İlk Azərbaycan operasının əsas və xarakter xüsusiyyəti həm də ondan ibarət idi ki, bu əsərdə Ü.Hacıbəyovun özünün bəstələdiyi musiqi ilə xalq musiqisini bir-birindən ayıran səddi tapmaq mümkün deyildi. "Leyli və Məcnun" operasının bu xüsusiyyətini qeyd edən Ü.Hacıbəyov yaradıcılığının ilk tədqiqatçılarından olan V.Vinoqradov yazırdı: "Folklorun bəstəkarlıq yaradıcılığına keçməsinə musiqi tarixində bundan bariz nümunə tapmaq çətindir".

Səksəninci illərin əvvəllərində Elmlər Akademiyasının rəhbər olduğum "Musiqi sənəti" şö'bəsində Ü.Hacıbəyovun musiqi əsərlərinin akademik nəşri çapa hazırlanırdı. İlk əsər bəstəkarın "Leyli və Məcnun" operasının partiturası idi. Mə'lumdur ki, akademik nəşr üçün musiqi əsərinin sonrakı təhriflərdən və əlavələrdən təmizlənmiş əsl müəllif mətninin olması vacibdir. Ü.Hacıbəyovun bə'zi əsərlərinin əlyazmaları qalmamış, bə'ziləri isə yarımçıq şəkildə bizə gəlib çatmışdır ki, bu da onun əsərlərinin külliyyatının nəşrini çətinləşdirir. "Leyli və Məcnun" operasının partiturası olmamışdı, ilk dövrdə operanın tamaşaları "direksion" əsasında qoyulmuşdur. Həmin "direksion"da hansı muğamların harada, hansı iştirakçı tərəfindən, hansı sözlərə ifa edilməsi göstərilirdi. Muğam epizodları nə "direksion"a, nə də sonralar partituraya yazılmamışdır, muğamlar müğənnilər tərəfindən improvizə edilirdi. Ü.Hacıbəyov özü qeyd edirdi ki, "müğənnilərin oxuduqları muğam ladında mətndən kənara çıxmamaqla improvizasiya ilə məşğul olmalarına tam ixtiyar verilirdi. Hər bir muğamın olduqca çox improvizasiya variantı vardır, ona görə də hər bir müğənni "Leyli və Məcnun"dan ariyaları öz bildiyi kimi oxuyurdu."

1983-cü ildə Səmərqənddə keçirilən ikinci beynəlxalq simpoziumun iştirakçısı kimi, mən ora yeni çıxan "Uzeir Qadjibekov" və "Mir Moxsun Havvab" kitabçalarımı və birinci cildlərin redaktoru Nazim Əliverdibəyovla hazırladığım (mən baş məqalənin və elmi şərhlərin müəllifi, redkollegiyanın üzvü idim) "Leyli və Məcnun" operasının partiturasını aparmışdım. Simpoziuma gələn qonaqlar, xüsusilə də Moskva musiqişünasları qalın, böyük həcmli "Leyli və Məcnun"un partiturasını görüb soruşurdular ki, yə'qin muğamları da nota köçürmüsünüz? Biləndə ki, bu yalnız və yalnız Ü.Hacıbəyovun özünün bəstələdiyi musiqidir, çox təəccüb edirdilər, çünki çoxları bilmirdi ki, bəstəkarın həmin operaya özünün bu həcmdə bəstələdiyi musiqisi var. E'tiraf edək ki, bu yalnız simpozium iştirakçılarına aid deyildi, elə Bakıda da bir çoxları bu fikirdə idilər.

"Leyli və Məcnun" operasında Şərq və Qərb, milli və Avropa kimi iki lad sistemlərinin vəhdətinin həyata keçirilməsi, sonrakı illərdə həm Ü.Hacıbəyovun özü üçün, həm də digər Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığına xas oldu. Bu operanın bir sıra xor epizodlarında, məsələn, Məcnunun elçilərinin və ya İbn-Səlamın elçilərinin xorunda və s. Ü.Hacıbəyov, polifoniyanın ünsürlərini, imitasiyanı tətbiq etmişdi. Polifonik ünsürlər operanın bə'zi orkestr hissələrinə də xasdır, onların içərisində V pərdənin girişi, "Arazbarı" ritmik muğamı əsasında qurulmuş orkestr epizodu xüsusilə seçilir. Bu orkestr epizodu özünün müstəqilliyi və bitkinliyi ilə diqqəti cəlb edir və şübhəsiz Azərbaycan bəstəkarlarının simfonik muğamlarının sələfi hesab edilə bilər.

Ü.Hacıbəyov "Leyli və Məcnun"da opera janrının və digər musiqi formalarının inkişafı üçün möhkəm bünövrə yaratmaqla bərabər, həmçinin Azərbaycan milli harmoniyasının və polifoniyasının təməlini qoydu.

Ü.Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun" operasının əhəmiyyəti Azərbaycan musiqi tarixində oynadığı misilsiz rolu ilə məhdudlaşmır. Onun bir sıra Şərq xalqlarının professional musiqi mədəniyyətinin yaranmasında da mühüm rolu olmuşdur. Hələ inqilabdan əvvəl Azərbaycan artistləri bu operanı Zaqafqaziyada, Orta Asiyada və İranda göstərmişlər. Hər yerdə bu əsl Şərq operası böyük hərarətlə qarşılanmışdı.

Dünya musiqi sənətində nadir hadisə olan "Muğam operaları", yalnız Ü.Hacıbəyovun yaradıcılıq yolunda deyil, bütün Azərbaycan musiqi sənətinin inkişafında böyük rol oynamışdır.