасымова Татйана образы иля щамынын диггятини чякмиш, йцксяк щярарятля бу ролун ющдясиндян эялмишдир. Москва Станиславски вя Немирович-Данченко адына Мусиги театрынын солисти Леонид Йакимовла бирэя чыхыш едян Хураман сящня щадисяляринин жяряйан етдийи щягиги заманын аб-щавасыны йаратмыш, образлар эюзяллийи иля бир-бирини тамамламышдыр.

        Бир нечя ил Хураман Гасымова бажысы Фиданла бярабяр бир мцддят Тцркийядяки Истанбул консерваторийасында чалышдылар. Тцрк тялябяляриня вокал дярсляри дейирдиляр. Онларын йетишдирмяляри Тцркийя вя башга юлкялярдя мцвяффягиййятля чалышырлар. Лакин вятяня севэи онлары доьма консерваторийасына гайтарыр вя бурада истедадлы бажылар актив консерт вя мцяллимлик фяалиййятини давам етдирирляр.

        Беляликля, 20-жи ясрин сон рцбцндя вя 21-жи ясрин биринжи ониллиййиндя Азярбайжан вя дцнйа мусиги сящнясиндя ардыжыл вя мющтяшям уьурларын сащиби, дцнйяви танынмыш ясярлярин щейрятамиз ифачы интерпретатору, онларжа бястякарын ирищяжмли сящня, камера-вокал ясярляриня тцкянмяз истедады иля йени щяйат верян мцьянни, онларжа солистляри, бир нечя эянж нясил вокалчылар вя лауреат йетишдирян тялябкар вя зянэин тяжрцбяли профессор, Бакы Мусиги Академийасынын “Соло охума” кафедрасынын мцдури, Азярбайжанын халг артисти, “Шющрят” орденли Хураман Гасымова, йеткин йарадыжылыг мярщялясини кечирян сяняткар, йени ясрин башланьыжындан бяри мцщцм Дювлят тядбирляриндя, ижтимаи ящямиййятли мусиги лайищяляринин щяйата кечирилмясиндя иштирак едиб йадда галан мющтяшям ифалары иля бюйцк ряьбят сащиблийини сахлайыр.

        Цмцд едирик ки, Хураман Гасымова юз эюзял сяси, щям дя рянэарянэ репертуар иля йеня дя мусиги пярястишкарларына тющфяляр веряжяк.

        Ону да дейяк ки, биз истяйирик Хураман Гасымованы бир истедадлы опера актрисасы кими опера сящнясиндя тез-тез эюряк, чцнки онун опера ифачылыг потенсиалы щяля дя бюйцкдцр вя цмидварыг ки, о щяля дя мцхтялиф бястякарларын, истярся рус, гярби Авропа вя Азярбайжан операларында эюзял вя рянэарянэ образлар йаратмаьа гадирдир.

        Арзу едирик, Хураман Гасымова Опера сящнясиндя тякрар чыхышлары иля Азярбайжан вокал дцнйасынын вя мусиги жямиййятинин севинжиня сябябкар олараг, уьурларыны давам етсин.









Copyright by Musigi dyniasi magazine
(99412)98-43-70